Xác định dư lượng thuốc BVTV trong thực phẩm bằng phương pháp LC-MS và GC-MS

Thuốc bảo vệ thực vật là gì? Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng như thế nào đối với sức khỏe con người, môi trường và kinh tế?

Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) là sản phẩm hóa chất được sử dụng rộng rãi trong các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, giúp ngăn ngừa, phòng trừ và tiêu diệt các đối tượng gây hại đến cây trồng nhằm bảo vệ mùa màng và tăng năng suất cây trồng. Tuy nhiên, lượng tồn dư thuốc BVTV trong thực phẩm sau khi thu hoạch được ghi nhận ở nhiều mức độ khác nhau và đang nằm ngoài tầm kiểm soát của người tiêu dùng, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người cũng như môi trường. Ngoài ra, sự hiện diện của dư lượng thuốc BVTV đang là trở ngại rất lớn trong thương mại quốc tế đối với các mặt hàng thực phẩm.

Khi con người tiêu thụ thường xuyên với các thực phẩm có dư lượng thuốc BVTV vượt quá mức giới hạn dư lượng tối đa cho phép có thể gây nguy hiểm cho con người như: nhức đầu, ngộ độc, nôn mửa, rối loạn thần kinh trung ương,… Thậm chí, lượng hoá chất này sẽ tích tụ dần trong cơ thể thời gian dài sẽ gây ra các bệnh mãn tính về đường tiêu hoá và có thể dẫn đến ung thư (Ung thư dạ dày, đại trực tràng, ung thư gan,…) với tỉ lệ tử vong cao.

Dư lượng thuốc BVTV có thể xâm nhập vào cơ thể người theo mấy con đường?

Dư lượng thuốc BVTV có thể bị hấp thụ xuyên qua các lỗ chân lông ngoài da (chiếm 1,9%); đi vào khí quản qua đường hô hấp (chiếm 1,8%) và phần lớn là đi vào thực quản theo thức ăn hoặc nước uống (chiếm 97,3%). 

Dư lượng thuốc BVTV được quy định như thế nào để trong việc kiểm tra nhà nước?

Hiện nay, Bộ Y tế đã có các văn bản quy định về giới hạn dư lượng thuốc BVTV được quy định tại Thông tư số 50/2016/TT-BYT – Thông tư quy định giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong thực phẩm để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, nhu cầu trong quản lý Nhà nước cũng như đảm bảo các quy định về xuất nhập khẩu thực phẩm.

Dựa trên cơ sở đó, Trung tâm Kỹ thuật 3 tiếp tục khảo sát và thực hiện nghiên cứu triển khai nhóm 4 hoạt chất, bao gồm: Aminocyclopyrachlor, Maleic hydrazide, Hydrogen phosphide và Sulfuryl flouride để đáp ứng đầy đủ chỉ tiêu được quy định theo Thông tư số 50/2016/TT-BYT.

Giới thiệu về 4 hoạt chất Aminocyclopyrachlor, Maleic hydrazide, Hydrogen phosphide và Sulfuryl flouride:

Aminocyclopyrachlor: là loại thuốc diệt cỏ chọn lọc, có tính bền vững, độc tính cao, gây ảnh hưởng đến nhiều loại cây khác ở mức nồng độ ppm. Thuốc diệt cỏ có tác dụng kiểm soát cỏ dại lá rộng ở giai đoạn trước và sau nảy mầm nhằm loại bỏ có chọn lọc các loài cỏ dại gây ảnh hưởng đến cây thân gỗ, dây leo và được sử dung trong các sân gold, khu giải trí,… Khả năng phân hủy đối với hoạt chất này tương đối thấp, chúng không bị phân hủy dưới nhiệt độ cao trong quá trình ủ phân ưa nhiệt và có thể mất tối thiểu 2 năm để hoạt chất đó phân hủy hoàn toàn.

Cấu trúc hóa học của hoạt chất Aminocyclopyrachlor

Maleic hydrazide: được biết là chất diệt cỏ chọn lọc và chất điều hoà sinh trưởng thực vật tạm thời, có tác dụng ngăn chặn sự nảy mầm trong quá trình bảo quản của phần lớn các loại khoai tây, hành tây, tỏi, cà rốt,…

Cấu trúc hóa học của hoạt chất Maleic hydrazide

Hydrogen phosphide: là chất khí không có màu, mùi tỏi, kém bền trong không khí, có tính khá độc, có thể ảnh hưởng đến người sử dụng khi tiếp xúc phải, được sử dụng để khử trùng và bảo quản nông sản, giúp ngăn chặn sự phát triển của côn trùng gây hại và bảo quản chất lượng của hạt giống.

Cấu trúc hóa học của hoạt chất Hydrogen phosphide

Sulfuryl flouride: là một hợp chất hơi – không mùi, không sắc, dùng để phun sát trùng tại những nơi tồn trữ thực phẩm. Ngoài ra, đó cũng là loại thuốc trừ sâu, có thể diệt được nhiều loại sâu bọ khác nhau, kể cả mối, gián, rệp,… Khi tiếp xúc 1 lượng nhỏ cũng sẽ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, đặc biệt là bệnh về tuyến giáp, các bệnh về xương ở trẻ em.

Cấu trúc hóa học của hoạt chất Sulfuryl flouride

Các hoạt chất này nếu còn tồn dư trong thực phẩm, có thể gây hại cho sức khỏe con người.

Thử nghiệm dư lượng thuốc BVTV ở đâu?

Phòng thử nghiệm Thực phẩm của Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 3 (QUATEST 3) là đơn vị hoạt động trong lĩnh vực thử nghiệm thực phẩm có bề dày lịch sử, uy tín và chất lượng. Phòng thử nghiệm đã được công nhận phù hợp theo ISO/IEC 17025:2017 bởi Văn phòng Công nhận Chất lượng với số hiệu VILAS 004, đáp ứng các yêu cầu về trang thiết bị, năng lực thử nghiệm theo quy chuẩn, tiêu chuẩn trong nước và quốc tế, kết quả thử nghiệm đáng tin cậy đáp ứng yêu cầu của khách hàng, phù hợp theo quy định của pháp luật.

Trang thiết bị phục vụ cho dịch vụ thử nghiệm tại QUATEST 

Nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng và vấn đề cấp thiết của xã hội, QUATEST 3 đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu, tối ưu hoá quy trình phân tích đồng thời dư lượng của 04 hoạt chất thuốc BVTV là Aminocyclopyrachlor, Maleic hydrazide, Hydrogen phosphide, Sulfuryl Flouride có trong các thực phẩm trên thị trường bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ (LC-MS) và phương pháp sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) đáp ứng quy định theo Thông tư số 50/2016/TT-BYT ngày 30/12/2016 của Bộ Y tế – Thông tư quy định giới hạn tối đa dư lượng thuốc BVTV trong thực phẩm. Đây là phương pháp có khả năng nhận danh và định lượng cấu tử bằng đầu dò khối phổ (MS) với độ đặc hiệu và độ nhạy cao.

Phòng Thử nghiệm Thực phẩm đã khảo sát và nghiên cứu thành công các hoạt chất trên với mức giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) được thể hiện trong bảng sau:

(*) MRL theo Thông tư số 50/TT-BYT ngày 30/12/2016.

 R.Q