Tu bổ chùa ở Bắc Giang, vỡ bia đá cổ hàng trăm năm tuổi

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong sáng 12/9, ông Trần Minh Hà, Giám đốc Sở VHTT&DL Bắc Giang xác nhận sự việc xảy ra tại chùa Thổ Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

Theo đó, ngày 8/9, đơn vị thi công tổ chức dịch chuyển bia đá (tại vị trí sân phía trước tòa Tam Bảo) ra vị trí bảo quản, nhằm tạo mặt bằng cho việc nâng cốt nền khuôn viên chùa Thổ Hà.

Để dịch chuyển bia đá, đơn vị thi công đã đào móng xung quanh bia, dùng dây vải buộc thân bia, sử dụng xe cẩu để nâng (nhằm luồn dây qua phần bia để buộc bó toàn bộ bia). Tuy nhiên, khi tiền hành nâng thì thân bia bị tách rời thành nhiều mảng.

Sau đó, đơn vị thi công đã cho tạm dừng công việc dịch chuyển và báo cáo cơ quan chức năng. Theo báo cáo của Sở Văn hoá thể thao và du lịch tỉnh Bắc Giang, việc di chuyển bia để phục vụ thi công nâng nền khuôn viên chùa được Chủ đầu tư, đơn vị thi công và ban giám sát địa phương thống nhất.

Nhưng các bên đã không đánh giá hết được hiện trạng của bia nên đã xảy ra sự việc trên. Sở VHTT&DL Bắc Giang đã yêu cầu Chủ đầu tư dừng việc dịch chuyển bia đá, dùng lạt bó buộc thân và đế bia, bảo quản các mảnh vỡ, đóng cọc căng dây tạo hành lang bảo vệ, tạo mái che tạm thời.

Theo ông Hà, tấm bia bị vỡ là loại bia tứ diện (có chữ khắc 4 mặt), bằng đá xanh, hoàn thành ở niên hiệu Vịnh Trị (năm 1679, đến nay đã 342 năm). Bia ghi tên những người công đức và quá trình xây dựng gác chuông chùa Thổ Hà. Trước đây, bia được đặt trong gác chuông. Năm 1954, dân quân địa phương đã đốt gác chuông để lấy chuông đúc súng đạn phục vụ kháng chiến. Do tác động của nhiệt do đốt, bia đá bị rạn nứt nhiều vị trí.

“Bia đá trải qua quá trình om lửa, om nước (do lũ lụt) nên đã bị nứt sẵn. Do nhà thầu chủ quan, sơ suất, trước lúc di chuyển chưa đánh giá việc bia bị nứt nên khi nâng lên thì bị vỡ. Đây là sự việc rất đáng tiếc”, ông Hà nói và cho biết đã báo cáo sự việc đến UBND tỉnh và Bộ Văn hoá thể thao và du lịch.

Theo ông Hà, trong hồ sơ thỏa thuận tu bổ chùa Thổ Hà với Bộ VHTT&DL không có hạng mục di chuyển bia này nhưng do nền thấp, cần nâng cốt nền nên địa phương nhờ nhà thầu làm.

“Hiện nay Sở đang tập trung công tác khắc phục, chưa xem xét trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức. Sở có văn bản xin ý kiến của Cục di sản, Bộ Văn hoá thể thao và du lịch để có phương án hàn, gắn lại bia đá. Việc phục dựng bia đá có thể bị hỏng một vài chữ nhưng trên cơ sở các tài liệu lưu trữ và công nghệ có thể khắc lại được”, ông Hà thông tin.

Ông Nguyễn Văn Phương, Chủ tịch UBND huyện Việt Yên (Chủ đầu tư dự án tu bổ chùa Thổ Hà) cũng cho biết đang tập trung vào công tác khắc phục và sẽ làm rõ trách nhiệm về sự cố này.

Theo một số chuyên gia Hán Nôm, bảo tồn bảo tàng, ngoài việc vỡ tấm bia cổ, các hình ảnh về tu bổ ngôi chùa có nhiều điều đáng lo ngại. Trong đó, việc bảo quản di chuyển các hiện vật (như đầu rồng đá…) cũng tiềm ẩn rủi ro. Về điều này, ông Trần Minh Hà cho hay, hiện Sở cũng đã bố trí cán bộ giám sát; tuy nhiên, trách nhiệm chính vẫn thuộc về chủ đầu tư.

Chùa Thổ Hà hay còn gọi là Đoan Minh Tự, được nhà nước công nhận Di tích lịch sử văn hóa năm 1996. Dự án tu bổ tôn tạo chùa Thổ Hà (Việt Yên, Bắc Giang) được khởi công ngày 19/12/2019 do Ban Quản lý dự án đầu tư huyện Việt Yên làm Chủ đầu tư và giám sát công trình. Công ty Cổ phần bảo tồn di sản văn hóa kiến trúc Việt là đơn vị thi công.