Thưa thớt công trình lớn, giao hòa bản sắc

(Xây dựng) – Đây là điều thấy được qua Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia (GTKTQG) 2020 – 2021 do Hội Kiến trúc sư (KTS) Việt Nam, Bộ Xây dựng và Bộ VHTT&DL đồng tổ chức, trong đó Hội KTS Việt Nam là đơn vị chủ trì và trao giải mới đây.

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân trao giải cho các tác giả đoạt giải Vàng.

Vinh danh 42 tác phẩm đoạt giải

GTKTQG 2020 – 2021 là giải thưởng lần thứ XIII, thu hút được 212 tác phẩm tham dự ở các thể loại Quy hoạch xây dựng đô thị – nông thôn; Thiết kế công trình; Thiết kế cảnh quan; Thiết kế nội thất; Bảo tồn di sản; Lý luận phê bình, phản biện kiến trúc.

Đề cao tinh thần “Khai thác bản địa – Kết nối công nghệ”, GTKTQG 2020 – 2021 tôn vinh các tác phẩm và tác giả có nhiều sáng tạo kiến trúc theo hướng hiện đại nhưng vẫn gắn với bản sắc văn hóa địa phương, vùng miền, tạo môi trường sống tốt nhất cho người dân, cho cộng đồng, thích ứng với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và đại dịch.

GTKTQG 2020 – 2021 đồng thời khuyến khích KTS ứng dụng công nghệ tiên tiến vào trong thiết kế kiến trúc, phù hợp với thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0 và chủ trương chuyển đổi số của Chính phủ.

Sau quá trình làm việc nghiêm túc, khách quan, thận trọng, trao đổi thẳng thắn và dân chủ trên cơ sở các tiêu chí của Giải thưởng đặt ra, Hội đồng GTKTQG đã lựa chọn được 48 tác phẩm xuất sắc nhất để trao giải, bao gồm 5 giải Vàng, 16 giải Bạc, 27 giải Đồng.

Đặc biệt, lần đầu tiên Ban tổ chức đã trao Bằng chứng nhận Nhà đầu tư thông minh cho 3 chủ đầu tư sáng suốt chọn lựa những thiết kế xuất sắc để xây dựng. Đó là UBND tỉnh Bình Định – Ban Quản lý dự án đầu tư Xây dựng các công trình dân dụng và Công nghiệp tỉnh Bình Định với dự án Trung tâm Hội nghị tỉnh Bình Định; FLC Gruop với dự án Coastal Hill; Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao với dự án Trụ sở Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao tại Hà Nội…

Các tác phẩm đoạt giải cao có gì đặc biệt?

Nhận định về chất lượng GTKTQG lần này, TS KTS Phan Đăng Sơn – Chủ tịch Hội KTS Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng GTKTQG 2020 – 2021 cho biết: Diễn ra trong tình hình đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, Giải thưởng phải gia hạn liên tục thời gian nộp bài, nhưng bù lại về số lượng tác phẩm tham gia đã tăng 67% so với kỳ giải trước.

Các tác phẩm kiến trúc dự giải bao phủ rộng khắp các vùng miền trên cả nước với chất lượng được nâng cao.

Những tác phẩm kiến trúc xuất sắc được trao giải đã phản ánh sinh động, rõ nét hoạt động nghiêm túc, nhiệt huyết, giàu sáng tạo, đa dạng nhiều mặt của KTS cả nước và cả KTS quốc tế tại Việt Nam, thể hiện được trách nhiệm của KTS đối với sự nghiệp xây dựng đất nước. 

Giải thưởng góp phần không nhỏ trong việc xây dựng nền văn hóa dân tộc giàu bản sắc, tiếp biến hiện đại và hội nhập. Đây cũng là sự thể hiện trách nhiệm đối với nhân dân và xã hội, kể cả lớp người yếu thế, hay với các vùng nông thôn hẻo lánh, chậm phát triển đang khao khát đổi mới.

