Tăng tốc chuyển đổi sang xe điện giúp Việt Nam giảm phát thải và cải thiện môi trường

Theo nghiên cứu của Ngân hàng thế giới ( WB ) và cơ quan Năng lượng quốc tế ( IEA), việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện sẽ làm giảm sự phụ thuộc của Việt Nam vào nhập khẩu dầu mỏ, nâng cao an ninh năng lượng đất nước.

Một trong những tác động trực tiếp của việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện là giảm tiêu thụ xăng và dầu diesel, của các xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Nếu việc sử dụng xe điện tại Việt Nam đi theo lộ trình kịch bản tăng tốc giảm phát thải carbon, thì tổng lượng xăng và dầu diesel tiết kiệm được đến năm 2050 tổng cộng là gần 900 triệu lít.

Nếu chuyển đổi lượng xăng và dầu diesel tiết kiệm được thành thùng dầu thì tổng lượng dầu tiết kiệm được cho Việt Nam đến năm 2050 nhờ việc chuyển đổi sang xe điện là khoảng 6.224 triệu thùng.

Với giá dầu quốc tế hiện tại, tổng chi phí nhập khẩu dầu tiết kiệm được cho Việt Nam đến năm 2050 là khoảng 498 tỷ USD. Việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện có thể giúp Việt Nam giảm chi phí thiệt hại về môi trường do ô nhiễm không khí cục bộ với mức giảm là 30 triệu USD năm 2030, 6,4 tỷ USD vào năm 2050.

Việc chuyển đổi sang xe điện sẽ giúp Việt Nam giảm phát thải khí carbon, hạn chế ô nhiễm môi trường. Ảnh minh họa

WB nhận định, tác động giảm phát thải từ việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện đến năm 2030 của Việt Nam còn khiêm tốn, chủ yếu là do giai đoạn này phần lớn các phương tiện chạy điện sẽ là xe máy.

Sau năm 2030, đặc biệt là từ năm 2035, khi quá trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện tại Việt Nam chuyển dịch từ xe máy sang ô tô, xe tải và xe buýt liên tỉnh, tác động giảm phát thải sẽ nhanh chóng tăng lên.

Nếu tất cả các mục tiêu về sử dụng xe điện theo Quyết định 876 năm 2022 của Thủ tướng đều đạt được, thì tổng mức phát thải khí nhà kính nhờ chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện sẽ giảm 60% so với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 – Net Zero – năm 2050. Nghĩa là còn cách mục tiêu Net Zero năm 2050 khoảng 40%. Nguyên nhân là do việc chuyển đổi phương tiện điện trong các phân khúc xe hạng nặng đường dài như xe khách liên tỉnh và xe tải chỉ được giới hạn ở khoảng 25 – 40%.

Tuy nhiên để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, Chính phủ cần phải quyết liệt hơn trong việc thành lập và phát triển thị trường carbon ở Việt Nam. Ngày 24/01/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định phê duyệt đề án thành lập và phát triển thị trường carbon ở Việt Nam với mục tiêu thành lập sàn giao dịch carbon trong nước trong giai đoạn từ tháng 6 năm 2025 đến năm 2028 và vận hành chính thức từ năm 2029.

Ở giai đoạn thí điểm từ năm 2025 đến năm 2028, toàn bộ hạn ngạch phát thải nhà kính được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí cho các cơ sở phát thải nhà kính thuộc một số lĩnh vực phát thải lớn. Ở giai đoạn vận hành chính thức từ năm 2029, hạn ngạch phát thải nhà kính được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí và phân bổ qua đấu giá. 

Để tạo một môi trường thuận lợi để thúc đẩy giao dịch carbon, ngoài việc hoàn thiện khung pháp lý, chính phủ cần xây dựng một hệ thống đo lường chuẩn quốc tế để đo lượng khí thải do các doanh nghiệp thải ra. Hệ thống này rất quan trọng cho việc kiểm kê khí nhà kính để theo dõi việc giảm phát thải một cách chuẩn xác. Bởi hiện Việt Nam chưa có sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức. Các doanh nghiệp tham gia trao đổi tín chỉ carbon theo hình thức tự nguyện và qua các chương trình hợp tác. 

An Dương (T/h)