Thăng Long tứ trấn – đền Bạch Mã đón nhận bằng Di tích quốc gia đặc biệt

(Xây dựng) – Tối 18/6, Quận ủy, HĐND, UBND quận Hoàn Kiếm long trọng tổ chức Lễ đón bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Thăng Long tứ trấn – đền Bạch Mã.

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội tặng hoa chúc mừng quận Hoàn Kiếm tại Lễ đón nhận bằng Di tích quốc gia đặc biệt Thăng Long tứ trấn – đền Bạch Mã.

Trước đó, ngày 18/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 93/QĐ-TTg xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đợt 12 cho 5 di tích trên cả nước, trong đó có Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Thăng Long tứ trấn, gồm đền Bạch Mã (quận Hoàn Kiếm), đền Voi Phục, đền Quán Thánh (quận Ba Đình) và đền Kim Liên (quận Đống Đa), Thành phố Hà Nội.

“Thăng Long tứ trấn” gắn với việc ra đời của kinh đô Thăng Long thời nhà Lý, nơi thờ bốn vị thần trấn giữ bốn phương huyết mạch, bảo vệ kinh thành Thăng Long xưa và Thủ đô Hà Nội ngày nay, gồm các ngôi đền: Bạch Mã, Voi Phục, Kim Liên và Quán Thánh. Trong đó, đền Bạch Mã được dân gian coi là đệ nhất tứ trấn, nơi thờ thần Long Đỗ trấn giữ phía Đông kinh thành Thăng Long.

Sách “Việt điện u linh tập” ghi lại, đền được lập từ thời Cao Biên đắp thành Đại La. Đến khi vua Lý Thái Tổ dời đô ra Thăng Long (năm 1010), thần lại giúp vua dựng thành sau nhiều lần thất bại, được phong là Thành hoàng Thăng Long. Các triều sau đều theo đó, phong Thần là Quảng Lợi Bạch Mã tối linh thượng đẳng thần. Trải qua hơn một nghìn năm, ngôi đền dù đã được trùng tu nhiều lần, nhưng vẫn giữ được cảnh quan uy nghiêm và những dấu tích cổ hiếm thấy, cùng nhiều hiện vật quý có giá trị lịch sử to lớn.

Lễ rước kiệu đền Bạch Mã đón nhận bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.

Dù nằm trên một diện tích không lớn, nhưng đền Bạch Mã giữ nguyên được mặt bằng tổng thể, các hạng mục kiến trúc điển hình của một ngôi đền quan trọng khi xưa với những dấu ấn đặc trưng của phong cách kiến trúc thế kỷ XIX. Ngôi đền được xây theo hình chữ Tam, gồm ba dãy nhà song song, bên ngoài là phương đình tám mái.

Điểm đặc sắc của công trình kiến trúc này chính là hệ thống mái hình vỏ cua (hình mai con cua) liên kết giữa các hạng mục kiến trúc. Điều này tạo sự khép kín, liên hoàn, tăng thêm không gian cho di tích, cũng như tạo điểm nhấn khác biệt, hiếm thấy so với nhiều di tích khác vùng Đồng bằng Bắc bộ.

Đền hiện còn giữ được nhiều hiện vật có giá trị mang phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ XVII, như: 18 bia đá cổ ghi lại việc sửa đền, 17 đạo sắc phong do triều đình nhà Nguyễn ban tặng, cùng nhiều đồ thờ tự quý…

Trong đền còn thờ một pho tượng ngựa trắng bằng gỗ lớn, tượng trưng cho thần Bạch Mã và được rước vào những dịp quan trọng. Phía sau đền còn có một chiếc giếng cổ. Đây cũng là điểm được nhiều người tham quan, bởi là một trong số ít giếng cổ còn sót lại trong khu phố cổ. Lễ hội của đền được tổ chức vào ngày 12 và 13 tháng Hai âm lịch hằng năm, là sự dung hòa giữa văn hóa tín ngưỡng dân gian và nghi thức cúng cung đình, tạo nên nét đặc sắc riêng biệt.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long chia sẻ: Hôm nay, tại đền Bạch Mã, Quận ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quận Hoàn Kiếm trang trọng tổ chức Lễ đón bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt “Thăng Long tứ trấn – đền Bạch Mã”.

Trong thời khắc linh thiêng này, cho phép tôi thay mặt Đảng bộ, chính quyền và nhân dân quận Hoàn Kiếm xin nhiệt liệt chào mừng, trân trọng cảm ơn tới đồng chí Bí thư Thành ủy; Lãnh đạo Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch; các đồng chí Lãnh đạo Thành ủy – HĐND – UBND – Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hà Nội; các chuyên gia, các nhà khoa học; các Sở, ngành Thành phố; các địa phương, đơn vị kết nghĩa cùng toàn thể quý khách, nhân dân dự Lễ đón nhận bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt “Thăng Long tứ trấn” tại đền Bạch Mã.

Đền Bạch Mã có lịch sử hơn 1.000 năm, là trấn đầu tiên trong tứ trấn của kinh thành gắn với truyền thuyết vua Lý Công Uẩn xây thành Thăng Long vào thế kỷ XI. Thực hiện Nghị quyết Đại hội 17 của Đảng bộ Thành phố, Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 22/02/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Nghị quyết Đại hội 26 của Đảng bộ quận Hoàn Kiếm, nhằm phát huy lợi thế là trung tâm văn hóa của Thủ đô. Trong những năm qua, quận Hoàn Kiếm đã tập trung dành nguồn lực để giải phóng mặt bằng hàng chục di tích với hàng trăm hộ dân trên 2.000 nhân khẩu đã được di dời, các công trình di tích được bảo tồn trên địa bàn. Đồng thời, quận đã huy động các nguồn lực xã hội để phát huy các di sản phi vật thể, khôi phục các phố nghề, tổ chức các lễ hội truyền thống trong khu phố cổ và khu vực hồ Hoàn Kiếm nhằm mục tiêu gìn giữ bảo tồn các giá trị văn hóa, đời sống tinh thần của người dân Hoàn Kiếm gắn với phát triển kinh tế – xã hội, trọng tâm là phát triển du lịch.

Và hôm nay, trong niềm vui, niềm vinh dự và tự hào tại Lễ đón nhận bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Thăng Long tứ trấn – đền Bạch Mã, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn Chính phủ, các bộ ngành Trung ương, các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, các nhà khoa học, lãnh đạo Thành phố Hà Nội, các Sở, ngành Thành phố đã quân tâm dành nhiều tâm sức để hỗ trợ quận Hoàn Kiếm chúng tôi trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.

Trong thời gian tới, quận Hoàn Kiếm sẽ tiếp tục tập trung đầu tư và huy động các nguồn lực xã hội cho bảo tồn các di sản văn hóa, phát huy bản sắc văn hóa một cách bền vững, tạo nguồn lực để xây dựng thương hiệu du lịch quận Hoàn Kiếm có bản sắc, để Hoàn Kiếm là điểm đến không thể thiếu đối với du khách trong nước và quốc tế; để Thành phố Hà Nội trở thành trung tâm văn hóa, trung tâm sáng tạo có vị thế trên bản đồ du lịch Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.