Xử lý đúng cách tránh ngạt khói khi có đám cháy

Ngạt khói trong đám cháy nguy hiểm thế nào?

Theo các chuyên gia, có đến 50 – 80% người tử vong trong các vụ hỏa hoạn là do ngộ độc khói. Tử vong sớm trong đám cháy chủ yếu do thiếu oxy, kết quả của nồng độ oxy thấp (do tiêu thụ nhanh chóng lượng oxy có sẵn trong quá trình đốt cháy) và hít phải khí CO và CN nồng độ cao (dẫn đến không thể sử dụng oxy ở cấp độ mô).

Vị trí và mức độ nặng của tổn thương phụ thuộc vào một số yếu tố như nguồn lửa, kích thước của các hạt trong khói, thời gian tiếp xúc, độ hòa tan của khí và cách sơ cứu ban đầu. 

Theo Hiệp hội Chống hỏa hoạn Quốc gia Mỹ, khói trong đám cháy gây chết người vì chứa những thành phần sau:

Các hạt nhỏ không bị đốt cháy, bị đốt cháy một phần hoặc hoàn toàn rất nhỏ đến mức vượt qua bộ lọc của hệ hô hấp để tới phổi. Một số hạt rất độc trong khi những loại khác gây khó chịu cho mắt và hệ tiêu hóa.

Các loại hơi giống sương mù đầu độc cơ thể nếu được hít hoặc thấm qua da.

Các loại khí độc mà phổ biến nhất là carbon monoxide (CO) khiến cơ thể thiếu hụt oxy, làm tổn thương hệ thần kinh, đẩy nạn nhân vào trạng thái hôn mê, bất tỉnh hoặc nặng hơn là tử vong. Chỉ 0,1% CO trong không khí cũng gây nguy hiểm cho tính mạng. Ngoài ra, hidro xyanua xuất hiện khi nhựa bị đốt cản trở tế bào hô hấp. Đồ gia dụng sử dụng vật liệu vinyl nếu cháy sinh ra phosgene; ở mức độ thấp gây ngứa mắt, viêm họng còn ở mức độ cao gây sưng phổi, tử vong.

Ngoài khói độc, đám cháy giảm oxy trong không khí bằng cách tiêu thụ oxy hoặc thay thế nó với loại khí khác. Oxy xuống dưới nồng độ tiêu chuẩn 21% dẫn đến những tác hại như sau:

Nhiệt cũng là mối đe dọa hệ đến hô hấp. Không khí đạt đến độ nóng nhất định đủ khả năng giết người chỉ bằng một hơi thở.

Hướng dẫn sơ cứu người bị ngạt khói 

– Với người còn tỉnh táo và hô hấp được thì để họ nằm, ngồi nghỉ ở chỗ râm mát, thoáng khí. Nên cho họ uống nước để giảm nhiệt độ cơ thể cũng như bù lượng nước đã mất.

– Nếu nạn nhân bất tỉnh nhưng vẫn hô hấp được, cho họ nằm nghiêng để đờm dãi không làm bít đường thở. Trường hợp có bình oxy nên cho họ thở ngay.

– Trường hợp nạn nhân bất tỉnh, ngừng thở, thở bất thường phải hồi sinh tim phổi (ép tim, hà hơi thổi ngạt) trước. Trước khi thao tác, cần đặt nạn nhân nằm lên bề mặt cứng. Người sơ cứu lồng hay bàn tay vào nhau và đặt cườm tay ngay giữa lồng ngực (vị trí giữa hai núm vú), sau đó ép xuống nhanh, mạnh. Mỗi nhịp lồng ngực lún sâu xuống khoảng 5 – 6 cm. Sau mỗi 30 lần ép tim thì thực hiện thổi ngạt hai lần. Lặp lại các thao tác liên tục cho đến khi nạn nhân có sự sống hoặc được nhân viên cấp cứu chuyên nghiệp đến hỗ trợ.

– Khi thổi ngạt, người sơ cứu dùng miệng thổi hơi thở của mình vào miệng của nạn nhân, đồng thời dùng tay để bịt chặt mũi và ngược lại (tức là thổi vào mũi thì bịt chặt miệng), để hơi thở không bị thoát ra ngoài. Ngoài ra, nếu phát hiện nạn nhân có dị vật, đàm nhớt trong mũi miệng cần móc ra để làm thông thoáng đường thở của họ.

Đối với trường hợp nạn nhân bị bỏng, cần dội nước sạch nhẹ nhàng lên vùng bỏng để xoa dịu cơn đau, giúp nhiệt độ cơ thể thoát ra ngoài nhanh chóng. Tùy mức độ bỏng, thời gian dội có thể từ 10 – 20 phút hoặc lâu hơn, cho đến khi nạn nhân cảm thấy bớt bỏng rát.

Lưu ý: tuyệt đối không được dùng đá lạnh hoặc nước quá lạnh để xối, chườm lên người nạn nhân. Do cơ thể nạn nhân đang bị bỏng nóng, da chưa điều tiết về lại nhiệt độ bình thường mà dội ngay đá lạnh sẽ gây bỏng lần 2 dẫn đến bỏng lạnh.

Cần làm gì để phòng tránh ngạt khói?

Dưới đây là một số phương pháp có thể sẽ giúp chúng ta ngăn chặn hậu quả nhằm ngăn ngừa nguy cơ tổn thương phổi và ngộ độc khói trong trường hợp bị mắc kẹt:

– Phản ứng ngay khi cảm thấy nguy hiểm. Tìm các lối ra.

– Tìm một lối thoát thay vì trốn trong phòng.

– Hạ người xuống sàn, khuỵu hai tay và đầu gối. Do khói và khí bốc lên trên, nên bạn sẽ ít hít thở chúng hơn nếu ở gần mặt đất.

– Lấy một mảnh vải hoặc một vật dụng lớn, làm ẩm và để nó gần mũi, miệng. Nước sẽ lọc khí độc, ngăn không cho bạn hít phải.

– Trong trường hợp bị mắc kẹt trong phòng, hãy đóng các cửa lại để ngăn khói bay vào. Bịt khoảng trống xung quanh khung cửa và quạt thông gió bằng vải ướt hoặc băng dính.

– Nếu quần áo bị bắt lửa, hãy nằm và lăn người cho đến khi dập được lửa.

Bên cạnh đó khi hít phải khói chúng ta không nên chủ quan mà cần đi khám vì có thể tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến viêm phổi. Đặc biệt khi có biểu hiện ho, khó thở nhẹ, khạc ra đờm màu đen như bồ hóng, nhức đầu, buồn nôn, thở nhanh, mạch nhanh, thì phải đến viện ngay để tránh những biến chứng có thể xảy ra gây nguy hiểm đến tính mạng.