Trước vấn nạn rác thải thực phẩm, Hàn Quốc xây dựng hệ thống xử lý thức ăn thừa

Trên thế giới mỗi năm có khoảng 1,4 tỷ tấn thức ăn bị vứt bỏ, hầu hết trong số chúng được đưa đến các bãi chôn lấp rác. Thức ăn thối rữa sẽ gây ô nhiễm nước và đất, đồng thời giải phóng khí metan, một trong những khí gây ra hiệu ứng nhà kính mạnh.

Để đối phó với tình trạng này, Hàn Quốc đã cấm vứt bỏ rác thải thực phẩm ra bãi rác gần 20 năm trước. Số lượng thức ăn dư thừa hầu hết sẽ được xử lý thành thức ăn gia súc, phân bón và nhiên liệu sưởi ấm nhà cửa.

Hệ thống xử lý thực phẩm của Hàn Quốc đã giúp tái chế khoảng 90% lượng thức ăn được vứt bỏ. Chính vì tính hiệu quả cao nên hệ thống này đã được nhiều chuyên gia quốc tế nghiên cứu và học tập. Quan chức các nước trên thế giới như Trung Quốc, Đan Mạch đã tới thăm các cơ sở tái chế này của Hàn Quốc. Theo người phát ngôn của cơ quan vệ sinh New York (Mỹ), thành phố này đã tuân thủ theo hệ thống xử lý thực phẩm của Hàn Quốc trong nhiều năm và sẽ yêu cầu người dân phân loại rác thực phẩm trong thời gian tới.

Nhà khoa học Paul West, chuyên nghiên cứu các biện pháp giảm thiểu lượng khí thải carbon nhận định: “Hệ thống của Hàn Quốc giúp làm giảm thiểu lượng khí thải ở quy mô lớn”.

Tại sao Hàn Quốc có lượng rác thải thực phẩm lớn?

Lý do là bởi truyền thống ẩm thực của Hàn Quốc. Các món ăn kèm (banchan) trong bữa ăn có thể lên tới hàng chục món. Trên thực tế, số lượng thức ăn thừa đó đã được chôn lấp dưới lòng đất trong nhiều năm.

Tuy nhiên, yếu tố địa hình nhiều đồi núi của đất nước này khiến cho việc xây dựng các bãi chôn lấp rác trở nên khó khăn và khoảng cách giữa các khu dân cư rất gần nhau. Vào năm 1995, chính phủ đã đưa ra quy định bắt buộc tái chế giấy và nhựa, tuy nhiên thức ăn thừa vẫn được chôn lấp cùng các loại rác thải khác.

Kee-Young Yoo, một nhà nghiên cứu tại Viện Seoul do chính phủ điều hành cho biết những người dân sống gần các bãi chôn lấp rác luôn phàn nàn về mùi hôi thối, vì thế nên họ rất ủng hộ những chính sách khắc phục tình trạng này. Được biết, món hầm là món chủ đạo của nền ẩm thực Hàn Quốc, vậy nên lượng thức ăn bỏ đi ở đây chứa hàm lượng nước cao. Điều này khiến cho khối lượng thức ăn thừa sẽ lớn hơn và bốc mùi hơn.

Kể từ năm 2005, việc đưa rác thải thực phẩm đến bãi chôn lấp là bất hợp pháp. Chính quyền địa phương đã xây dựng hàng trăm cơ sở để xử lý thức ăn dư thừa.

Biện pháp xử lý thức ăn thừa

Tại Jongno Stew Village, một địa điểm ăn trưa nổi tiếng ở quận Dobong phía Bắc Seoul, món cá minh thái hầm và canh kim chi là những món bán chạy nhất. Nhưng dù thế nào thì chủ quán Lee Hae-yeon cũng chỉ phục vụ các món ăn kèm gồm kim chi, đậu phụ, giá luộc và lá tía tô ướp. Ông Lee chia sẻ: “Khách hàng có thể tự lấy đồ ăn thêm và mọi người sẽ lấy nhiều hơn những gì họ có thể ăn. Người Hàn Quốc rất thích mâm cao cỗ đầy”.

