Sợi chỉ đỏ kết nối cảm xúc, tâm hồn và ký ức

Bước vào không gian triển lãm “Thủy triều cảm xúc” (tên tiếng Anh: A Tide of Emotions), người xem như lạc bước vào một không gian siêu thực, kết nối với một thế giới đầy ắp ký ức và cảm xúc với mạng lưới hàng nghìn sợi chỉ đỏ đan xen, phủ kín toàn bộ không gian rộng 2000m2. Trong thế giới nội tâm ngập tràn sắc đỏ là những nét chấm phá màu nâu của những chiếc thuyền gỗ in hằn dấu vết thời gian được sắp xếp dưới mặt sàn. Từ những chiếc thuyền này, các cơn sóng thủy triều tạo bởi các sợi chỉ đỏ dâng lên theo ngược chiều không gian, đảo ngược cảm giác về tạo hình thị giác.

“Thủy triều cảm xúc” được tạo nên từ hàng nghìn sợi chỉ đỏ và những chiếc thuyền gỗ tạo hiệu ứng thị giác mạnh mẽ

Có thể nói, từ đôi bàn tay khéo léo, người nghệ sĩ đã dệt nên những sợi chỉ cuộc sống, biến những vật liệu dung dị đời thường thành những thứ kì vĩ. “Tất cả mọi thứ đều có ký ức, có lịch sử, câu chuyện đằng sau đó.”, nghệ sĩ Chiharu Shiota chia sẻ về chất liệu chính của “Thủy triều cảm xúc”.

Theo lý giải của Chiharu Shiota, chiếc thuyền gỗ là vật dụng rất quen thuộc với người Việt, không chỉ chuyên chở hàng hóa, con người mà còn “chuyên chở cả nền văn hóa”, là nhân chứng của thời gian. Còn sợi chỉ đỏ mang ý nghĩa tượng trưng cho những mạch máu trong cơ thể, những cảm xúc ẩn sâu trong ký ức, kết nối giữa con người với con người, giữa quá khứ và hiện tại, giữa hạnh phúc và mất mát.

Điều đặc biệt trong mỗi tác phẩm nghệ thuật sắp đặt của Chiharu Shiota là tiếng nói của ký ức, của những chiều cảm xúc ẩn sâu trong từng chi tiết. Hai lần mắc bệnh ung thư, trải qua những mất mát trong cuộc sống, nữ nghệ sĩ sinh năm 1972 cảm nhận rất rõ lằn ranh mỏng manh giữa sự sống và cái chết, tái hiện qua những tác phẩm hội họa, sắp đặt, trình diễn…

“Những biến cố trong cuộc đời đã khiến tôi nhận ra rằng tôi muốn nắm giữ trong tay chiếc chìa khóa để níu kéo những gì thuộc về mình. Đó là lý do tôi đã sưu tầm 180.000 chiếc chìa khóa và được kết nối bởi những sợi chỉ đỏ cho triển lãm trước đây tại Venice, Italy.”, nghệ sĩ Chiharu Shiota chia sẻ về khởi nguồn của chất liệu đặc trưng trong các tác phẩm của mình.

Nghệ sĩ Chiharu Shiota giới thiệu về tác phẩm “Thủy triều cảm xúc” tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom VCCA

Dự án “Thủy triều cảm xúc” được khởi sinh, bén rễ từ năm 2019 trong chuyến thăm đầu tiên đến Việt Nam của Shiota, nhưng bị gián đoạn bởi đại dịch Covid-19. Cũng trong khoảng thời gian này, Shiota đã có thêm thời gian chiêm nghiệm về giá trị cuộc sống, những chiều cảm xúc giằng xé trong nội tâm, những trăn trở về mục đích sống… Đây cũng là thời điểm mà nhiều người cảm thấy cần phải tạm dừng và suy ngẫm về hạnh phúc cũng như mối quan hệ của chúng ta với hệ sinh thái xung quanh. Và chính những điều đó đã thúc đẩy người nghệ sĩ lựa chọn ngôn ngữ tạo hình là những chiếc thuyền và những sợi chỉ đỏ và tên gọi “Thủy triều cảm xúc” cũng ra đời từ đó.

“Cảm giác như mình đang “chạm” vào suy tư, nội tại bên trong thế giới nội tâm của người nghệ sĩ. Tôi thích cách chị giải quyết và đối thoại với sự bất an của trải nghiệm sống. Ở đó có sự kết nối vô hình, tạo ra một trạng thái cảm xúc hữu hình nhưng cũng ẩn chứa, khơi gợi nhiều suy nghĩ đằng sau đó.”, Giám tuyển Lê Thuận Uyên nhận xét trong buổi giao lưu của nghệ sĩ Chiharu Shiota với khán giả Việt Nam trong khuôn khổ Triển lãm.

