Thuốc lá điện tử và những hiểm họa

Suýt mất mạng vì thuốc lá điện tử

Thời gian qua, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, tiếp nhận nhiều ca ngộ độc thuốc lá điện tử. Mới nhất là trường hợp một nam sinh 15 tuổi ở Thạch Thất, Hà Nội. Bệnh nhân này được chuyển đến từ Bệnh viện Đa khoa huyện Thạch Thất trong tình trạng lơ mơ, đồng tử giãn tối đa, bệnh nhân đã được đặt ống nội khí quản. Qua thăm khám, các bác sĩ Khoa Cấp cứu chẩn đoán: Bệnh nhân hôn mê chưa rõ nguyên nhân.

Những chất có trong dung dịch của thuốc lá thế hệ mới. (Nguồn: Bộ Y tế)

Theo chia sẻ của gia đình, người nhà phát hiện thấy bệnh nhân ngã từ trên ghế đập đầu xuống nền cứng kèm theo co giật 3 – 4 lần, mỗi cơn kéo dài 3 – 5 phút. Sau khi tiến hành chụp CT-Scaner sọ loại trừ tổn thương não, xét nghiệm máu cho kết quả bình thường, các bác sĩ cho ngừng dùng thuốc an thần để bệnh nhân tự thở qua ống và tỉnh trước khi rút ống nội khí quản. Tỉnh lại, bệnh nhân khai đã hút thuốc lá điện tử có bơm tinh dầu.

Không chỉ Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Bệnh viện Bạch Mai cũng tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc thuốc lá điện tử. Điển hình như trường hợp một nam thanh niên 22 tuổi, hút thuốc lá điện tử, sau đó rối loạn tâm thần, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp. Xét nghiệm tinh chất mà bệnh nhân này sử dụng trong thuốc lá điện tử, các bác sĩ phát hiện thành phần có chứa 5-fluoro-adbica – một dạng ma túy tổng hợp thế hệ mới.

Sau khi được cấp cứu ổn định sức khỏe tại Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân chuyển sang Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia điều trị tiếp tục.Tương tự, một học sinh cấp 3 cũng mất kiểm soát, kích thích vật vã, loạn thần, xuất hiện ảo giác sau khi hút thuốc lá điện tử do bạn mời. Bác sĩ xét nghiệm mẫu thuốc lá bệnh nhân đã sử dụng, kết quả không thể xác định được thành phần chứa loại ma túy cụ thể nào…

Theo các bác sĩ, thuốc lá điện tử là thiết bị làm nóng dung dịch lỏng dưới dạng tinh dầu, người sử dụng thường hút dung dịch này thành hơi và hít vào phổi. Trong 5 năm trở lại đây, tỉ lệ thanh thiếu niên ở nước ta sử dụng thuốc lá điện tử tăng lên gấp nhiều lần. Nguyên nhân chính là do giới trẻ tin rằng thuốc lá điện tử an toàn, ít độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống. Thực chất tinh dầu có trong thuốc lá điện tử có thể được trộn rất nhiều chất độc hại bao gồm cần sa tổng hợp và cả ma túy thế hệ mới. Những dung dịch này thường có vị hoa quả, khiến người dùng chủ quan, hút với nồng độ rất đậm đặc vì lầm tưởng rằng nó vô hại.

Tuy nhiên, hầu hết các loại dung dịch này đều có chứa nicotine – một chất gây nghiện tương tự như heroin và cocaine. Hàm lượng nicotine trong một lọ dung dịch nhỏ tương đương với 3 bao thuốc lá truyền thống.Với thanh thiếu niên thường xuyên hút thuốc lá điện tử sẽ có nguy cơ nghiện thuốc lá sớm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phổi và khả năng duy trì nòi giống. Với những đối tượng hút thụ động phải những khói thuốc này như trẻ em, phụ nữ có thai sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ trẻ và thai nhi.

Một mẫu thuốc lá điện tử pha trộn ma túy được xét nghiệm tại Bệnh viện Bạch Mai.

Từ thực trạng này, các bác sĩ khuyến cáo các bậc phụ huynh cần để ý đến những biểu hiện của trẻ, nếu trẻ có những biểu hiện của nghiện thuốc lá điện tử như: Cử động chậm chạp, ở trạng thái lơ mơ,… cần có biện pháp can thiệp kịp thời.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, người trực tiếp điều trị cho nhiều bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử cho biết, ngộ độc chất ma túy trong thuốc lá điện tử là hiện tượng mới xuất hiện, Bệnh viện Bạch Mai bắt đầu ghi nhận từ năm 2019 đến nay. Người sử dụng loại thuốc lá này hầu hết trẻ, độ tuổi khoảng 20. Các bệnh nhân này khi nhập viện đều có đặc điểm chung là bị sốc, co giật, từ đó ảnh hưởng nặng nề tới hệ thần kinh, tâm thần, tim mạch. Đây là hiểm họa mới, thách thức xã hội và để lại hậu quả khôn lường cho người sử dụng.

