Từ mùa thu độc lập đến mùa thu đổi mới

Tự hào về mùa thu cách mạng

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.

Trở lại thời khắc lịch sử huy hoàng đó, khi phát xít Nhật tiến hành cuộc đảo chính hất cẳng Pháp ngày 9/3/1945, thì ngay trong đêm đó, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương mở rộng đã quyết định phát động một cao trào cách mạng làm tiền đề cho Tổng khởi nghĩa với Chỉ thị: “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Tháng 4/1945, Trung ương triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ, quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam Giải phóng quân. Ngày 16/4/1945, Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị tổ chức các Ủy ban Dân tộc giải phóng các cấp và chuẩn bị thành lập Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam, tức Chính phủ lâm thời cách mạng Việt Nam. Ngay sau đó, cao trào kháng Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ, phong phú về nội dung và hình thức.

Đầu tháng 5/1945, Bác Hồ từ Cao Bằng về Tuyên Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước và chuẩn bị Đại hội quốc dân. Ngày 4/6/1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban chỉ huy lâm thời, trở thành căn cứ địa của cả nước. Tháng 8/1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào, Tuyên Quang khẳng định: “Cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới” và quyết định phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương; đề ra 3 nguyên tắc bảo đảm Tổng khởi nghĩa thắng lợi, đó là: tập trung – thống nhất – kịp thời.

23 giờ ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 hiệu triệu toàn dân tổng khởi nghĩa. Ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân họp tại Tân trào thông qua “10 chính sách lớn của Việt Minh”; thông qua “Lệnh Tổng khởi nghĩa”; quy định quốc kỳ, quốc ca; thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nhân dân cả nước tổng khởi nghĩa, trong đó chỉ rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.

Ngày 16/7/1999, Hà Nội là thành phố châu Á đầu tiên được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”. 10 năm sau, Hà Nội vinh dự trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Đây là sự bổ sung quý giá cho vị thế của Hà Nội với các danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”, “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”, “Thủ đô Anh hùng”, là cơ hội để Hà Nội phát huy mạnh mẽ các nguồn lực, tiềm năng, lợi thế, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, vượt qua khó khăn, thách thức, hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược, sớm trở thành đô thị sáng tạo, trung tâm dịch vụ chất lượng cao của khu vực và thế giới.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt vùng dậy, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền… Sáng 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước cuộc mít tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra đời.

Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện lịch sử có ý nghĩa vô cùng trọng đại đối với vận mệnh của dân tộc, nó tiếp nối truyền thống anh hùng bất khuất của cha ông thuở trước; đồng thời là bản hùng ca kết thúc thắng lợi một thế kỷ ngoan cường chống thực dân và phong kiến, mở ra một kỷ nguyên mới trên đất nước ta. Tổ quốc được độc lập, nhân dân được tự do, tinh thần bất diệt của Tuyên ngôn Độc lập mãi mãi khắc sâu vào trái tim và khối óc của mỗi người dân Việt Nam.

Dấu ấn về mùa thu độc lập, đổi mới và phát triển

Trong những ngày này, ông Công Ngọc Dũng (trú tại ngõ 319, đường An Dương Vương, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội) lại thấy xúc động lạ thường. Ngôi nhà từ thời ông bà nội của ông từng là địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc từ ngày 23-25/8/1945 đã trở thành Di tích Quốc gia.

Trong thời gian đó, khi từ Chiến khu Việt Bắc trở về, Bác đến nhà cụ Nguyễn Thị An (bà nội ông Dũng) nghỉ ngơi và làm việc, trước khi vào nội thành Hà Nội chuẩn bị cho việc ra mắt Chính phủ lâm thời và nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Hàng chục năm nay, ông tình nguyện là người trông nom, gìn giữ di tích này, nâng niu những kỷ vật liên quan đến những ngày Bác Hồ ở và làm việc tại đây. Vẫn còn đó chiếc máy chữ, chiếc vali mây của Bác được mang về từ Chiến khu Việt Bắc, bộ sập gỗ, bộ trường kỷ Người làm việc và nghỉ ngơi, chiếc thau đồng Bác dùng…

Ông Công Ngọc Dũng cho hay thời đó cả nhà không ai biết ông cụ ở nhà mình chăm chỉ thức khuya dậy sớm làm việc, có lối sống giản dị là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông Dũng nhớ lại: “Thời điểm đó là chiều 23/8/1945, khi đò cập bến cây gạo Phú Xá, có một đoàn người đi tới. Trong đoàn có một ông cụ già để râu, mắt sáng đi thẳng về nhà cụ Nguyễn Thị An. Ông cụ già cùng đoàn người đã nghỉ ngơi và làm việc tại đây từ chiều 23 đến 25/8”.

