Tách bạch, phân định rõ giữa thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng phải tách bạch, phân định rõ giữa thu hồi và đấu giá, nếu không sẽ dẫn đến chồng chéo ngay trong dự thảo Luật Đất đai.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Tiếp tục chương trình Phiên họp 25, sáng 25/8, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết về quyền của đơn vị sự nghiệp công lập lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hằng năm được thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê (khoản 2 Điều 35), hiện có 2 loại ý kiến về định hướng tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội.

Loại ý kiến thứ nhất, đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hằng năm, không được quyền bán, thế chấp và góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê và quyền thuê trong hợp đồng thuê. Loại ý kiến thứ hai, đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hằng năm thì không được quyền bán, góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê và quyền thuê trong hợp đồng thuê nhưng được quyền thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê.

Để bảo toàn tài sản công và phù hợp với quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với loại ý kiến thứ nhất; đồng thời đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp báo cáo tình hình thực hiện chính sách, pháp luật hiện hành, tiếp tục phối hợp với Thường trực các Ủy ban: Kinh tế; Pháp luật; Tài chính-Ngân sách rà soát quy định của pháp luật có liên quan, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng. Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Trong quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng, cách tiếp cận theo hướng liệt kê các trường hợp như hiện nay chưa làm rõ được sự cần thiết của các dự án, công trình này theo tinh thần của Điều 54 Hiến pháp. Do đây là nội dung cụ thể hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW, Thường trực Ủy ban Kinh tế báo cáo, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Làm rõ mục đích sử dụng đất hiện tại hoặc trong tương lai

Tại Phiên họp, một số ý kiến cho rằng Cơ quan soạn thảo, thẩm tra cần tiếp tục rà soát, đánh giá tác động đầy đủ của các quy định trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đối với các luật chuyên ngành, những dự thảo luật đang sửa đổi để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, không gây xung đột.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đề nghị quy định rõ hơn vai trò, trách nhiệm của tổ chức phát triển quỹ đất để bảo đảm đủ năng lực thu hồi, phát triển quỹ đất phục vụ các dự án lớn tại địa phương.

Trong định giá đất, ông Lê Quang Mạnh đề xuất làm rõ nguyên tắc, mục đích sử dụng đất hiện tại hoặc trong tương lai để làm căn cứ định giá phù hợp, bảo đảm lợi ích của người dân, doanh nghiệp, nhà nước; mở rộng các trường hợp so với bảng giá đất hiện tại; tăng cường thu thập dữ liệu thị trường đất đai, liên thông mục đích sử dụng đất…

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thống nhất với quy định chi tiết các dự án thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để đảm bảo minh bạch trong quá trình thu hồi đất.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Tuy nhiên, về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%, bà Lê Thị Nga đề nghị cân nhắc, không đưa lên cơ chế đã thu hồi được 80%, phần còn lại 20%, Nhà nước đứng ra thu hồi.

“Thỏa thuận thì theo cơ chế thỏa thuận hoàn toàn, hành chính thì theo cơ chế hành chính hoàn toàn. “Đầu dân sự, đuôi hành chính” sẽ không đảm bảo quyền lợi, xảy ra khiếu kiện,” bà Lê Thị Nga nói; đồng thời đề nghị quy định chi tiết danh mục, loại dự án thu hồi đất phục vụ mục đích quốc phòng-an ninh, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quá trình thu hồi đất công khai, minh bạch.

Làm rõ hơn về phương pháp định giá đất

Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã có bước tiến dài, nhiều vấn đề lớn đã được tập trung giải quyết.

Còn một số vấn đề được đặt ra khi soạn thảo dự án luật và phát sinh trong quá trình hoàn thiện luật, đòi hỏi Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các cơ quan liên quan cần tiếp tục quan tâm, tập trung dốc toàn lực nhằm cho ý kiến vào những vấn đề lớn, còn ý kiến khác nhau, hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua.

Đối với thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng đây là vấn đề khó, “nếu theo phương pháp “chọn-cho,” chi tiết đến mấy cũng vẫn thiếu nghĩa.” Vì vậy nên tiếp cận theo hướng “chọn-bỏ,” tức là những gì cấm phải ghi vào trong luật. “Nếu tiếp cận theo phương pháp cũ, cố gắng liệt kê cho đủ, rất khó có sự thống nhất,” Chủ tịch Quốc hội nói.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Về tiêu chí thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng phải tách bạch, phân định rõ giữa thu hồi và đấu giá, nếu không sẽ dẫn đến chồng chéo ngay trong dự thảo luật; quy định tiêu chí, nguyên tắc để giao thẩm quyền cho địa phương thực hiện đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu…

Đối với các trường hợp được thỏa thuận về nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị có phương án thiết kế chính sách theo hướng phân loại nhà ở thương mại được quyền cho thuê, chuyển nhượng; nhà ở xã hội cho thuê hoặc thuê mua; nhà ở thương mại giá rẻ là loại hình giao thoa giữa hai loại hình trên.

Về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%, Chủ tịch Quốc hội cho rằng việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự, việc Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất đối với các trường hợp không thỏa thuận được là không phù hợp. Nhà nước chỉ thực hiện chính sách hỗ trợ theo nguyên tắc của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Đối với quy định về trả tiền thuê đất hằng năm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị xác định rõ trường hợp nào phải trả tiền một lần, ví dụ, dự án đầu tư mà sản phẩm vẫn liền với quyền sử dụng đất. Còn trường hợp trả tiền thuế đất hằng năm thì cần phải làm rõ để phù hợp với mức án của nhà đầu tư. Dự thảo có bước tiến lớn trong việc quy định tiền thuê đất trong 5 năm đầu và cần rà soát kỹ cách tính trong chu kỳ tiếp theo, trong đó căn cứ công năng sử dụng, không đơn thuần theo nhóm đất đai…

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu làm rõ hơn về phương pháp định giá đất, lập bảng giá đất, chế độ quản lý, sử dụng một số loại đất dành cho giáo dục, y tế, thể thao, quốc phòng-an ninh, vị trí, chức năng của tổ chức phát triển quý đất và cơ chế huy động nguồn tài chính…./.