“Rắn độc: Đa dạng loài, tầm quan trọng trong nghiên cứu và quản lý tai nạn rắn độc cắn ở Việt Nam”

Ngày 22/11/2023, Trung tâm Thông tin – Tư liệu (ISI) và Viện Nghiên cứu hệ Gen (IGR) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) phối hợp tổ chức Lớp học công chúng “Rắn độc Việt Nam: Đa dạng loài, tầm quan trọng trong nghiên cứu và quản lý tai nạn rắn độc cắn ở Việt Nam” với mong muốn phổ biến kiến thức chung về rắn độc và cách xử lý khi bị rắn cắn.

Tham dự Lớp học công chúng có GS.TS. Nguyễn Huy Hoàng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu hệ Gen; bà Hoàng Xuân Thùy – Phó Chánh Văn phòng, VAST; bà Nguyễn Thị Vân Nga – Giám đốc Trung tâm Thông tin – Tư liệu, VAST; PGS.TS. Lê Hải Khôi – Giảng viên Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH); ông Phan Kế Sơn – Bí thư Đoàn Thanh niên, VAST; cùng một số bí thư chi đoàn các Viện, sinh viên trường USTH thuộc VAST.

Diễn giả của Lớp học là PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo (IGR) – tác giả và đồng tác giả 136 bài báo khoa học trong đó 118 bài trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục SCIE. PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo đã và đang chủ nhiệm 20 đề tài, nhiệm vụ và 5 dự án  quỹ hỗ trợ quốc tế; hướng dẫn 05 NSC, 9 học viên cao học và 30 sinh viên.

PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo đã đạt một số giải thưởng như: Giải thưởng Môi trường Việt Nam năm 2021; Điển hình tiêu biểu toàn quốc năm 2017; Giải thưởng Khoa học Kỹ thuật Thanh niên Quả cầu vàng năm 2015; Huy hiệu Tuổi trẻ sáng tạo của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh năm 2015; Giải thưởng “UniBio Press Award” của Nhà xuất bản BioO2, Hoa Kỳ công bố tiêu biểu được nhiều người tham khảo và trích dẫn nhất năm 2015; Giải thưởng “Nhà khoa học trẻ tiêu biểu Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam” năm 2015; là Thành viên trẻ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới (TWAS) nhiệm kỳ 2018-2022.

Rắn độc cắn được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá là một trong 20 bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Neglected Tropical Diseases, NTDs). Ước tính, mỗi năm trên thế giới có khoảng 2,7 triệu trường hợp bị rắn độc cắn, trong đó có khoảng 140.000 người tử vong. Tuy nhiên, các nghiên cứu về rắn độc và dịch tễ rắn độc cắn ở Việt Nam còn ít được quan tâm.

Theo PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo, Việt Nam là nơi cư ngụ của khoảng 60 loài rắn, trong đó có các loại rắn độc như hổ mang, cạp nong, cạp nia, rắn lục xanh… Mỗi năm, ở nước ta có khoảng 30.000 trường hợp bị rắn cắn với tỷ lệ tử vong do rắn độc cắn ở mức tương đối cao: 80 người/1 triệu dân.

Bài giảng của PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo đã cung cấp thông tin về các loài rắn có độc, vùng phân bố của chúng và dữ liệu về các trường hợp vị rắn cắn. Trước thực tế này, việc nghiên cứu về các loài rắn làm cơ sở khoa học quan trọng cho công tác nghiên cứu phát triển sản xuất huyết thanh kháng nọc là rất cần thiết.

Là nước đầu tiên trên thế giới chế tạo ra huyết thanh kháng nọc rắn đặc hiệu, tính đến nay, Việt Nam đã điều chế thành công các loại huyết thanh kháng nọc rắn hổ đất, lục tre, hổ chúa và chàm quạp. Tuy nhiên, một số loại huyết thanh kháng nọc rắn khác vẫn phải nhập khẩu.

Trong nhiều năm qua, PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo đã giám định các loài rắn, kịp thời hỗ trợ cho các bác sĩ điều trị cho bệnh nhân đang nguy kịch do rắn cắn. Anh đã và đang xây dựng được cơ sở dữ liệu ban đầu về dịch tễ rắn độc và xác định được các loài rắn độc thường gặp để có cơ sở khoa học quan trọng cho công tác nghiên cứu phát triển sản xuất huyết thanh kháng nọc độc của một số loài rắn thường gặp.

Theo bà Nguyễn Thị Vân Nga – Giám đốc Trung tâm Thông tin – Tư liệu, Lớp học công chúng “Rắn độc Việt Nam: Đa dạng loài, tầm quan trọng trong nghiên cứu và quản lý tai nạn rắn độc cắn ở Việt Nam” là hoạt động tiếp nối chuỗi các sự kiện về bài giảng đại chúng nhằm phổ biến kiến thức khoa học tới công chúng mà Trung tâm Thông tin – Tư liệu đã phối hợp cùng các Viện nghiên cứu tổ chức trong thời gian qua. Bài giảng của PGS.TS. Nguyễn Thiên Tạo đã cung cấp nhiều kiến thức bổ ích cho người nghe, cũng như xác định được những vấn đề nghiên cứu trọng tâm về loài rắn để phục vụ trong điều trị của hệ thống y tế.

Bà Nguyễn Thị Vân Nga dự định trong thời gian tới sẽ sớm tổ chức Lớp học công chúng tại Viện Hàn lâm về vấn đề này dành cho cả các cháu nhỏ ở lứa tuổi học sinh cùng các bậc phụ huynh là cán bộ Viện Hàn lâm.