Tốc độ trỗi dậy của công nghệ xanh Trung Quốc khiến thế giới kinh ngạc

Một báo cáo khảo sát do Quỹ Bertelsmann-Stiftung của Đức công bố vào tháng 2/2024 cho thấy Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực được gọi là “công nghệ xanh”, điều này được thể hiện qua số lượng bằng sáng chế chất lượng cao được cấp.

Trong 5 năm qua, số bằng sáng chế “đẳng cấp thế giới” của Trung Quốc (được sử dụng nhiều và nhiều nước cấp) trong lĩnh vực này đã tăng từ 11.000 lên 37.000. Để so sánh, số bằng sáng chế đẳng cấp thế giới của Đức năm 2022 là gần 10.000.

Báo cáo khảo sát có tiêu đề “Green Tech made in Germany” (Công nghệ xanh sản xuất tại Đức) đã so sánh sự phát triển của công nghệ xanh ở Mỹ, Liên minh Châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các quốc gia khác trong 20 năm qua bằng cách thống kê số lượng bằng sáng chế liên quan.

Báo cáo chỉ ra rằng trong 20 năm qua, Trung Quốc đã nổi lên như một quốc gia hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ xanh, hay số lượng bằng sáng chế đẳng cấp thế giới chỉ đứng sau Mỹ. Đặc biệt xét về tốc độ tiến bộ nghiên cứu khoa học, không nước nào có thể sánh được họ. Điều này có nghĩa là ngoài xe điện và thiết bị năng lượng mặt trời, nhiều sản phẩm của Trung Quốc tới đây sẽ gia nhập thị trường quốc tế.

Chiến lược quốc gia dài hạn

Tờ Handelsblatt (Thương báo – Nhật báo Kinh doanh) đã phân tích điều này và chỉ ra rằng số lượng bằng sáng chế tăng nhanh của Trung Quốc là do chiến lược nghiên cứu khoa học và công nghiệp dài hạn của Trung Quốc. Năm 2015, Trung Quốc đề ra kế hoạch nâng cấp công nghiệp “Made in China 2025”, vạch ra 10 lĩnh vực trọng điểm, với mục tiêu giành vị trí dẫn đầu trong sản xuất các sản phẩm có giá trị cao như điện tử, máy móc, thoát khỏi sự phụ thuộc vào nước ngoài.

Những năm gần đây, Chính phủ Trung Quốc xác định “3 thứ mới” là xe điện, công nghệ pin và năng lượng mới là động lực mới cho tăng trưởng kinh tế, chúng sẽ thay thế địa vị nổi bật của ngành bất động sản và xây dựng trong nền kinh tế. Ngoài ra, các lĩnh vực nhà máy thông minh, công nghệ đường sắt cao tốc, tái chế pin cũng là trọng tâm phát triển được chính phủ hỗ trợ, có thể gia nhập và phấn đấu chiếm lĩnh thị trường quốc tế trong tương lai.

Báo cáo của Bertelsmann Stiftung chỉ ra rằng trong hầu hết 10 lĩnh vực công nghệ xanh được điều tra, trình độ công nghệ của Trung Quốc đã được cải thiện đáng kể kể từ năm 2017. 10 lĩnh vực này bao gồm năng lượng mới, lưu trữ năng lượng, kinh tế nhiên liệu hydro, máy móc tiết kiệm năng lượng, sản xuất hiệu quả cao, vật liệu thân thiện với môi trường và tái chế.

Ví dụ, trong chủ đề vật liệu thân thiện với môi trường và tái chế, số lượng bằng sáng chế mà Trung Quốc nhận được đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua, chiếm tới 40% tổng số bằng sáng chế của thế giới về lĩnh vực này, đứng đầu trong tất cả các quốc gia. Xét về công nghệ riêng lẻ, lọc nước uống, tái chế pin, thu hồi tái sử dụng xi măng, nhựa, thủy tinh, thiết bị điện và các mặt hàng tiêu dùng khác cũng là thế mạnh của Trung Quốc. Về chỉ số đổi mới toàn cầu 2021, Trung Quốc đứng thứ 12, sau Đức và Pháp.

Nhà máy thông minh và đường sắt cao tốc

Đánh giá từ số lượng bằng sáng chế đẳng cấp thế giới được cấp, lĩnh vực phát triển lớn nhất ở Trung Quốc là “sản xuất hiệu quả cao”. Trong số đó, sản xuất nối mạng (nhà máy thông minh), sản xuất hiệu quả cao trong ngành hóa dầu và dệt may, sản xuất nông nghiệp kỹ thuật số chiếm một vị trí quan trọng ở Trung Quốc. Trong số các bằng sáng chế đẳng cấp thế giới của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất hiệu quả cao, doanh nghiệp nhà nước Sinopec là chủ sở hữu lớn nhất về các bằng sáng chế.

Tờ Handelsblatt phân tích các công ty Đức cũng đã hỗ trợ phát triển lĩnh vực này tại Trung Quốc. Ví dụ, nhiều công ty sản xuất máy móc và công nghệ tự động hóa của Đức đã đầu tư mạnh vào Trung Quốc. Các nhà sản xuất hàng đầu thế giới bao gồm Siemens và nhà sản xuất máy công cụ chính xác Trumpf đã xây dựng nhà máy ở Trung Quốc và hợp tác với các trường đại học bản địa cũng như các đối tác liên doanh về nghiên cứu và phát triển. Ông Daniel Posch, người phụ trách dự án báo cáo Bertelsmann, cho rằng về mặt sản xuất mẫu nhanh, các công ty Đức “rõ ràng đã hỗ trợ việc hiện đại hóa công nghệ của Trung Quốc”.

Trong lĩnh vực “công nghệ vận tải mới”, Trung Quốc có nhiều bằng sáng chế đẳng cấp thế giới về công nghệ đường sắt, bao gồm tất cả các công nghệ và linh kiện liên quan đến vận tải đường sắt, cơ sở hạ tầng, quản lý đường ray và đầu máy Tòa án xe, v.v. Chủ sở hữu các bằng sáng chế chủ yếu là Tập đoàn Trung Xa (CRRC), nhà sản xuất xe lửa lớn nhất thế giới.

Lĩnh vực công nghệ duy nhất mà Trung Quốc tương đối tụt hậu là “giao thông vận tải hiệu quả cao”. Trong các lĩnh vực động cơ máy bay tiết kiệm năng lượng hiệu quả cao, thiết kế xe hơi tiết kiệm năng lượng và nhiên liệu tổng hợp, Trung Quốc vẫn còn khoảng cách khá xa các nước dẫn đầu. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng một trong những nguyên nhân là do các công ty ô tô Trung Quốc như BYD đã chuyển trọng tâm nghiên cứu và phát triển sang xe điện và xe tự lái sớm hơn, từ đó ghi được nhiều điểm hơn ở “công nghệ giao thông mới”.