Thanh Hóa: Thông tin nguyên nhân về hàng tấn cá chết bất thường trên sông Mã

Theo báo cáo của UBND huyện Bá Thước và thông tin từ cơ quan truyền thông, từ ngày 27/4/2024 có hiện tượng cá chết xảy ra trên sông Mã đoạn chảy qua địa bàn huyện Bá Thước. Ngay sau khi nhận được thông tin, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi và Thú y, Chi cục Thuỷ sản phối hợp với UBND huyện Bá Thước và các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra hiện tượng cá chết và xác định nguyên nhân, kết quả kiểm tra cụ thể như sau: Sau khi kiểm tra thực tế cho thấy, có hiện tượng cá chết lác đác, nhỏ lẻ, ở một số hộ dân trên sông Mã đoạn chảy qua địa bàn huyện Bá Thước từ ngày 20/3/2024 và sau đó cá chết nhiều từ ngày 27/4/2024, ngoài cá nuôi lồng còn có hiện tượng cá tự nhiên ngoi lên mặt nước, dạt vào bờ, đặc biệt có hiện tượng cá tự nhiên chết như tại thị trấn Cành Nàng, xã Thiết Ống; đến 15 giờ ngày 03/5/2024, trên địa bàn huyện Bá Thước hiện tượng cá chết xảy ra ở 08 xã gồm xã Thiết Ống, thị trấn Cành Nàng, Ban Công, Ái Thượng, Hạ Trung, Điền Lư, Lương Ngoại và Lương Trung tại 171 hộ, 226 lồng/935 lồng, với thể tích là 2.740,5 m3, tổng trọng lượng cá chết là 12.608,6 kg (cá chết thành 03 đợt gồm: đợt 1 từ ngày 20/3/2024 đến ngày 22/3/2024 xảy ra ở thị trấn Cành Nàng, tại 03 hộ, 4 lồng, thiệt hại khoảng 71 kg; đợt 2, từ ngày 06/4/2024 xảy ra tại các xã Ái Thượng và Điền Lư tại 10 hộ, 12 lồng, thiệt hại khoảng 400 kg; đợt 3, từ ngày 27/4/2024 đến nay, xảy ra tại các xã xã Thiết Ống, thị trấn Cành Nàng, Ban Công, Ái Thượng, Hạ Trung, Điền Lư, Lương Ngoại và Lương Trung, số hộ bị thiệt hại là 158 hộ/692 hộ nuôi, số lồng cá bị thiệt hại là 210 lồng/935 lồng với thể tích là 2.528,5 m3, trọng lượng cá chết là 12.137,6 kg.

Số lượng thiệt hại cụ thể: Tại xã Thiết Ống có 04 lồng tại 04 hộ, thể tích lồng 66 m3, khối lượng cá chết 350 kg; Tại thị trấn Cành Nàng có 65 lồng nuôi tại 46 hộ, thể tích lồng 599,5 m3, khối lượng cá chết 6.061 kg; Tại xã Ban Công có 24 lồng tại 20 hộ, thể tích lồng 168 m3, khối lượng cá chết 1.632 kg; Tại xã Ái Thượng có 24 lồng tại 21 hộ, thể tích lồng 363 m3, khối lượng cá chết 1.192 kg;Tại xã Hạ Trung có 05 lồng tại 04 hộ, thể tích lồng 90 m3, khối lượng cá chết 660 kg; Tại xã Điền Lư có 32 lồng tại 27 hộ, thể tích lồng 480 m3, khối lượng cá chết 1.100 kg; Tại xã Lương Ngoại có 52 lồng tại 30 hộ, thể tích lồng 808,8 m3,khối lượng cá chết 1.228,6 kg; Tại xã Lương Trung có 2

Tình hình cá chết trên sông Mã đoạn chảy qua huyện Cẩm Thuỷ: Theo báo cáo của huyện Cẩm Thuỷ, từ ngày 03/5/2024, trên sông Mã đoạn chảy qua địa bàn xã Cẩm Thành, huyện Cẩm Thuỷ xảy ra hiện tượng cá trăm nuôi lồng chết tại 21/328 lồng, của 07 hộ, khối lượng thiệt hại khoảng 972,3 kg (đây là xã tiếp giáp với huyện Bá Thước có sông Mã chảy qua); UBND huyện Cẩm Thuỷ đã chỉ đạo thu gom, tiêu huỷ số lượng cá chết theo quy định đảm bảo môi trường, vệ sinh thú y và hướng dẫn cho người dân các biện pháp khắc phục.

