Kiến trúc Việt Nam trên con đường hội nhập quốc tế: Tỏa sáng bằng bản sắc riêng

Những thành tựu đáng tự hào của kiến trúc Việt Nam

Sáng 8/9, tại TP. Phú Quốc (Kiên Giang), Triển lãm EXPO Kiến trúc 2023 với chủ đề “Kiến trúc – Tạo lập không gian bền vững cho cộng đồng” đã chính thức khai mạc. 

Phiên khai mạc và tọa đàm có sự góp mặt của ông Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng; ông Đỗ Thanh Bình, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang cùng lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương.

Đây là lần đầu tiên Triển lãm EXPO Kiến trúc được tổ chức tại Việt Nam, chủ trì bởi Bộ Xây dựng phối hợp với Hội Kiến trúc sư Việt Nam và UBND tỉnh Kiên Giang. Sự kiện diễn ra trong 3 ngày từ 8-10/9/2023 và là một trong những hoạt động hưởng ứng chuỗi sự kiện Kỷ niệm 65 năm ngành Xây dựng Việt Nam.

Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nhận định, với nền tảng là những chủ trương, định hướng chính sách của Đảng, Nhà nước, cùng với sự nỗ lực của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội, nghề nghiệp, cộng đồng xã hội và người dân, đặc biệt là của đội ngũ kiến trúc sư tâm huyết và tài năng, kiến trúc Việt Nam đã có bước phát triển mới cả về tư duy, lý luận, đào tạo và sáng tác; đóng góp lớn cho tiến trình đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới, góp phần làm cho diện mạo đất nước ngày càng đẹp, văn minh và giữ gìn bản sắc dân tộc, cuộc sống của người dân ngày càng hạnh phúc, tốt đẹp hơn.

Khắp cả nước đã hình thành hệ thống 889 đô thị, với hàng ngàn khu đô thị mới cùng hạ tầng được cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới. Hàng vạn công trình, cụm công trình đa dạng, phức hợp về công năng, thẩm mỹ kết hợp khá nhuần nhuyễn tính dân tộc và hiện đại, được xây dựng bằng công nghệ tiên tiến, vật liệu mới đã và đang tạo lập nên những đô thị có diện mạo văn minh, hiện đại với nhiều không gian sống và làm việc có chất lượng. 

Kiến trúc của nhiều vùng nông thôn đã thể hiện được tiêu chí “sáng – xanh – sạch – đẹp”. Giới kiến trúc sư Việt Nam cũng đã đạt được nhiều thành tựu, ngày càng nhiều tác phẩm kiến trúc đạt giải thưởng quốc gia và quốc tế, trong đó gần nhất là 02 giải thưởng của các kiến trúc sư Việt Nam do Đại hội Hội Kiến trúc sư thế giới (UIA) bình chọn vừa qua… 

“Chúng ta phát triển kiến trúc xanh, kiến trúc bền vững, thân thiện với môi trường thiên nhiên và con người để thích ứng với biến đổi khí hậu. Chúng ta đã và đang nỗ lực phát triển đô thị thông minh để phù hợp với xu thế mới, phục vụ, tạo điều kiện sống tốt hơn cho người dân. Với những kết quả đáng trân trọng đó, kiến trúc Việt Nam đã và đang trở thành một địa chỉ sáng trong bản đồ kiến trúc toàn cầu”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhận định. 

Vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua 

Bên cạnh những kết quả, thành tựu đạt được, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cũng cho rằng kiến trúc Việt Nam vẫn còn những tồn tại, bất cập phải tiếp tục khắc phục trong thời gian tới. 

Nhiều đô thị phát triển không đồng bộ, chắp vá, còn bất cập giữa bảo tồn và phát triển. Đô thị thiếu các không gian xanh, không gian công cộng, không gian mặt nước… Kiến trúc đô thị phát triển nhanh, đa dạng nhưng còn xa lạ với văn hóa dân tộc, sao chép và chưa thực sự có bản sắc riêng. Các khu phố hiện hữu có kiến trúc chắp vá, lai tạp, lấn chiếm không gian chung và không có các điểm nhấn đô thị. 

Trong khi đó, kiến trúc nông thôn có xu hướng bê tông hóa, rập khuôn. Việc quản lý, bảo tồn, phát huy các kiến trúc đặc trưng, truyền thống, các giá trị về tự nhiên, cảnh quan, không gian và văn hóa bản địa riêng có của địa phương trong phát triển kiến trúc nông thôn chưa thực sự hiệu quả hoặc chưa được coi trọng đúng mức. Công tác nghiên cứu, lý luận, đào tạo về kiến trúc cần phải tăng cường, đổi mới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị, kiến trúc Việt Nam sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức lớn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước – giai đoạn phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng của đất nước với các thách thức truyền thống và phi truyền thống. 

Do đó, yêu cầu bảo tồn, kế thừa, phát huy các giá trị kiến trúc truyền thống cùng với xây dựng nền kiến trúc Việt Nam tiên tiến, hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc cần được nghiên cứu kỹ và được cụ thể hóa hơn nữa với việc tiếp thu chọn lọc, ứng dụng khoa học công nghệ, sử dụng vật liệu mới, bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên, năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Cơ hội, yêu cầu mới đòi hỏi đội ngũ kiến trúc sư Việt Nam, các cơ sở nghiên cứu, đào tạo, các chủ đầu tư và công tác quản lý nhà nước về kiến trúc cần phải có những quan tâm nỗ lực, tiếp cận mới, có định hướng, giải pháp phù hợp, hiệu quả.

Sự kiện Triển lãm EXPO Kiến trúc 2023 là sự kiện ghi nhận sự cống hiến và các thành tựu, đóng góp to lớn của kiến trúc Việt Nam và các kiến trúc sư Việt Nam cũng như tiếp tục nghiên cứu, tìm kiếm các định hướng mới, giải pháp mới trên cả phương diện lý luận, sáng tác, đào tạo và quản lý cho sự phát triển của kiến trúc Việt Nam để tận dụng cơ hội, giải quyết các thách thức thực tiễn và đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân, phục vụ sự phát triển bền vững của đất nước./.