Nhận định về một số tác phẩm đoạt giải cao, TS Phan Đăng Sơn cho biết: Giải Vàng hạng mục Nhà ở nông thôn là một mẫu nhà thôn quê dung dị ở Bình Dương, khai thác khéo tính bản địa kết nối nhuần nhuyễn đổi mới với hình thức trong sáng, có tính khả thi để nhân rộng là một sáng tạo đáng ghi nhận ở điều kiện nông thôn đang phát triển hỗn độn hiện nay.

Giải Vàng hạng mục kiến trúc công cộng là Trường THPT Chuyên tỉnh Vĩnh Phúc, có cấu trúc công năng đơn giản mạch lạc, hình thái kiến trúc khá hiện đại, bám sát được địa hình, điểm đúng yêu cầu mang tính thời sự về kiến trúc, đó là cần đổi mới mạnh mẽ thiết kế cho loại hình trường học vốn đã đóng khung cũ kỹ trong một thời gian rất dài.

Công trình Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định do Liên danh với nước ngoài thiết kế, đã đạt đến độ thanh tao về kiến trúc cội nguồn, bình dị mà cao quý, lại với định mức đầu tư thấp đến bất ngờ. Đây cũng là một điểm sáng về lối tư duy đổi mới để hội nhập của chủ đầu tư.

Trong khi đó, đồ án Quy hoạch khu đô thị Hiệp Hòa – Bắc Giang, giải Vàng duy nhất về quy hoạch nông thôn, đã đưa đến một cách ứng xử mang đậm chất vùng miền, rất chặt chẽ về quy phạm, nhưng có độ mở thỏa đáng để đô thị đón đợi được những cơ hội cất cánh cùng các nhà đầu tư.

Tác phẩm Sojo đoạt giải Vàng hạng mục thiết kế nội thất cho thấy ở mảng này KTS đã vươn tới tầm hiện đại và ứng dụng công nghệ tới từng góc không gian, nhưng vẫn có sự phảng phất hồn cốt Việt đậm đà…

Chưa nhiều công trình công cộng

Tuy nhiên, TS Phan Đăng Sơn cũng cho rằng GTKTQG 2020 – 2021 cũng còn một số tồn tại khá rõ như có ít tác phẩm quy hoạch phản ánh được sâu kỹ đòi hỏi thực tiễn phát triển; Chưa nhiều những loại nhà ở và công trình công cộng phục vụ được đa số đối tượng; Thưa thớt thể loại công trình quy mô lớn cao tầng giao hòa tốt bản sắc và hiện đại; Vắng tác phẩm nội thất mang chất Việt Nam đậm đà…

GTKTQG 2020 – 2021 chưa có những tác phẩm nghiên cứu lý luận trở thành hành trang làm nghề và lay động cộng đồng. Kiến trúc công trình mang dấu ấn “hơi thở cuộc sống”, thích ứng điều kiện tự nhiên theo yêu cầu hiện tại và tương lai còn ít.

TS Phan Đăng Sơn nhận định: Dù còn thiếu sót, nhưng thành công của GTKTQG 2020 – 2021 đã truyền đi một thông điệp mạnh mẽ: Dù trong hoàn cảnh nào, KTS Việt Nam vẫn đã và đang lao động sáng tạo, góp phần xây dựng nền văn hóa, nền kiến trúc dân tộc hiện đại giàu bản sắc, tạo dựng không gian sống an toàn, bền vững cho con người, cho cộng đồng.

TS Sơn hy vọng: Kết quả thu nhận từ thành công GTKTQG 2020 – 2021 và với việc thẳng thắn nhìn nhận các mặt còn khiếm khuyết sẽ có tác dụng thúc đẩy giới KTS hoàn thiện, bổ sung trong thời gian tới.

“Hội KTS Việt Nam quyết thực hiện theo đường lối của Đảng, Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 1246/QĐ-TTg, góp phần thiết thực xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, trường tồn, hội nhập bình đẳng mà không hòa tan trong thế giới đại đồng’ – TS.KTS Phan Đăng Sơn nhấn mạnh.