Qua kết quả kiểm tra thực tế của Chi cục Chăn nuôi và Thú y, Chi cục Thuỷ sản và UBND huyện Bá Thước cho thấy: (1) cá chết trên sông Mã đoạn chảy qua địa bàn huyện Bá Thước không có biểu hiện lâm sàng của bệnh truyền nhiễm, bệnh ký sinh trùng, nấm trên cá, khi mổ khám thấy các cơ quan nội tạng hoàn toàn bình thường; (2) cá chết ở nhiều loài cá như cá trắm cỏ, cá lăng, cá nheo …và chết nhiều độ tuổi khác nhau; (3) có hiện tượng cá tự nhiên ngoi lên mặt nước, dạt vào bờ, đặc biệt có hiện tượng cá, cua tự nhiên chết như tại xã Thiết Ống, thị trấn Cành Nàng; (4) chỉ số oxy hoà tan (DO) đo được tại thời điểm có hiện tượng cá chết từ 3,1-3,3 mg/l thấp hơn ngưỡng thích hợp; (5) sau khi hướng dẫn người dân di chuyển cá đến nơi có nguồn nước khác như gần cửa khe, suối, mương, ao và sục tăng cường khí oxy hoặc bơm nước sạch từ giếng, giếng khoan vào lồng nuôi thì cá hồi lại bình thường. Kết quả xét nghiệm mẫu cá, mẫu nước: Chi cục Chăn nuôi và Thú y đã thực hiện lấy lấy 03 mẫu cá để xét nghiệm bệnh và 06 mẫu nước để xét nghiệm một số chỉ tiêu môi trường nước nuôi trồng thuỷ sản. Đến ngày 03/5/2024, đã có kết quả phân tích mẫu tại Mã phiếu: QTTYTH240429 của Trung tâm Quan trắc Môi trường và Bệnh thuỷ sản miền Bắc – Viện nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản I, cụ thể: Kết quả xét nghiệm mẫu nước: Các chỉ tiêu phân tích COD, NH3, N- NO2 +, H2S, P-PO43+, BOD5, TSS và Vi khuẩn hiếu khí tổng số của 06 mẫu kiểm tra đều có giá trị trong giới hạn cho phép theo QCVN 08:2023/BTNMT và TCVN 13952:2024: Nước nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt – yêu cầu chất lượng; Có 03/6 mẫu nước có mật độ vi khuẩn Aeromonas tổng số vượt ngưỡng từ 1,1-1,2 lần theo TCVN 13952:2024, tuy nhiên không phát hiện thấy vi khuẩn Aeromonas này trong mẫu cá, mật độ vi khuẩn Aeromonas tại ngưỡng này chưa gây chết cá và chưa làm giảm đáng kể oxy hoà tan trong nước. Kết quả xét nghiệm mẫu cá: không phát hiện các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm (nấm, ký sinh trùng, vi khuẩn, KHV, SVCV và GRCV) trên 03 mẫu cá yếu và cá chết.

Vì vậy, căn cứ vào kết quả kiểm tra thực tế, kết quả xét nghiệm cho thấy: không phát hiện các bệnh truyền nhiễm, ký sinh trùng, nấm trên cá chết được lấy mẫu; (2) có hiện tượng thiếu oxy hoà tan trong nước (DO) tác động làm cho cá chết.

