Vụ kiện chất độc da cam: Dư luận quốc tế ủng hộ người dân Việt Nam

Sáng 22/8 giờ Paris (chiều cùng ngày theo giờ Việt Nam), Tòa phúc thẩm Paris đã ra phán quyết về vụ kiện của bà Trần Tố Nga.

Tòa phúc thẩm Paris đã ra phán quyết giống Tòa sơ thẩm Ervy: Các tập đoàn, công ty hóa chất Mỹ được hưởng quyền miễn trừ trách nhiệm pháp lý vì họ sản xuất các độc chất theo yêu cầu của Chính phủ Mỹ (PV – trong khi Chính phủ Mỹ được miễn trừ vì do hoàn cảnh chiến tranh). Do vậy, tòa không có thẩm quyền xét xử vụ kiện.

Báo L’Humanité (Nhân Đạo) dẫn lời tổ chức Collectif Vietnam Dioxine cho biết một điều đáng buồn là tòa phúc thẩm còn buộc bà Trần Tố Nga trả 1.500 euro cho mỗi công ty bị kiện.

“Chúng tôi vô cùng bàng hoàng trước tin này, vì nó cho thấy sự thụt lùi rõ rệt trong việc công nhận quyền lợi của các nạn nhân chất độc da cam, hiện có khoảng 3 triệu người ở Việt Nam, Campuchia và Lào”, L’Humanité trích lời Collectif Vietnam Dioxine.

Biết bao tiếng nói và thân thể bị tổn hại bởi chiến tranh, biết bao hy vọng ngày càng xa vời khi mà gần 50 năm sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, họ vẫn chưa thể đạt được bất kỳ công lý nào.

Những nạn nhân của chất độc da cam đã đặt niềm tin vào bà Trần Tố Nga, như một niềm hy vọng cuối cùng để yêu cầu bồi thường từ những công ty đã gây ra một trong những cuộc tàn phá môi trường lớn nhất trong lịch sử.

“Hôm nay, chúng tôi vô cùng đau lòng trước tin này nhưng vẫn luôn sát cánh cùng bà Trần Tố Nga, một người phụ nữ đã và đang cống hiến những năm cuối đời cho cuộc chiến chống lại chất độc da cam đầy chính nghĩa”, Collectif Vietnam Dioxine cho biết.

Bà Trần Tố Nga – một người phụ nữ đã trải qua chiến tranh, mất mát, bệnh tật, tù đày và tra tấn, nhưng một ngày nào đó bà sẽ được hưởng công lý.

Bà đã khơi dậy nhận thức chính trị cho cả một thế hệ người gốc Á và hơn thế nữa, dù có chuyện gì xảy ra, bà vẫn sẽ truyền lửa cho thế hệ sau.

Với “sự kiên nhẫn, dũng cảm và quyết tâm”, như bà vẫn thường nói, Collectif Vietnam Dioxine khẳng định luôn ủng hộ bà Trần Tố Nga trong quyết định kháng cáo lên tòa giám đốc thẩm, mà các luật sư của bà đã tuyên bố sau quyết định của Tòa phúc thẩm Paris.

Collectif Vietnam Dioxine còn cho rằng cuộc chiến pháp lý kéo dài này đã giúp nâng cao nhận thức về thảm kịch chất độc da cam trong cộng đồng, chủ đề trước đây ít được biết đến ở cả Pháp và Việt Nam.

Cuộc chiến không chỉ ở khía cạnh pháp lý mà còn là văn hóa và ký ức, và Collectif Vietnam Dioxine tuyên bố sẵn lòng tham gia vào cuộc chiến này cùng với bà Trần Tố Nga.

Sự ủng hộ từ các chính trị gia, các tổ chức công đoàn, các hiệp hội chống phân biệt chủng tộc, các nhà hoạt động môi trường và sự lan tỏa rộng rãi của vụ kiện trên truyền thông đã tiếp thêm động lực cho Collectif Vietnam Dioxine để tiếp tục cuộc đấu tranh này.

Do đó Collectif Vietnam Dioxine, một hiệp hội được thành lập vào năm 2004 bởi cộng đồng người Việt tại Pháp nhằm làm rõ những hậu quả của chất độc da cam, sẽ tiếp tục kể câu chuyện về hành trình của bà Trần Tố Nga và bảo vệ tất cả những ai đã và đang đấu tranh chống lại các loại thuốc khai quang của ngành công nghiệp hóa chất.

