Nguy cơ ngộ độc thực phẩm từ thức ăn đường phố do nắng nóng kéo dài
Trong những ngày gần đây đã liên tiếp xảy ra các vụ ngộ độc tập thể nghiêm trọng. Tại Đồng Nai đã xảy ra vụ nghi ngộ độc thực phẩm lớn sau khi ăn bánh mì, tính đến hiện tại đã có 487 bệnh nhân vào viện theo dõi, điều trị. Ngày 2/5 tại thành phố Hồ Chí Minh cũng đã xảy ra vụ 15 học sinh nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn sushi trước cổng trường…Nguyên nhân dẫn tới các vụ ngộ độc trên là do sử dụng thực phẩm không đảm bảo an toàn.
Theo ghi nhận tại thành phố Hồ Chí Minh, tại nhiều khu chợ truyền thống, cổng trường học, vỉa hè không khó để mua được các loại thực phẩm đã được chế biến sẵn, bày bán bắt mắt đủ loại như: bánh tráng trộn, bánh mì, cơm cuộn sushi, bún thịt nướng, chân gà…
Khách hàng của những hàng quán này rất đa dạng, chủ yếu là người đi làm, học sinh, sinh viên… Lợi thế lớn nhất của thực phẩm đường phố là rẻ, nhanh chóng và tiện lợi, phù hợp với nhiều gia đình, nhất là tại khu vực đô thị.
Chị Minh Hương (33 tuổi, thành phố Thủ Đức) cho biết gia đình thường xuyên sử dụng thức ăn được chế biến sẵn, bày bán tại nhiều hàng quán khác nhau vì bận rộn, không có thời gian nấu nướng. Đặc biệt là bữa ăn sáng, trẻ nhỏ thường chọn thức ăn nhanh như: xôi, bánh mì, bánh ướt… trước cổng trường học để kịp giờ vào học.
“Tôi thường chọn những hàng quán ăn đã lâu mà không xảy ra chuyện gì. Trường hợp con muốn ăn món nào lạ, nếu có mua thì do tin tưởng lẫn nhau, hoặc quan sát kỹ màu sắc, mùi vị thực phẩm chứ không có biện pháp nào để đảm bảo an toàn”, chị Hương cho hay.
Nắng nóng cần cảnh giác với những loại thực phẩm đường phố, cổng trường học. Ảnh: Tuổi Trẻ
Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh – nguyên Giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, thời tiết càng nóng ẩm, vi sinh vật và vi khuẩn có hại càng phát triển nhanh khiến thực phẩm dễ ôi thiu, hư hỏng. Khi xâm nhập thực phẩm, vi khuẩn phát triển rất nhanh nhân lên gấp nhiều lần trong thời gian ngắn, sinh ra chất độc gây ngộ độc.
Đối với những thực phẩm khi đã nhiễm độc tố, mặc dù đun sôi ở nhiệt độ cao các vi sinh vật có thể bị tiêu diệt nhưng độc tố chúng sinh ra không mất đi, vẫn có nguy cơ gây ngộ độc.
“Các loại thực phẩm như: thịt, trứng, sữa, cá, hải sản, pate, giò lụa… là môi trường giàu dinh dưỡng, protein để vi khuẩn thuận lợi sinh sôi và phát triển phát sinh độc tố”, PGS Thịnh cho hay.
PGS Thịnh nhận định hiện nay thức ăn đường phố rất khó để kiểm soát. Nhiều nơi lấy mục đích kinh doanh, lợi nhuận là chính, không quan tâm đến sức khỏe người dùng. Do đó, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra các cơ sở kinh doanh, buôn bán nhỏ lẻ vỉa hè. Nhất là tuyên truyền nâng cao ý thức cho người bán để họ có trách nhiệm với cộng đồng.
Đối với người mua để thể hiện trách nhiệm với sức khỏe của mình cần lựa chọn cơ sở ăn uống sạch sẽ, thoáng mát, có nhãn mác, thương hiệu, đã đăng ký kinh doanh…Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần hạn chế thấp nhất việc kinh doanh, buôn bán trên vỉa hè, quy định những khu vực được phép buôn bán, thẩm định đảm bảo vệ sinh. Nhất là với những nơi buôn bán thực phẩm đã nấu chín, nguy cơ ngộ độc rất lớn.
Bác sĩ Trương Thị Minh Hiền – Khoa dinh dưỡng Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức cũng cho biết, thời tiết nắng nóng kéo dài là môi trường thuận lợi để vi khuẩn sinh sôi, phát triển, dẫn đến thực phẩm mất các chất dinh dưỡng, mất an toàn vệ sinh, thậm chí có thể gây ra ngộ độc thực phẩm.
Đáng nói, nhiệt độ từ 37 – 40 độ C là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn phát triển mạnh với cấp số nhân, gấp ba lần so với thời tiết bình thường. Đối với các loại thực phẩm đã nhiễm khuẩn ở mức độ cao thì dù thức ăn được nấu chín, đun sôi thì độc tố vẫn còn, người dùng vẫn có nguy cơ ngộ độc.
