Thủy sản Việt tăng tốc xuất khẩu trước hạn thuế quan của Hoa Kỳ

Thị trường Hoa Kỳ và Trung Quốc là 2 “thái cực” với xuất khẩu thủy sản

Thị trường Hoa Kỳ trong tháng 7 ghi nhận giá trị xuất khẩu đạt 145,8 triệu USD, giảm 19,6% so với cùng kỳ năm trước, dù tính chung trong 7 tháng vẫn tăng 10,4%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ảnh hưởng của chính sách thuế đối ứng mà Hoa Kỳ dự kiến áp dụng từ tháng 8/2025 với mức thuế lên tới 20%.

Cùng với thuế chống bán phá giá (CBPG) và thuế chống trợ cấp, việc xuất khẩu thủy sản sang Mỹ đang bị xáo trộn, kéo theo sự giảm sút trong đơn hàng. Đặc biệt, thuế CBPG tôm sơ bộ giai đoạn POR19 công bố vào tháng 6 đã đạt mức 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp như Stapimex, khiến niềm tin thị trường lung lay. Nếu mức thuế này được duy trì vào tháng 12, nguy cơ mất thị trường Mỹ đối với tôm Việt là rất cao.

 Thủy sản Việt tăng tốc xuất khẩu trước hạn thuế quan của Hoa Kỳ.

Ngược lại, thị trường Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Trong tháng 7, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc đạt 221,5 triệu USD, tăng 31,7% và trong 7 tháng đạt 1,33 tỷ USD, tăng 42,6%. Trung Quốc đã đẩy mạnh nhập khẩu thủy sản, đặc biệt là tôm và mực, tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt tăng trưởng mạnh mẽ trước thời điểm thuế Mỹ có hiệu lực vào tháng 8. Đây cũng là kết quả của sự linh hoạt từ phía các doanh nghiệp, khi họ chủ động chuyển hướng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường đang tăng trưởng tốt, đồng thời tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) như RCEP và CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan.

Ngoài Mỹ và Trung Quốc, các thị trường Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và ASEAN đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, phản ánh xu hướng dịch chuyển tiêu dùng toàn cầu đang có lợi cho thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh giá cả hợp lý và nguồn cung dồi dào.

Các sản phẩm thủy sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam

Tôm tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam, với kim ngạch 2,49 tỷ USD trong 7 tháng, tăng 23,6%. Tuy nhiên, thị trường Mỹ, chiếm tỷ trọng lớn, đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi chính sách thuế đối ứng. So với các đối thủ như Ecuador (thuế 15%) hay Indonesia và Philippines (19%), tôm Việt Nam đang dần mất lợi thế. Ngành tôm Việt Nam đang đối mặt với giai đoạn khó khăn khi mức thuế CBPG sơ bộ được công bố lên tới 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp lớn. Nếu mức thuế này không được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng vào tháng 12, tôm Việt có thể bị loại khỏi thị trường Mỹ.

Dự báo xuất khẩu tôm cả năm 2025 có thể đạt từ 3,6–3,8 tỷ USD nếu doanh nghiệp tiếp tục khai thác tốt các thị trường châu Á, EU, các nước CPTPP và đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng (GTGT) sang Nhật Bản.

Cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 1,22 tỷ USD sau 7 tháng, tăng 11,1%. Điểm sáng trong xuất khẩu cá tra là việc 8 doanh nghiệp lớn như Vĩnh Hoàn được áp thuế CBPG 0%, theo kết quả POR20, giúp khôi phục niềm tin tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên, nếu thuế đối ứng mới được triển khai, cá tra cũng sẽ gặp khó khăn về chi phí và giá thành. Trước tình hình thị trường Trung Quốc có dấu hiệu chững lại do tồn kho, doanh nghiệp buộc phải tìm cách mở rộng thị trường tại ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông.

Trong khi đó, cá ngừ gặp khó khăn với kim ngạch xuất khẩu trong 7 tháng giảm nhẹ 2,8%, chỉ đạt 542 triệu USD, và trong tháng 7 giảm mạnh gần 19%. Nguyên nhân chính là các quy định nội địa như Nghị định 37 – cấm trộn nguyên liệu khai thác trong nước với nhập khẩu, đặc biệt là quy định về kích thước tối thiểu của cá ngừ vằn. Điều này khiến ngư dân không dám khai thác và gây thiếu hụt nguyên liệu chế biến cho xuất khẩu.

Thủy sản Việt tăng tốc vào thị trường Hoa Kỳ

Theo thông tin mới nhất từ Hoa Kỳ, mức thuế đối ứng 20% sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8/2025 đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có thủy sản. So với các đối thủ như Ecuador (thuế 15%), Philippines và Indonesia (19%), hay Thái Lan (19%), thủy sản Việt Nam sẽ chịu mức thuế cao nhất. Đặc biệt, các rào cản kỹ thuật như Luật bảo vệ động vật biển (MMPA) và thuế chống bán phá giá càng khiến sản phẩm thủy sản Việt Nam gặp khó khăn hơn trong cạnh tranh.

Nguy cơ mất thị phần tại thị trường Hoa Kỳ, đặc biệt là đối với tôm và cá ngừ là rất cao nếu ngành tôm Việt Nam bị áp thuế CBPG mức cao 33,29% như phán quyết sơ bộ.

Trong 6 tháng cuối năm, xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là với chính sách thuế đối ứng của Mỹ, có thể khiến ngành tôm và cá ngừ chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, cơ hội vẫn rộng mở với sự hồi phục mạnh mẽ từ thị trường Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cũng như những tín hiệu tích cực từ EU trong việc gỡ bỏ các rào cản kỹ thuật.

Dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam có thể đạt khoảng 9 tỷ USD – 9,2 tỷ USD trong năm 2025. Trong đó, tôm kỳ vọng đạt từ 3,6–3,8 tỷ USD, cá tra 1,8 tỷ USD, cá ngừ khoảng 850 – 900 triệu USD và các hải sản khác đóng góp gần 3 tỷ USD. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động nguồn nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào công nghệ chế biến và mở rộng thị trường, đặc biệt là các thị trường ngách trong khu vực CPTPP, ASEAN và các nước trong nội khối châu Á.

Nam Dương