Căn cứ vào kết quả kiểm tra và tình hình thực tế, Sở Nông nghiệp và PTNT đã phối hợp với Uỷ ban nhân dân huyện Bá Thước hướng dẫn triển khai thực hiện các giải pháp khắc phục, cụ thể như sau: Hướng dẫn, hỗ trợ người dân di chuyển lồng nuôi sang nơi có dòng chảy, các khu vực nước chảy khác như sông, gần cửa khe, suối, mương hoặc di chuyển cá khỏi lồng bè vào các ao để khoanh nuôi; tăng cường oxy bằng các biện pháp đảo nước, bơm nước hoặc sục khí tạo oxy; Tổ chức thu gom cá chết và tiêu huỷ theo đúng quy định, xử lý môi trường nơi tiêu hủy bằng hóa chất, đảm bảo an toàn dịch bệnh, an toàn vệ sinh môi trường; tăng cường tuyên truyền, vận động người dân không ăn, không kinh doanh, buôn bán cá chết; khuyến cáo người dân ven sông tạm thời không nên sử dụng nước từ sông để phục vụ sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản và sử dụng cho gia súc, gia cầm uống; Vệ sinh lồng bè, dụng cụ nuôi để giảm vật bám, chất bẩn ở trong lồng nuôi để lồng nuôi thông thoáng, khơi thông dòng chảy, nhằm tăng cường oxy hòa tan trong nước; dùng vôi bột để xử lý khu vực có cá nuôi chết, khu vực có lồng bè đã di dời; khuyến cáo cho người dân không thả nuôi mới cá cho đến khi có hướng dẫn cụ thể; Đối với các vùng hạ lưu sông Mã chưa xảy ra hiện tượng cá chết triển khai các biện pháp để hạn chế thiệt hại như di chuyền lồng bè, thu hoạch cá nuôi đủ kích cỡ, chuyển cá vào ao nếu có thể.

Để kịp thời khắc phục hậu quả thiệt hại, sớm đưa sản xuất ổn định trở lại đề nghị UBND huyện Bá Thước, huyện Cẩm Thuỷ tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp ở trên, đồng thời chỉ đạo thực hiện một số giải pháp cụ thể như sau: Phân công cán bộ phụ trách địa bàn, tăng cường giám sát để phát hiện các trường hợp có động vật thủy sản chết, báo cáo và thực hiện kịp thời các biện pháp khắc phục, xử lý giảm thiệt hại; tổ chức rà soát, thống kê và báo cáo đầy đủ tình hình thiệt hại; Chỉ đạo phòng, ban, đơn vị và UBND các xã, thị trấn tiếp tục hướng dẫn người dân các biện pháp kỹ thuật như di chuyển, vệ sinh lồng nuôi, dùng máy bơm, máy sục khí để tăng cường oxy hoà tan; nếu tiếp tục xảy ra hiện tượng cá chết tổ chức thu gom, xử lý cá chết theo đúng quy định, đảm bảo vệ sinh môi trường, vệ sinh thú y; Phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường tần suất công tác quan trắc, giám sát môi trường để cảnh báo sớm cho người dân, giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo sức khoẻ của người dân; Để kịp thời khắc phục hậu quả thiệt hại, đề nghị UBND huyện Bá Thước phối hợp với cơ quan quản lý về môi trường thực hiện kiểm tra, giám sát về môi trường, đánh giá thực trạng, đánh giá tác động của môi trường trên đoạn sông Mã chảy qua địa bàn huyện.

Trước đó, Môi trường và Đô thị Việt Nam đã đưa tin: Từ ngày 19/3 đến 28/4, trên địa bàn các xã Thiết Kế, Thiết Ống, Ban Công, Ái Thượng và thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước(Thanh Hóa) xuất hiện hàng tấn cá lồng nuôi chết bất thường có hàng chục trên sông Mã khiến nhiều người dân hoang mang, lo lắng.

Chiều tối ngày 28/4 trao đổi qua điện thoại với ông Trịnh Văn Hùng, Chủ tịch UBND thị trấn Cành Nàng cho biết: Đúng là trong mấy ngày hôm nay trên địa bàn thị trấn xuất hiện cá lồng nuôi chết hàng loạt. Tính đến chiều 28/4 địa phương có 40 hộ nuôi với 54 lồng cá bị chết, số cá chết đã lên tới hơn 5,1 tấn. Số cá chết chủ yếu là cá giống và cá đang trong giai đoạn sắp thu hoạch, gây thiệt hại không nhỏ cho bà con địa phương. Tại vị trí có nhiều cá chết, kiểm tra nhanh cho thấy nồng độ oxy hòa tan trong nước thấp

Gia đình anh Nguyễn Văn Lý (phố Vận Tải, thị trấn Cành Nàng) có 3 lồng nuôi trên sông Mã với 1.500 con cá lăng đen và 60 con cá trắm. Ước tính số cá trong lồng đạt sản lượng khoảng 1 tấn. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian ngắn, toàn bộ cá trong các lồng nuôi của gia đình chết gần hết. Số cá còn lại khoảng 100 con (chủ yếu là cá trắm) cũng đang thoi thóp, khó có khả năng cứu vãn. Cũng theo anh Lý, vụ nuôi này, gia đình đầu tư hơn 100 triệu tiền giống, thức ăn, nay số tiền trên gần như mất trắng. Hiện nay, các ngành chức năng đã lấy mẫu nước để làm rõ nguyên nhân.