Chính vì thế mà ông Lee đã phải tốn thêm một khoản tiền, khoảng 2.800 won (51.000 VNĐ) cho mỗi 20 lít thức ăn mà nhà hàng thải ra. Sau một ngày, thức ăn thừa được đổ vào xô trong bếp, và khi đóng cửa, ông Lee sẽ đổ chúng vào một thùng rác được chỉ định bên ngoài. Trên nắp, ông dán một nhãn dán được quy định bởi quận để thông báo rằng ông đã trả tiền cho lượng thức ăn thừa này.

Vào buổi sáng, các công ty do chính quyền địa phương thuê sẽ dọn sạch những thùng rác đó. Park Myung-joo và nhóm của anh bắt đầu lái xe trên đường phố lúc 5 giờ sáng, xé nhãn dán trên các thùng rác và đổ những thứ bên trong vào thùng xe tải.

Họ làm việc mỗi ngày trừ Chủ nhật. Đến 11 giờ trưa, họ đến cơ sở xử lý thực phẩm thừa của quận Dobong và chất hết lượng thực phẩm thừa xuống.

Tại đó, các mảnh vụn như xương, hạt, vỏ được tách riêng. Một băng chuyền sẽ đưa thức ăn vào máy nghiền, những thứ không thể nghiền được sẽ bị lọc ra và đốt.

Tiếp theo, thức ăn sẽ được nướng và khử hết nước. Hơi ẩm từ đó sẽ đi qua đường ống để truyền đến nhà máy xử lý nước. Tại nhà máy xử lý nước, một phần hơi ẩm được sử dụng để sản xuất khí sinh học, phần còn lại được thanh lọc và thải ra sông suối.

Còn những phần thức ăn thừa được xử lý sẽ được nghiền thành thành phẩm – một loại bột khô, màu nâu. Đó là thực phẩm bổ dưỡng cho gà và vịt, và sẽ được tặng cho các trang trại có nhu cầu.

Bên trong nhà máy xử lý thức ăn, mùi nồng nặc sẽ ám vào quần áo và tóc tai. Nhưng ở bên ngoài thì lại sạch sẽ. Các đường ống chạy dọc tòa nhà, làm sạch không khí trước khi xả thải ra ngoài.

Mỗi nhà máy lại có cách thức hoạt động khác nhau. Tại cơ sở khí sinh học ở Goyang, ngoại ô Seoul, số lượng chất thải thực phẩm hàng năm lên tới 70.000 tấn sẽ trải qua quá trình phân huỷ kỵ khí. Thức ăn sẽ nằm trong bể chứa lớn để vi khuẩn phân giải chất hữu cơ và tạo khí sinh học. Sau đó khí sinh học được bán lại cho một công ty địa phương dùng để sưởi ấm cho 3000 ngôi nhà tại Goyang. Phần chất rắn của thức ăn sẽ được trộn với dăm gỗ để làm phân bón rồi đem tặng.

Thách thức Hàn Quốc phải đối mặt

Mặc dù đạt được nhiều thành công, nhưng Hàn Quốc vẫn chưa thể thay đổi thói quen vứt bỏ đồ ăn của người tiêu dùng, mặc dù theo dữ liệu của Bộ Môi trường, số lượng thức ăn bị vứt bỏ ít nhiều đã ổn định hơn so với những năm trước.

Ngoài ra, hệ thống xử lý đồ ăn của Hàn Quốc cũng có một số yếu điểm. Ở Deogyang, cư dân của một ngôi làng luôn phàn nàn về những mùi hôi thối khủng khiếp từ các nhà máy xử lý đồ ăn đến nỗi họ còn không dám mở cửa sổ. Nhà máy đó đã phải ngừng hoạt động vào năm 2018 do vấp phải sự phản đối quá lớn từ phía người dân.