Quảng Ninh: Hội thảo khoa học – Nhận diện, bảo tồn và phát huy giá trị di sản vùng đất Uông Bí trong định hướng phát triển bền vững

Toàn cảnh Hội thảo

Cùng tham dự Hội thảo có các đồng chí: Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Trần Đình Thành, Phó cục trưởng Cục Di sản Văn hóa (Bộ VH-TT-DL) và hơn 200 đại biểu là các Nhà khoa học, Nhà nghiên cứu, đại diện lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Uông Bí.

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, đồng chí Đặng Xuân Phương, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh nhấn mạnh: Hội thảo về di sản với quy mô lớn vào thời điểm hội nhập như hiện nay là rất quan trọng và có ý nghĩa thể hiện sự nghiêm túc trong thực hiện sự chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh về tổ chức thực hiện Nghị quyết số 17-NQ/TU, ngày 30/10/2023 của BCH Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững; làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá trên địa bàn thành phố Uông Bí làm nền tảng, động lực và nguồn lực quan trọng được đặt trong mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, bảo đảm quốc phòng an ninh, hợp tác và hội nhập quốc tế, trong định hướng phát triển bền vững thành phố Uông Bí.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh Đặng Xuân Phương phát biểu tại hội thảo.

Thành phố Uông Bí được xác định là trung tâm du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh Quảng Ninh, có vị trí, vị thế và vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh và khu vực. Năm 2024, thành phố đặt mục tiêu đón 3 triệu lượt khách du lịch, trong đó có 500 nghìn lượt khách quốc tế. Du lịch Uông Bí đang từng bước khẳng định thương hiệu, vị thế là một trong những trung tâm du lịch lớn của tỉnh

Là địa phương có nguồn tài nguyên văn hóa vật thể và phi vật thể nhiều tiềm năng như hệ thống các di tích quốc gia, quốc gia đặc biệt, di tích cấp tỉnh và những lễ hội truyền thống mang đặc trưng tín ngưỡng vùng miền, Uông Bí được biết đến như trung tâm du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh Quảng Ninh. Hệ thống các di sản hoá vật thể và phi vật thể ở Uông Bí đã hình thành nên những nét văn hóa đặc trưng, riêng có. Uông Bí là vùng đất có truyền thống văn hóa lâu đời, gắn liền với văn hóa Phật giáo Trúc Lâm, chiến thắng Bạch Đằng năm 938. Uông Bí có Khu di tích và danh thắng Quốc gia đặc biệt Yên Tử, kinh đô phật giáo Trúc Lâm Việt Nam và nhiều di tích lịch sử, văn hóa đặc sắc khác; có khu du lịch cấp tỉnh Hồ Yên Trung, điểm du lịch sinh thái Lựng Xanh được thiên nhiên ban tặng với cảnh quan thiên nhiên đẹp, hấp dẫn du khách; có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, tiềm năng phát triển kinh tế đa dạng. Nhân dân Uông Bí có truyền thống đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân vùng mỏ với di sản tinh thần vô giá “Kỷ luật và đồng tâm”. Con người nơi đây luôn có tình cảm bao dung, nghĩa tình, cần cù, sáng tạo.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Về di sản văn hoá vật thể, trên địa bàn thành phố Uông Bí hiện có 31 di tích nằm trong danh mục của tỉnh, trong đó có 2 di tích xếp hạng cấp Quốc gia đặc biệt, 7 di tích xếp hạng cấp tỉnh và 22 di tích có trong danh mục được kiểm kê phân loại. Các di tích này đều gắn với những lễ hội độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của cư dân bản địa nơi đây.