Đặc biệt, theo bác sĩ Nguyên, hàng trăm chất cần sa, ma túy tổng hợp được tạo mới, song năng lực xét nghiệm chẩn đoán y tế lại luôn đi sau. Tại các phòng xét nghiệm lớn của thành phố Hà Nội, năng lực xét nghiệm cũng chỉ xác định được khoảng 180 chất trong thành phần gây độc. Đó là nguyên nhân khiến nhiều trường hợp sau khi nhập viện, dù có những triệu chứng điển hình của ngộ độc ma túy nhưng kết quả xét nghiệm không thể xác định được đó là loại chất gì. Điều này gây khó khăn cho công tác điều trị.

Hiểm họa khôn lường

Mặc dù chưa được luật pháp cho phép sử dụng ở nước ta, nhưng các loại thuốc lá thế hệ mới vẫn xuất hiện trên thị trường. Tuy loại thuốc lá này chứa nhiều độc tố ảnh hưởng sức khỏe, nhưng lại được giới trẻ ưa thích sử dụng và đang có chiều hướng gia tăng.Liên quan đến thuốc lá điện tử, Trung tâm Giám định ma túy, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) cũng đã phát hiện chất ma túy mới với công thức phức tạp, chưa có trong danh mục ma túy ở nước ta, được hòa tan một cách tinh vi vào những gói thuốc lào, hộp thuốc lá điện tử.

Phát hiện này được Trung tâm Giám định ma túy ghi nhận sau khi một số trường học tại Hà Nội gửi mẫu về Trung tâm đề nghị phân tích các mẫu nghi ma túy thu được của học sinh, sinh viên. Theo như mô tả ban đầu của nhà trường, thì học sinh, sinh viên sau khi sử dụng các mẫu chất này có những biểu hiện bất thường như hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, thậm chí có em đã bị ngất.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) thăm khám cho một bệnh nhân bị ngộ độc thuốc lá điện tử.

PGS.TS Nguyễn Xuân Trường, Giám đốc Trung tâm Giám định ma túy, mẫu vật được gửi về là tinh dầu dùng trong thuốc lá điện tử có chứa chất 5F-MDMB-PICA. Các đối tượng đã hòa tan chất hướng thần này vào các vỏ chai, lọ đựng dung dịch thuốc lá điện tử mà vẫn giữ nguyên, màu sắc, mùi vị. Đây là một thủ đoạn tinh vi mà đến lực lượng chức năng ở các địa phương cũng khó phát hiện.

Chất hướng thần 5F-MDMB-PICA trước đây chỉ có trong cỏ Mỹ, nhưng đến nay các đối tượng đã sử dụng những loại vật mang mới như: Tinh dầu thuốc lá điện tử, thuốc lào. 5F-MDMB-PICA là một trong những loại ma túy tổng hợp kích thích thần kinh trung ương gây ảo giác mạnh về không gian và thời gian. Khi sử dụng lâu dài, 5F-MDMB-PICA khiến cấu trúc của thần kinh bị tổn thương và dẫn đến bị tâm thần phân liệt. Các loại ma túy thế hệ mới còn có thể dẫn tới ngộ độc và tử vong nhanh chóng.

Trước những nguy hại của các sản phẩm thuốc lá mới, Bộ Y tế cho biết sẽ xây dựng hệ thống văn bản để trình lên Chính phủ và Quốc hội trong việc cấm sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên lãnh thổ Việt Nam nhằm bảo vệ sức khỏe cho người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Thiết nghĩ, trước các nguy cơ từ thuốc lá điện tử thì người tiêu dùng cần có cách nhìn đầy đủ, chính xác về loại sản phẩm này. Để bảo vệ sức khỏe của người dân, các cơ quan chức năng cần có chế tài xử lý cụ thể đối với những cá nhân, tổ chức buôn bán và sử dụng thuốc lá điện tử. Bên cạnh đó, mỗi gia đình cũng cần tăng cường giáo dục trẻ, thanh thiếu niên, cần cho trẻ hiểu rõ sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, gây nên nhiều bệnh lý đáng tiếc.