“Trước khi rời đi, ông cụ đã gặp tất cả những người trong gia đình tôi để nói lời cảm ơn. Chiều 2/9/1945, gia đình tôi ra Quảng trường Ba Đình dự lễ mít tinh, khi nghe giọng đọc qua loa phóng thanh, tôi đã nhận ra người đang đọc Tuyên ngôn Độc lập chính là ông cụ đã ở trong nhà mình trước đó, nhưng không dám khẳng định. Sau này khi trở về, gia đình mới được thông báo, ông cụ đã ở trong nhà của gia đình chính là Bác Hồ”, ông Dũng chia sẻ.

Không chỉ là trung tâm hành chính, chính trị của đất nước, Hà Nội hôm nay còn là trung tâm kinh tế lớn, là Thành phố có hạ tầng cơ sở phát triển nhất cả nước. (Ảnh minh họa một góc Hà Nội đêm)

Dịp này, khi cả nước kỷ niệm 79 năm Ngày Quốc khánh 2/9, Di tích Quốc gia Địa điểm Lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại nhà cụ Nguyễn Thị An đón nhiều đoàn khách của các cơ quan, đoàn thể tới thăm. Họ đến để tham quan, tìm hiểu về cuộc đời sự nghiệp của Bác, về những ngày Người ở và làm việc tại đây, về dấu ấn chuẩn bị khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

79 năm trước, ngày 2/9/1945, bản Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc, đã vang lên tại Quảng trường Ba Đình, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam.

Ngày 2/9/1945 đã đi vào lịch sử như một dấu son chói lọi của dân tộc ta. Bản Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định quyền tự do, độc lập của nhân dân Việt Nam trước toàn thế giới.

Theo Phó Giáo sư, tiến sĩ Trần Trọng Thơ, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng-Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, ngày 2/9/1945 là dấu mốc đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu một chính thể mới ra đời sau cuộc Cách mạng tháng Tám thành công, chấm dứt thời kỳ thực dân Pháp đô hộ. Điều đó càng có ý nghĩa khi ngày Quốc khánh không chỉ là dấu mốc của một dân tộc bị nô dịch trở thành một nước độc lập, mà là sự ra đời một Nhà nước Việt Nam mới. Tính dân tộc, tính dân chủ là đặc trưng nổi trội nhất trong sự kiện Quốc khánh 2/9/1945 và là thành quả của nhiều năm đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược.

Ngày Quốc khánh cũng mang ý nghĩa lớn, thể hiện sức tự chủ, tự vươn lên của dân tộc bị đè nén, bị thống trị cả trăm năm qua. Phó Giáo sư, tiến sỹ Trần Trọng Thơ cho rằng, sức vươn lên của một dân tộc rất quan trọng và phải phụ thuộc vào nội tại của dân tộc đó. Nhu cầu tự do, khát vọng đấu tranh giành độc lập được tích tụ từ bao năm qua, để sau đó thành quả là thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước

Hà Nội có một vị trí đặc biệt quan trọng, là Thủ đô của Việt Nam, là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Vượt qua những thăng trầm của lịch sử, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội đã nỗ lực phát huy nội lực vươn lên, xây dựng, kiến thiết Thủ đô như ngày hôm nay.

79 năm qua, một chặng đường dài để Hà Nội “thay da, đổi thịt”, kiến tạo Thủ đô xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước và hội nhập sâu rộng với quốc tế. Từ một điểm xuất phát với muôn vàn khó khăn, đến nay Hà Nội đã khẳng định được hình ảnh, vị thế ở cả trong nước và thế giới.

Nguồn lực để đưa Hà Nội thay đổi mạnh mẽ, không đâu khác, chính là sức mạnh nội sinh, là khát vọng, là khả năng tự vươn lên của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô.

Hiện nay, kinh tế Thủ đô duy trì tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước, tăng trưởng GRDP đạt gấp 1,6 lần mức tăng cả nước. Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục được chú trọng phát triển toàn diện và đồng bộ; an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng cao. Đạt được kết quả đó là nhờ sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự đồng thuận của xã hội, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc được phát huy.

Năm 2023, Thành phố cơ bản hoàn thành mục tiêu tổng quát, đã hoàn thành và vượt mức 18/23 chỉ tiêu kế hoạch đề ra, trong đó 3 chỉ tiêu vượt kế hoạch. Các ngành, lĩnh vực đều phát triển khá. GRDP của thành phố năm 2023 đạt 6,27%, cao hơn bình quân chung của cả nước; GRDP bình quân đầu người đạt 151,1 triệu đồng/năm (cả nước là 101,9 triệu đồng/người/năm); Cơ cấu GRDP chuyển biến tích cực, đúng hướng (năm 2023, khu vực dịch vụ chiếm 64,06%; cao hơn tỷ lệ năm 2022 là 63,22%); thu hút vốn FDI đạt 2,91 tỷ USD, tăng 64%; khách du lịch đến Thủ đô Hà Nội đạt 24 triệu lượt (20 triệu lượt khách nội địa; 4 triệu lượt khách quốc tế), vượt mục tiêu đề ra (22 triệu lượt khách); lạm phát được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng tăng dưới 4,5% – đạt mục tiêu đề ra. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố đạt hơn 410 nghìn tỷ đồng, vượt 16,3% dự toán, tăng 23% so với thực hiện năm 2022, trong đó, thu nội địa đạt 381,38 nghìn tỷ đồng, chiếm 92,9%, cao nhất cả nước.

