Thế giới có thể không theo kịp mục tiêu khí hậu vào năm 2030 do nạn phá rừng vẫn tiếp diễn

Theo một báo cáo mới đây được công bố, các quốc gia đang không đạt được các mục tiêu quốc tế nhằm ngăn chặn tình trạng mất và suy thoái rừng toàn cầu vào năm 2030. Đây là lần đầu tiên đo lường tiến độ kể từ khi các nhà lãnh đạo thế giới đặt mục tiêu vào năm ngoái tại Hội nghị lần thứ 26 về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP26) ở Glasgow, Vương quốc Anh. Bảo tồn rừng, nơi có thể lưu trữ carbon và trong một số trường hợp, cung cấp khả năng làm mát cục bộ, là một phần quan trọng của chiến lược lớn hơn để hạn chế sự nóng lên toàn cầu.

Phân tích từ bản “Đánh giá Tuyên bố Rừng” cho thấy tốc độ mất rừng toàn cầu đã chậm lại 6,3% vào năm 2021, so với mức trung bình cơ bản cho giai đoạn 2018–2020. Nhưng tiến độ khiêm tốn này không đạt được mức cắt giảm 10% hàng năm cần thiết để chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030.

Khu vực được xếp hạng vào năm 2021 đã giảm 6,3% sau khi có tiến bộ ở một số quốc gia, đặc biệt là Indonesia. Nhưng gần 7 triệu ha đã bị mất và việc phá hủy các khu rừng mưa nhiệt đới giàu carbon và đa dạng sinh học nhất chỉ giảm 3%. Lượng khí thải CO2 do số cây bị mất tương đương với lượng khí thải của toàn bộ Liên minh Châu Âu cộng với Nhật Bản.

Erin Matson, chuyên gia tư vấn tại Climate Focus, một công ty tư vấn có trụ sở tại Amsterdam, đồng thời là tác giả của đánh giá được công bố vào ngày 24 tháng 10 cho biết: “Đó là một khởi đầu tốt, nhưng chúng tôi đang không đi đúng hướng”. Mặc dù bà cảnh báo rằng đánh giá chỉ dựa vào dữ liệu giá trị của một năm. Bà nói thêm, một bức tranh rõ ràng hơn về các xu hướng phá rừng sẽ xuất hiện trong những năm tiếp theo.

Đánh giá được thực hiện bởi Viện tài nguyên thế giới, một tổ chức tư vấn về môi trường ở Washington DC, được thực hiện khi các quốc gia chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh khí hậu lớn tiếp theo (COP27), sẽ được tổ chức vào tháng 11 ở Sharm El-Sheikh, Ai Cập. Các nhà khoa học đồng ý rằng để hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5–2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp – ngưỡng mà khí hậu Trái đất sẽ bị phá vỡ nghiêm trọng – thì nạn phá rừng phải chấm dứt.

Các quốc gia giàu rừng đã ký cam kết năm ngoái bao gồm Brazil, Trung Quốc, Colombia, Congo, Indonesia và Nga.John Kerry, đặc phái viên về khí hậu của chính quyền Biden, đã công khai hoan nghênh Brazil về những cam kết mới tại hội nghị thượng đỉnh, bao gồm chấm dứt nạn phá rừng bất hợp pháp vào năm 2028 – trước hai năm so với kế hoạch.

Nhưng có rất ít lý do để thực hiện cam kết phá rừng của Brazil một cách nghiêm túc. Báo cáo vừa qua nhấn mạnh rằng quốc gia Nam Mỹ tiếp tục đi sai hướng dưới thời Tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro, một người phủ nhận biến đổi khí hậu, người đã giám sát kỷ lục phá rừng trong rừng nhiệt đới Amazon.

Theo đánh giá, Brazil tiếp tục là quốc gia đóng góp nhiều nhất vào nạn phá rừng, với mức tăng 3% trong năm ngoái.

Tỷ lệ phá rừng cũng tăng cao ở Bolivia, Paraguay và Cộng hòa Dân chủ Congo vào năm ngoái.

David Gibbs, một cộng sự nghiên cứu tại cơ quan giám sát rừng toàn cầu của Viện tài nguyên thế giới, cho biết trong một tuyên bố đi kèm với việc phát hành Đánh giá tuyên bố rừng: “Chúng tôi đang nhanh chóng tiến tới một vòng cam kết khác và những khu rừng biến mất.

Một trong những trở ngại lớn nhất đối với việc kiểm soát mất rừng là thiếu đầu tư trầm trọng. Bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái rừng trên phạm vi toàn cầu ước tính tiêu tốn tới 460 tỷ USD hàng năm. Theo báo cáo, trung bình 2,3 tỷ đô la được chi tiêu mỗi năm – ít hơn 1% so với những gì cần thiết.

Các cam kết tài chính của COP26 hoàn toàn có thể tăng số tiền đó lên tới 4 lần, lên 9,5 tỷ đô la Mỹ mỗi năm nhưng thông tin chi tiết vẫn còn khan hiếm.

Là một phần của sáng kiến ​​COP26, Tổng thống Joe Biden cam kết tài trợ 9 tỷ USD đến năm 2030 để chống nạn phá rừng trên toàn cầu. Tuy nhiên, khoản tài trợ đó vẫn phải được Quốc hội chấp thuận.

Ông Biden cho biết tại hội nghị thượng đỉnh năm ngoái “Bảo tồn rừng và các hệ sinh thái khác có thể và nên đóng một vai trò quan trọng trong việc đáp ứng các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng của chúng tôi như là một phần của chiến lược không phát thải ròng mà tất cả chúng ta đều có. Hoa Kỳ sẽ dẫn đầu bằng tấm gương của chúng tôi ở quê nhà và hỗ trợ các quốc gia có rừng và các quốc gia đang phát triển khác trong việc thiết lập và đạt được hành động đầy tham vọng nhằm bảo tồn và khôi phục các bể chứa carbon này.”

Tuy nhiên, trong báo cáo không phải là không có những điểm sáng. Theo đánh giá, Châu Á là khu vực duy nhất đang trên đà đạt được mục tiêu năm 2030. Điều đó phần lớn là do sự tiến bộ ở Indonesia, quốc gia duy nhất giảm tỷ lệ phá rừng trong 5 năm qua và Malaysia. Ở Châu Phi, Ghana đã giảm nạn phá rừng lần lượt là 13% và 47% vào năm 2021 thông qua nỗ lực phối hợp nhằm thúc đẩy tính bền vững trong thương mại ca cao.

Những nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn chặn nạn phá rừng có nhiều khả năng củng cố sự bất bình đẳng trên toàn cầu, quốc gia và địa phương.

Đại Phong (T/h)