Vụ tử vong do ngộ độc nấm tại Hòa Bình: Cần nhận biết và phòng chống nấm độc

Theo dõi MTĐT trên

Theo quan niệm của nhiều người, nấm là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, chế biến được nhiều món ăn ngon, lạ, hấp dẫn, do vậy, nhu cầu sử dụng nấm không ngừng tăng cao.

Bên cạnh đó, Việt Nam là một nước nhiệt đới khí hậu nóng ẩm nên thuận tiện cho các loài nấm phát triển, đặc biệt vào mùa xuân, hè. Tuy nhiên, bên cạnh các loại nấm lành tính, hiện Việt Nam có khoảng 50 – 100 loài nấm độc khác nhau, trong đó có những loài có độc tố gây chết người, do vậy, nguy cơ người dân đối diện với nấm độc khá lớn.

Trong 2 ngày 18-19/2, Trung tâm Y tế huyện Mai Châu, tỉnh Sơn La tiếp nhận 6 trường hợp là công dân xóm Hịch, xã Mai Hịch có biểu hiện ngộ độc, đau bụng, buồn nôn, đi ngoài phân lỏng sau khi ăn trưa tại nhà.

Trước đó, 2 người dân sau khi đi rừng có hái một túi nấm rừng (khoảng 200g) mang về nấu canh nấm với lá lốt cho bữa trưa ở gia đình và hàng xóm.

Bữa ăn có thêm các món: măng đắng xào, thịt gà, lươn xào tai chua, lòng lợn chín mua ở chợ, canh rau mùng tơi, trong bữa ăn có uống rượu. Sau bữa ăn, nhiều người nhập viện do ngộ độc thực phẩm.

Cách đây ít ngày, một gia đình 5 người tại Yên Thành, Nghệ An đã cùng nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An vì ăn phải nấm độc.

Theo chia sẻ của bệnh nhân Hoàng Thị T., trên đường đi làm về có phát hiện một bụi nấm mọc ven đường, giống với nấm bán ngoài chợ nên đã hái về nhà nấu ăn.

Sau khi ăn, 5 người gia đình chị T. đã xuất hiện triệu chứng ngộ độc như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn dữ dội, nên được hàng xóm đưa đi cấp cứu.

Mặc dù, ngành Y tế liên tục phát đi thông điệp cảnh báo tình trạng ngộ độc các loại thực phẩm có chứa độc tố tự nhiên như nấm độc, hoa quả rừng, hay cây rừng… nhưng năm nào cũng ghi nhận các ca nhập viện cấp cứu.

Bác sĩ Phạm Thị Thanh Tâm, Khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, người dân vẫn còn nhiều quan niệm sai lầm liên quan đến nấm độc.

Chẳng hạn có người nghĩ nấm độc thường có màu sặc sỡ nhưng thực tế, có những loài nấm thường gây chết người ở các tỉnh phía Bắc nước ta là các loài nấm có màu trắng tinh khiết (nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón).

Bên cạnh đó, có người cho rằng, nấm có sâu bọ, côn trùng ăn là không độc. Tuy nhiên, thực tế độc tố nấm không tác dụng đối với côn trùng, sâu bọ, kiến, ốc sên.

Một số người còn thử cho động vật ăn trước nếu không chết là nấm không độc. Điều này chỉ đúng với một số loài nấm và một số loài động vật. Nhiều loài động vật không nhạy cảm với độc tố amatoxin qua đường tiêu hóa.

Hơn nữa loài nấm có amatoxin gây chết người trung bình phải 12 giờ sau ăn nấm mới xuất hiện triệu chứng đầu tiên và động vật thường chết ở ngày thứ 5 – 7 sau ăn nấm.

Kể cả việc thử nấm bằng thìa bạc, đũa bạc nếu có chuyển màu là nấm độc cũng là sai vì độc tố nấm không làm bạc chuyển màu.

Trong trường hợp không may ngộ độc, nếu chưa nôn và vẫn còn tỉnh táo thì có thể uống nước và tự gây nôn, sau đó khẩn trương đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu có than hoạt tính thì nên uống ngay với liều 1 gam/kg cân nặng (người lớn khoảng 40-50 gam).