Sự nghiệp văn hóa, giáo dục được quan tâm, đẩy mạnh, đầu tư, trở thành nguồn lực mới cho phát triển bền vững Thủ đô. Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 23-NQ/TU ngày 16/11/2023, về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn thành phố Hà Nội từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” nhằm đẩy mạnh phong trào xây dựng xã hội học tập trên địa bàn Thủ đô. Đặc biệt, ngày 19/2 vừa qua, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 30/CT-TU về việc tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng trong xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh… qua đó, từng bước thúc đẩy phát triển sự nghiệp văn hóa, xây dựng con người Thủ đô trong thời kỳ mới.

An sinh xã hội tiếp tục được đảm bảo; thành phố luôn quan tâm thực hiện tốt các chính sách đảm bảo an sinh xã hội, đặc biệt là người có công với cách mạng; công tác giảm nghèo và thực hiện bảo trợ xã hội được chú ý; chương trình xây dựng nông thôn mới được thực hiện tích cực, thành phố hoàn thành trước 1 năm mục tiêu xây dựng huyện nông thôn mới (đến nay, thành phố đã có 18/18 huyện, thị xã đạt chuẩn nông thôn mới, 382/382 xã đạt tiêu chí nông thôn mới; 183 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 68 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu).

Công tác quản lý quy hoạch, trật tự xây dựng, vệ sinh môi trường tiếp tục được tập trung thực hiện. Quốc phòng – an ninh được củng cố vững chắc, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Công tác đối ngoại tiếp tục được tăng cường và mở rộng trên cả ba kênh đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và ngoại giao nhân dân; bảo đảm an toàn tuyệt đối cho gần 2.000 sự kiện chính trị, ngoại giao, văn hóa, xã hội, hoạt động của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước diễn ra trên địa bàn Thủ đô; cải cách hành chính tiếp tục được đẩy mạnh, chỉ số cải cách hành chính (PAR-Index) tăng 7 bậc, chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính (SIPAS) tiếp tục giữ hạng.

Hiện tại, Thành phố đang triển khai nhiều nhiệm vụ quan trọng có tính chiến lược liên quan đến phát triển Thủ đô. Trong đó quyết liệt triển khai khép kín các đường vành đai, các cầu lớn qua sông Hồng, các trục hướng tâm, các tuyến đường sắt đô thị; đẩy nhanh tiến độ các dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng các đường quốc lộ, các dự án liên kết vùng, các dự án trọng điểm của thành phố… Đặc biệt, ngày 25/6/2023, sau một năm kể từ khi Quốc hội thông qua chủ trương, đã tổ chức khởi công dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô, tạo không gian phát triển mới cho Thủ đô.

Đồng thời, tiếp tục triển khai Nghị quyết của Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hóa; Nghị quyết về chuyển đổi số và xây dựng Thành phố thông minh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; kế hoạch đầu tư vào 3 mục tiêu: cải tạo, nâng cấp trường học, y tế và tu bổ các di tích văn hóa, lịch sử trên địa bàn giai đoạn 2022-2025 và các năm tiếp theo; triển khai đề án quản lý, sử dụng và khai thác hiệu quả tài sản công; đề án cải tạo lại chung cư cũ; đề án phân cấp, ủy quyền (đã phân cấp/ủy quyền 708/1.895 thủ tục hành chính, đạt 37,3%); triển khai các biện pháp xử lý đối với các dự án ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm triển khai…

Có thể khẳng định, Hà Nội đang từng bước xây dựng trở thành thành phố “Văn hiến-Văn minh-Hiện đại”; trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển Vùng Kinh tế Trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; hội nhập quốc tế sâu rộng, có sức cạnh tranh cao với khu vực và thế giới, phấn đấu phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực.

Với truyền thống đoàn kết, thống nhất, trách nhiệm, bản lĩnh, sáng tạo của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô, mục tiêu đó sẽ sớm trở thành hiện thực trong thời gian tới.

Để Hà Nội thực sự phát triển xứng tầm khu vực, ngày 5/5/2022, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 15 “về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Đồng thời, ngày 24/5/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 80-KL/TW về Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Đây thực sự là kim chỉ Nam để Thủ đô Hà Nội phát triển nhanh và bền vững.

Hà Phong