Đưa nghệ thuật đỉnh cao thế giới đến Việt Nam

Không chỉ mê hoặc người thưởng lãm bởi ngôn ngữ thị giác đa tầng, triển lãm “Thủy triều cảm xúc” còn gây ấn tượng bởi đây là kết quả thực hành sắp đặt của hơn 20 cộng tác viên nghệ thuật tại Việt Nam và ekip Nhật Bản, diễn ra chỉ trong 2 tuần, trong khi theo thông thường phải mất ít nhất 6 tháng.

Nghệ sĩ Chiharu Shiota và Giám đốc VCCA Nguyễn Trà My trao chứng nhận cho ekip cộng tác viên Việt Nam thực hiện dự án “Thủy triều cảm xúc”

Mỗi tác phẩm nghệ thuật sắp đặt thường xuất phát từ ý tưởng của người nghệ sĩ chính và được thực hiện sắp đặt bởi những nghệ sĩ, đội ngũ khác nhau. Đó là sự khác biệt của nghệ thuật sắp đặt so với các loại hình nghệ thuật truyền thống như hội họa, điêu khắc, nhờ vậy tác phẩm luôn được “hô hấp”, luôn “sống” trong môi trường của chính không gian trưng bày đó. Đây cũng chính là cơ hội để những nghệ sĩ trẻ Việt Nam được thực hành, học hỏi từ quy trình, quy chuẩn chuyên nghiệp của nghệ sĩ thế giới, đồng thời giúp công chúng Việt Nam đến gần hơn, chạm tay vào đỉnh cao của nghệ thuật đương đại.

Nghệ sĩ Vũ Bình Minh, giảng viên Đại học Kiến trúc Hà Nội nhận định: “Hiện nay, rất nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, rất quan tâm đến nghệ thuật sắp đặt và ý niệm. Việc tổ chức triển lãm của các nghệ sĩ quốc tế như Chiharu Shiota tại Việt Nam chính là lan tỏa nghệ thuật một cách chuyên nghiệp, chỉn chu và đẳng cấp nhất.”

“Tôi thực sự choáng ngợp và mãn nhãn với tác phẩm ở tầm vóc quốc tế của một nghệ sĩ đương đại hàng đầu thế giới trong một không gian quy mô lớn như thế này. Ở Việt Nam không phải nơi nào cũng đáp ứng đủ điều kiện về diện tích, tiêu chuẩn ánh sáng, quy chuẩn về tổ chức... để đưa đỉnh cao nghệ thuật sắp đặt và ý niệm đến gần hơn với đại chúng”, nghệ sĩ điêu khắc Phạm Đình Tiến chia sẻ về không gian triển lãm tại Trung tâm nghệ thuật đương đại VCCA, sau khi bay từ TP. HCM ra Hà Nội để tận mắt thưởng lãm tác phẩm của nghệ sĩ Chiharu Shiota.

Chiharu Shiota là một trong những nữ nghệ sĩ Châu Á có tầm ảnh hưởng nhất trong nghệ thuật đương đại thế giới. Qua nhiều thập kỷ phiêu lưu trong thế giới nghệ thuật của mình, Shiota đã không ngừng thử nghiệm và thách thức chính mình trong mọi lĩnh vực sáng tạo, đưa người xem đắm chìm vào mọi giác quan của ngôn ngữ nghệ thuật sắp đặt và ý niệm.

“Thủy triều cảm xúc là một tác phẩm nghệ thuật đương đại đa nghĩa, mang lại trải nghiệm dựa trên kinh nghiệm, ký ức, cảm nhận, cách hiểu của từng người xem. Triển lãm tầm vóc quốc tế, của một nghệ sĩ hàng đầu quốc tế như thế này là một điều rất may mắn cho bối cảnh thực hành nghệ thuật đương đại ở Việt Nam hiện đang trong đà hội nhập với khu vực và thế giới”, nghệ sĩ – giám tuyển Nguyễn Thế Sơn chia sẻ tại triển lãm.

Chiharu Shiota (sinh năm 1972) là nghệ sĩ đương đại người Nhật Bản, hiện sống và làm việc tại Berlin, Đức. Shiota nằm trong số những nghệ sĩ đương đại tài năng và thành công nhất trên thế giới hiện nay, có tác phẩm trưng bày ở nhiều bảo tàng và triển lãm danh tiếng trên thế giới.

“Thủy triều cảm xúc” (A Tide of Emotions) là triển lãm sắp đặt quy mô lớn bao gồm các tác phẩm được thực hiện hoàn toàn mới ngay tại VCCA. Triển lãm bắt đầu mở cửa từ ngày 4/10/2023 đến hết ngày 30/3/2024 tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA), Thanh Xuân, Hà Nội.