Chuyên gia cũng lưu ý, cần lưu ý đưa cả những người cùng ăn nấm dù chưa có biểu hiện đến cơ sở y tế; mang mẫu nấm còn lại hoặc đã chế biến đến cơ sở y tế để bác sĩ sơ bộ xác định loại nấm, điều trị kịp thời.

Theo khuyến cáo mới nhất của Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, hàng năm vào thời điểm mùa xuân và đầu mùa hè đặc biệt là tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên thường xảy ra các vụ ngộ độc do người dân sử dụng các thực phẩm có chứa độc tố tự nhiên (nấm độc, hoa quả rừng, cây rừng…). Trong đó đã có những trường hợp tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề dù đã được cứu chữa kịp thời.

Theo đó, Cục đề nghị các địa phương tăng cường giám sát, triển khai các giải pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trong sử dụng, tiêu dùng nông sản, sử dụng các loại nấm, cây, củ quả rừng tự nhiên làm thực phẩm, đặc biệt đối với các đối tượng nguy cơ cao hoặc đặc điểm vùng miền (dễ xảy ra ngộ độc).

Theo các chuyên gia chống độc, các loại nấm gây ngộ độc thường thuộc nhóm các loại nấm mọc hoang dại. Loại nấm độc nhất, hay gây chết người nhất, khi bị ngộ độc không biểu hiện ngay nên phát hiện thường muộn, bệnh nặng và nguy cơ cao tử vong. Biện pháp quan trọng để phòng tránh ngộ độc nấm là “không hái các nấm mọc hoang dại để ăn”.

Phát hiện sớm các triệu chứng ngộ độc liên quan đến việc ăn nấm (buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy, đau đầu…) cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, điều trị kịp thời.

Bên cạnh đó, người dân cũng tự trang bị kiến thức phòng để phòng chống ngộ độc nấm như nhận dạng nấm độc. Cụ thể nấm độc thường có những đặc điểm sau: Có đủ mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc thường là nấm độc. Bên trong thân cây nấm mầu hồng nhạt, mũ nấm mầu đỏ có vẩy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm.

Các bác sĩ tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Chẩn đoán mức độ ngộ độc nấm được phân loại nặng dựa trên các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện triệu chứng sau khi ăn: Sớm trong 3 giờ (nhẹ và trung bình) hoặc muộn sau 6 giờ (nặng nguy hiểm). Tuy nhiên cần đề phòng nếu người bệnh ăn nhiều loại nấm và xuất hiện triệu chứng sớm cũng có thể nặng gây tử vong.

Bên cạnh đó, cần chẩn đoán phân biệt với các ngộ độc thực ăn do căn nguyên khác, như vi khuẩn, độc tố vi khuẩn, dư lượng hóa chất trong thực phẩm… Dựa vào sự xác định của bệnh nhân về việc có ăn nấm, thời gian sau khi ăn trong vòng 3 giờ hay trước 6 giờ để định hướng ngộ độc nấm.

Các xử trí ngộ độc nấm được Trung tâm Chống độc khuyến cáo: Cấp cứu ban đầu (tại nhà và tại các tuyến y tế cơ sở) cần thực hiện các biện pháp đào thải chất độc và hạn chế hấp thu, như gây nôn nếu bệnh nhân mới ăn nấm trong vòng 1 giờ; cho uống than hoạt (1g/kg). Nếu biết chắc bệnh nhân ăn loại nấm nguy hiểm sau 6 giờ mới xuất hiện triệu chứng thì có thể cho than hoạt 2-3 giờ một lần/24 -48 giờ vì chất độc amatoxin chuyển hóa theo vòng tuần hoàn gan mật.

Rửa dạ dày có thể thực hiện ở bệnh nhân người lớn và trẻ lớn với cỡ ống rửa to (bằng ngón tay út nạn nhân) nếu ăn nấm độc nguy hiểm và thời gian sau khi ăn trong vòng 1-2 giờ, có nhân việ y tế đã được huấn luyện kỹ thuật rửa dạ dày.

Đồng thời cần vận chuyển cấp cứu đến bệnh viện huyện bệnh nhân ngộ độc nấm có triệu chứng sớm. Với bệnh nhân ngộ độc nấm triệu chứng muộn (sau 6 giờ) cần được chuyển đến bệnh viện tỉnh hoặc khu vực nơi có khả năng lọc máu.