Bà Tố Nga cùng một nạn nhân chất độc da cam tại Việt Nam trong ảnh công bố tháng 8/2023. Ảnh: Collectif Vietnam-Dioxine

Vietnamplus.vn đăng tải: Sáng 23/8, Ủy ban ủng hộ vụ kiện của bà Trần Tố Nga, đã tổ chức họp báo trực tuyến với sự tham dự của bà Trần Tố Nga, hiện đang ở Việt Nam, các luật sư William Bourdon và Bertrand Repolt, cùng đại diện nhiều hội đoàn và cá nhân.

Các chia sẻ đều bày tỏ sự nuối tiếc về phán quyết của tòa án. Tuy buồn và thất vọng, nhưng ai cũng thể hiện quyết tâm không dừng bước mà tiếp tục cùng bà Trần Tố Nga đi đến cùng trong cuộc đấu tranh này.

Trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Pháp, luật sư William Bourdon bày tỏ sự phản đối và nhấn mạnh việc Tòa phúc thẩm Paris đồng ý với phán quyết của Tòa đại hình Evry nơi bà Trần Tố Nga đệ đơn lần đầu tiên vào năm 2019, chấp nhận “quyền miễn trừ tài phán” của các công ty hóa chất Mỹ cho thấy “các vị quan tòa đã có thái độ bảo thủ, trái với tính hiện đại của luật pháp và trái với luật pháp quốc tế cũng như luật pháp châu Âu.”

Luật sư William Bourdon cũng cho biết sẽ tiếp tục đồng hành cùng thân chủ, là bà Trần Tố Nga, đệ đơn lên Tòa giám đốc thẩm, là Tòa án Tối cao tại Pháp.

Ông Nguyễn Văn Bổn, một lãnh đạo lão thành của Hội người Việt Nam tại Pháp (UGVF) cho biết truyền thống của hội từ những năm 1960 là tham gia vào tất cả các cuộc đấu tranh vì những nạn nhân chất độc da cam và đó cũng là lý do UGVF cùng 13 hội đoàn khác lập nên Ủy ban ủng hộ vụ kiện của bà Trần Tố Nga ngay từ khi bà bắt đầu khởi kiện 14 công ty hóa chất Mỹ có liên quan.

“Chúng tôi buồn nhưng không mất tinh thần. Vì truyền thống của Việt Nam là trường kỳ kháng chiến, chúng ta không thể thắng đế quốc và các tập đoàn đế quốc trong 1 ngày, 1 năm hay 10 năm, mà phải đấu tranh lâu dài mới có thể thắng được. Do đó chúng tôi dứt khoát tiếp tục cuộc đấu tranh,” ông Nguyễn Văn Bổn khẳng định.

Bà Bùi Kim Tuyết, một Việt kiều tại Pháp, cũng là thành viên của UGVF bày tỏ sự ngưỡng mộ trước tinh thần đấu tranh của bà Trần Tố Nga, không chỉ cho bản thân mà còn cho tất cả nạn nhân da cam Việt Nam.

Chia sẻ nỗi buồn với bà Nga về phán quyết của tòa án, bà Kim Tuyết khẳng định sẽ tiếp tục “trường kỳ” cùng ông Ổn và bà con kiều bào, ủng hộ bà Trần Tố Nga trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Đắc Hà, đại diện Ủy ban ủng hộ vụ kiện của bà Trần Tố Nga, đồng thời cũng là đại diện UGVF, chia sẻ là thế hệ Việt kiều thứ hai, sinh ra và lớn lên tại Pháp, nhưng tấm lòng luôn hướng về Việt Nam, nên rất quan tâm và hiểu rằng các nạn nhân da cam Việt Nam đã phải chịu nhiều ảnh hưởng xấu của chất độc hóa học này và cho đến nay vẫn còn hàng triệu người đang phải gánh chịu nỗi đau đó.

Bày tỏ sự thất vọng và nỗi buồn trước phán quyết của toà án, nhưng không vì thế mà buông tay, ông Đắc Hà khẳng định: “Cũng như bà Trần Tố Nga, chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh, tiếp tục ủng hộ bà trong kiện lên Tòa giám đốc thẩm. Để đồng hành cùng bà, chúng tôi đã dự kiến tổ chức nhiều hoạt động, huy động các thế hệ thành viên của UGVF tham dự các cuộc biểu tình ủng hộ bà tại các quảng trường République và Trocadéro, trong các sự kiện lớn của chúng tôi như Tết và chừng nào bà còn đấu tranh thì chúng tôi còn ở bên cạnh bà.”

Thay mặt tổ chức Collectif Vietnam Dioxine, anh Kim Vo Dinh bày tỏ sự thất vọng trước phán quyết của tòa án Paris. Anh cho rằng trong vụ chất độc da cam, không chỉ chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm, mà các công ty hóa chất cũng liên đới, vì khi sản xuất, họ thừa biết hậu quả và mức độ nguy hiểm của hóa chất mà vẫn làm, khi ra tòa họ lại phủ nhận tất cả trách nhiệm của họ.