Thức ăn đường phố là lựa chọn của nhiều người lao động, học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, đằng sau dịch vụ ăn uống này lại tồn tại nhiều nguy cơ mất an toàn thực phẩm, dễ ngộ độc.
Để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, người tiêu dùng nên hạn chế ăn thức ăn đường phố. Nếu sử dụng phải lựa chọn cơ sở uy tín, có người bán hàng đeo khẩu trang, bao tay, có tủ kiếng, nắp đậy để tránh côn trùng…
Cùng quan điểm, TS.BS Doãn Uyên Vy, chuyên gia về bệnh nhiễm độc, làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh nhận định, nguy cơ ngộ độc thực phẩm có thể do nhiều khâu, từ việc chọn lựa nguyên liệu, chế biến, bảo quản, để thức ăn lâu trong điều kiện nhiệt độ vi khuẩn dễ sinh sôi, sản sinh độc tố. Chẳng hạn, vi khuẩn tụ cầu (Staphylococcus) – thủ phạm hàng đầu gây ngộ độc, có thể nhiễm sẵn trong thực phẩm, từ tay người chế biến nhiễm qua thực phẩm… Khuẩn này có thể chết khi nấu chín thực phẩm, nhưng độc tố của nó khó bị phá hủy khi nấu ở nhiệt độ cao nên người ăn phải rất dễ ngộ độc.
Bác sĩ Vy cho rằng trong điều kiện thời tiết nắng nóng, thực phẩm bán rong, thức ăn đường phố, đối diện nhiều nguy cơ mất an toàn hơn vì thường bày bán ở nhiệt độ thường trong nhiều giờ, khiến vi khuẩn tiếp tục sinh sôi, tiết ra độc tố. Chưa kể, đồ ăn có thể không được đậy kỹ để tránh ruồi bọ.
Bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở An toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh khuyến cáo, hiện thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 15.400 điểm bán thức ăn đường phố có quản lý và rất nhiều điểm bán di động không thuộc nhóm cấp giấy đủ điều kiện an toàn thực phẩm, do các quận, huyện trực tiếp quản lý.
Lãnh đạo Sở An toàn thực phẩm cho rằng việc kiểm soát, quản lý nhóm này còn nhiều thách thức. Người kinh doanh thường buôn bán nhỏ lẻ, hoạt động thời gian ngắn và không cố định, chấp hành quy định pháp luật về an toàn thực phẩm còn hạn chế. Gần đây, nhiều người bán thức ăn đường phố đã chú ý đeo khẩu trang, bao tay, dùng kẹp gắp thức ăn, song vẫn còn rất nhiều vấn đề cần phải thay đổi.
Do đó, để đảm bảo an toàn người dân nên ăn chín uống sôi vì thức ăn đường phố, thức ăn trước cổng trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ do mất an toàn thực phẩm. Bởi đây là những hàng quán di động, hình thức bảo quản thực phẩm không nhiều hoặc rửa chén bát cũng khó. Đồng thời, những hàng quán này thường di chuyển nhiều, nguy cơ bụi và côn trùng xâm nhập cao. Thông thường, nhóm dễ ngộ độc nhất chính là trẻ em. Vì vậy, các đơn vị tập trung, tăng cường kiểm soát thức ăn đường phố.
Ngoài ra cần bảo quản cẩn thận các thức ăn đã nấu chín. Muốn giữ thức ăn quá 5 tiếng đồng hồ, cần phải giữ liên tục nóng trên 60 độ C hoặc lạnh dưới 10 độ C. Các thức ăn chín dùng lại phải được đun kỹ trở lại, bởi nếu chỉ hâm cho đến khi vừa bốc hơi là không đủ để vô hiệu hóa độc tố. Thức ăn cho trẻ nhỏ không nên dùng lại. Nếu nghi ngờ thực phẩm đã hư hỏng, nhiễm bẩn, nên vứt bỏ.
Tránh gây ô nhiễm chéo giữa thức ăn chín và sống với bề mặt bẩn, không để thực phẩm sống và chín gần nhau. Rửa tay sạch trước khi chế biến và sau mỗi lần gián đoạn để làm việc khác.
Do thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn, bất kỳ bề mặt nào dùng để chế biến thức ăn cũng phải được giữ sạch. Khăn lau bát đĩa cần phải được luộc nước sôi và thay thường xuyên trước khi sử dụng lại. Thường xuyên vệ sinh lau rửa tủ lạnh sạch sẽ.
Che đậy thực phẩm để tránh côn trùng và các động vật khác trong hộp kín, chạn, tủ kính, lồng bàn… Chỉ sử dụng các sản phẩm, thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.
Phản ánh cho các đơn vị chức năng nếu phát hiện cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm không an toàn, buôn bán thực phẩm không rõ nguồn gốc, nhãn mác. Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, điều trị kịp thời khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ ngộ độc.
An Dương (T/h)