Về di sản văn hoá phi vật thể, hiện trên địa bàn Thành phố có 32 di sản văn hóa phi vật thể trong đó có 6 loại hình gồm: 08 di sản Tập quán xã hội; 06 di sản Nghệ thuật trình diễn dân gian; 05 di sản Lễ hội truyền thống; 05 di sản Ngữ văn dân gian; 07 di sản Tri thức dân gian và 01 di sản Tiếng nói, chữ viết. Hàng năm, trên địa bàn thành phố Uông Bí diễn ra 7 lễ hội, trong đó có các Lễ hội mang màu sắc của Phật giáo như Hội xuân Yên Tử, Hội chùa Ba Vàng hoà cùng với các lễ hội mang tín ngưỡng dân gian đầu xuân như Lễ hội đình Lạc Thanh; 10 Lễ hội đền Hang Son; Lễ hội đình Đền Công, mỗi lễ hội đều mang những đặc trưng riêng, trở thành tiềm năng lớn phát triển các sản phẩm và loại hình du lịch văn hoá lịch sử, du lịch văn hoá tâm linh mà ít địa phương nào có được. Xác định di sản văn hóa là tài sản quý giá, là cầu nối giữa sinh hoạt văn hóa với cộng đồng dân cư, là cốt lõi của bản sắc văn hóa dân tộc vùng miền. Vì vậy, những năm qua, thành phố Uông Bí đã tập trung đầu tư cho việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa của địa phương; kết hợp hài hòa giữa bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá hướng tới phát triển kinh tế du lịch. Công tác quản lý, bảo vệ, trùng tu, tôn tạo phát huy giá trị các di tích được thực hiện đúng theo Luật Di sản văn hóa. Nhiều di tích được khôi phục, trùng tu tôn tạo.

PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng di sản văn hóa Quốc gia trình bày tham luận tại Hội thảo.

Cũng tại Hội thảo, nhiều tham luận nhận định Uông Bí là vùng đất lịch sử, có truyền thống văn hóa lâu đời. Thành phố sở hữu hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đồ sộ Uông Bí còn có truyền thống đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân vùng mỏ với di sản tinh thần vô giá “Kỷ luật và đồng tâm”. Con người nơi đây luôn có tình cảm bao dung, nghĩa tình, cần cù, sáng tạo.

Uông Bí có di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Yên Tử, một trong bốn “phúc địa” của Giao Châu xưa và từ hàng nghìn năm trước đã là một vùng giao thoa văn hóa sôi động. Thế kỷ XIII, Phật hoàng Trần Nhân Tông đã chọn Yên Tử để tu hành và sáng lập ra thiền phái Trúc Lâm – thiền phái riêng của người Việt. Những giá trị lịch sử, văn hóa vô giá của Phật giáo Trúc Lâm đã và đang được lưu giữ, bảo tồn và phát huy gắn với hệ thống các di tích, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của núi rừng Yên Tử và trên khắp vùng đất Uông Bí, là điều kiện quan trọng để xây dựng Uông Bí là “thành phố di sản”, thành phố xanh, thông minh hiện đại.

Tại Hội thảo, hơn 30 tham luận được trình bày đã góp phần làm rõ các nội dung quan trọng: Giá trị lịch sử – văn hoá, khoa học ẩn chứa trong kho tàng di sản văn hoá đa dạng và phong phú của thành phố Uông Bí; thực trạng công tác bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch bền vững của Uông Bí và đề xuất những giải pháp, mô hình phù hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động bảo tồn di sản góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hoá của địa phương, trong đó có ngành du lịch mang sắc thái đặc trưng của thành phố Uông Bí.

Thành phố Uông Bí lần đầu tiên tổ chức Hội thảo khoa học nhận diện, bảo tồn và phát huy giá trị di sản của vùng đất Uông Bí trong định hướng phát triển bền vững, lâu dài của thành phố. Cũng từ những tham góp ý kiến, kiến nghị của các nhà khoa học, thành phố sẽ có các giải pháp để đầu tư, bảo tồn, giữ gìn di sản, truyền thống văn hóa lịch sử, hoạch định chiến lược phát triển kinh tế xanh, kinh tế du lịch; phát huy giá trị di sản tích cực, là động lực tích cực cùng với tỉnh Hải Dương, tỉnh Bắc Giang khẩn trương hoàn thiện và chuẩn bị các điều kiện, nội dung tốt nhất để phục vụ việc đón đoàn chuyên gia quốc tế ICOMOS sang thẩm định thực địa hồ sơ đề cử Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản thế giới.