Thất vọng nhưng không lùi bước, “chúng tôi sẽ ở bên cạnh Trần Tố Nga, huy động nguồn lực để ủng hộ bà và các nạn nhân da cam Việt Nam, tiếp tục tuyên truyền để mọi người biết đến tình cảnh của các nạn nhân và đấu tranh giành công lý cho họ,” ông cam kết.

Là đại diện của thế hệ trẻ người Việt Nam tại Pháp, chị Micheline Phạm cho biết tinh thần đấu tranh suốt đời của bà Trần Tố Nga, một người phụ nữ 82 tuổi, đã truyền nhiều cảm hứng cho các bạn trẻ Việt kiều thế hệ thứ 3, thứ 4 như chị, thúc đẩy họ tham gia vào cuộc đấu tranh ủng hộ nạn nhân da cam Việt Nam.

Phán quyết bất lợi của tòa đối với đơn kiện của bà Trần Tố Nga khiến họ mất niềm tin vào công lý, nhưng không vì thế mà thất vọng.

“Bất kể như thế nào, chúng tôi cũng sẽ ủng hộ bà Nga, sẽ tiếp tục cùng bà lên Tòa giám đốc thẩm và vận động người khác cùng tham gia. Trong cuộc chiến này, ít nhất chúng ta đã thắng lợi về mặt tinh thần vì suốt năm qua, chất độc da cam và các nạn nhân của nó đã được nhắc đến rất nhiều trong các hội đoàn, trên các diễn đàn và báo chí truyền thông. Và giờ đây chúng tôi sẽ làm tất cả để tiếp tục đấu tranh cùng cô Trần Tố Nga.”

Bà Thượng nghị sỹ danh dự Hélène Luc, trong bức thư chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Pháp, cũng tỏ ra phẫn nộ về việc Tòa án Paris ra phán quyết không chấp nhận đơn khiếu nại của bà Trần Tố Nga khi bà yêu cầu các công ty hóa chất Dow, công ty Monsanto và 11 công ty khác phải thừa nhận trách nhiệm của họ đối với cái chết của hàng triệu người, sự đau khổ của những người còn sống và nỗi sợ hãi cho những đứa trẻ tiếp tục sinh ra với dị tật và cho nhân loại.

Bà khẳng định quyết định bảo thủ này của tòa án sẽ không ngăn cản bà Trần Tố Nga và tất cả bạn bè của bà tiếp tục đấu tranh, thậm chí khiến họ càng nỗ lực để sự thật phải được chiến thắng.

“Với tư cách là Chủ tịch danh dự của Hội Hữu nghị Pháp-Việt, đã từng được vinh dự đứng ra tố cáo tội ác này trong Hội nghị quốc tế ngày 19/11/1966 và là thành viên trong Ủy ban ủng hộ vụ kiện, tôi đánh giá cao việc bà Trần Tố Nga đã quyết định đi đến Tòa giám đốc thẩm. Tôi cam đoan là Ủy ban ủng hộ bà ấy sẽ dốc hết sức lực để ngày càng nhiều người dân Pháp biết đến tội ác đã xảy ra ở Việt Nam mà vẫn không bị trừng phạt,” bà khẳng định và cho biết cuộc chiến đấu này rất quan trọng vì “nó cần thiết cho tất cả những người đã thiệt mạng, cho những ai đang phải chịu đựng những dị tật khiến họ không thể tận hưởng cuộc sống, cho những đứa trẻ sinh ra với dị tật và cuối cùng là ngăn chặn điều này xảy ra nhiều hơn nữa cho nhân loại.”

“Trong thế giới đang có chiến tranh này, cuộc chiến này trở nên cần thiết hơn bao giờ hết,” bà kết luận.

“Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ các nạn nhân chất độc da cam dioxin yêu cầu những công ty sản xuất và cung cấp loại chất này cho quân đội Mỹ trong cuộc chiến tại Việt Nam, khiến hàng triệu người Việt Nam trở thành nạn nhân, có trách nhiệm khắc phục hậu quả đã gây ra”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng nói trong cuộc họp báo ngày 22/8.

Bà Hằng cho biết Việt Nam lấy làm tiếc về phán quyết của Tòa Phúc thẩm Paris cùng ngày, theo đó bác đơn kiện 14 công ty cung cấp chất độc da cam của bà Trần Tố Nga.

“Dù chiến tranh đã qua đi, hậu quả nặng nề vẫn còn tác động sâu sắc đến đất nước và người dân Việt Nam, trong đó có hậu quả lâu dài và nghiêm trọng của chất độc da cam dioxin”, bà Hằng nói.