Đại diện UBND xã Thiết Ống cho biết: Cho tới thời điểm bây giờ không còn hiện tượng cá chết nữa. Tính tới ngày 27/4 toàn xã có 5 lồng của 4 hộ gia đình với 350 kg cá chết.

Ông Nguyễn Văn Huy, Chủ tịch UBND xã Ái thượng cho biết: Tính tới thời điểm này trên địa bàn toàn xã có 3 hộ bị ảnh hưởng trên 5 lồng, có hơn 2 tạ cá chết. Hiện tại chính quyền vẫn đang tiếp tục theo dõi, chiều ngày hôm nay có Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thanh Hóa và Chi Cục thủy sản tiến hành kiểm tra, lấy mẫu, xác định nguyên nhân cá chết.

Trao đổi qua điện thoại với ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bá Thước cho biết: Sau khi năm bắt được có hiện tượng cá chết hàng loạt trên địa phận một số xã của huyện. UBND huyện đã có công văn đã gửi các xã thị trấn trên địa bàn về việc hạn chế thiệt hại trong nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Bá Thước.

Văn bản nêu rõ: Theo báo cáo của UBND các xã, thị trấn và kết quả kiểm tra thực tế của phòng Nông nghiệp và PTNT, từ sáng ngày 27/4/2024 đến nay, trên địa bàn các xã Thiết Ống, Thị trấn Cành Nàng, Ái Thượng, Hạ Trung, Lương Ngoại, Điền Lư, …., hiện tượng cá chết hàng loạt lại tiếp tục xảy ra. Căn cứ kết quả Quan trắc môi trường nước và tình hình thời tiết hiện nay, để giảm thiểu thiệt hại cho người sản xuất, phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Bá Thước đề nghị Chủ tịch UBND các xã, thị trấn tập trung tuyên truyền, thông báo và chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình nuôi trồng thuỷ sản (gọi chung là cơ sở nuôi trồng thuỷ sản) trên địa bàn thực hiện một số nội dung, cụ thể như sau: Chỉ đạo, hướng dẫn các hộ nuôi cá cần có biện pháp xử lý kịp thời như tăng cường oxy bằng đảo nước, bơm nước hoặc bơm sục khí tạo oxy, vệ sinh lồng bè sạch sẽ, giảm vật bám, chất bẩn ở trong lồng nuôi để lồng nuôi thông thoáng nhằm tăng cường oxy hòa tan trong nước; Di chuyển lồng/bè hoặc cá nuôi trong lồng/bè sang khu vực nước sạch (đối với những nơi có điều kiện); Thống kê số hộ, số lượng cá chết từ ngày 27/4/2024 về phòng Nông nghiệp và PTNT (Kèm theo biên bản kiểm tra xác minh thiệt hại cụ thể đến từng hộ dân, có chữ ký đại diện lãnh đạo UBND, Trưởng thôn, khu phố, hộ dân bị thiệt hại và người chứng kiến), chậm nhất vào ngày thứ 6, ngày 02/5/2024, để tổng hợp, báo cáo UBND huyện, Chủ tịch UBND huyện. Đồng thời, báo cáo cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguyên nhân để có hướng xử lý.

Trao đổi với ông Ngọ Đình Hải, Chủ tịch UBND huyện Bá Thước cho biết: Sau khi nhận được thông tin cá lồng nuôi chết hàng loạt thì trước mắt đã giao cho các ngành xuống kiểm tra thực tế, thông kê thiệt hại, có văn bản khuyến cáo người dân xử lý số cá chết, có các biện pháp phòng ngừa để số lượng cá chết không tăng lên nữa. Đến thời điểm này các đoàn kiểm tra của tỉnh lên lấy mẫu nước để xác định nguyện nhân sự việc. Sau khi có kết quả sẽ thông tin tới anh em báo chí sau.