Quản lý chất lượng không khí tại Hà Nội, phải kiểm soát được 5 nguồn thải bụi PM2.5

Để cải thiện chất lượng không khí, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã tổ chức hội thảo mang tên “Kế Hoạch quản lý chất lượng không khí Hà Nội – Hợp tác và Hành động” với sự tham gia của gần 70 đại biểu từ các cơ quan quản lý, tổ chức nghiên cứu và đại diện của các tổ chức quốc tế như USAID, AFD.

Tại hội thảo, Sở Tài nguyên và Môi trường đã giới thiệu chi tiết Kế Hoạch Quản Lý Chất Lượng Không Khí, một nỗ lực đáng chú ý từ UBND thành phố để cải thiện chất lượng môi trường sống của người dân. Kế hoạch này đặt ra mục tiêu quan trọng đến năm 2030, nhấn mạnh vào việc giảm mức độ ô nhiễm không khí và giảm lượng phát thải bụi PM2.5.

Theo kế hoạch, Hà Nội sẽ giảm mức độ ô nhiễm không khí để đảm bảo ít nhất 75-80% số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (VN_AQI) ở mức tốt và trung bình; giảm 20% lượng phát thải bụi PM2.5 từ các nguồn thải chính trên toàn thành phố so với năm cơ sở 2019.

Ít nhất 75-80% số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình

Chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (VN_AQI) ở mức tốt là chỉ số AQI từ 0-50 và trung bình là từ 51-100. Được quy đổi từ nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí, AQI có 6 mức: Tốt (0-50), Trung bình (51-100), Kém (101-150), Xấu (151-200), Rất xấu (201-300), và Nguy hại (300+).

Chất lượng không khí có mối liên quan đến sức khỏe cộng đồng. Một nghiên cứu năm 2016 cho biết khi nồng độ PM10 và PM2.5 tăng lên 10 µg/m3 thì số ca nhập viện vì hô hấp của trẻ em ở Hà Nội cũng tăng tương ứng 1,4% và 2,2%. (Số liệu lịch sử của các trạm quan trắc chuẩn tại Hà Nội cho thấy mức PM 2.5 trung bình ngày có thể dao động từ 20-140 µg/m3. Giới hạn cho phép theo luật Việt Nam là 50 µg/m3 trung bình ngày). Một nghiên cứu mới hơn cho thấy năm 2019, Hà Nội có thể đã có khoảng 2.800 ca tử vong ở người trưởng thành liên quan đến ô nhiễm không khí.

Vì vậy, của Kế hoạch không khí Hà Nội đặt ra mục tiêu là thu hẹp dần những ngày tồi tệ như vậy, ít nhất là bằng những can thiệp mà con người có thể thực hiện.

Xác định 5 nguồn thải bụi PM2.5

Về mức độ ô nhiễm không khí, Sở TN&MT và các nhà khoa học đã khoanh vùng xác định 5 nguồn thải bụi PM2.5 tại Hà Nội và mức độ đóng góp của chúng. Tuỳ vào từng thời điểm, mức độ đóng góp của các nguồn chiếm tỷ lệ khác nhau. Giao thông (bao gồm cả bụi đường) đóng góp nhiều nhất (từ 58% – 74%); tiếp đến là nguồn công nghiệp (từ 14% – 23%), nguồn nông nghiệp (từ 3,4% – 18,9%), nguồn dân sinh (6,2%) và nguồn đốt rác (2,2%).

Ô nhiễm không khí của Hà Nội còn chịu ảnh hưởng từ các nguồn bên ngoài thành phố (các tỉnh lân cận và xuyên biên giới), nhưng 5 nguồn kể trên thuộc phạm vi thẩm quyền của thành phố và sẽ là những nguồn thải mà Kế hoạch hành động của Hà Nội nhắm thẳng đến.

Chính vì vậy, 3/7 giải pháp mà Kế hoạch hành động của Hà Nội đến năm 2030 đưa ra là nhắm đến việc kiểm soát phát thải của 5 nguồn chính này.

Chất lượng không khí không chỉ là một vấn đề môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Theo các nghiên cứu, tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội đã gây ra hàng ngàn trường hợp tử vong trong năm 2019, đặc biệt là ở người trưởng thành.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp cụ thể

Với Kế hoạch quản lý chất lượng không khí vừa ban hành, Hà Nội đã đặt ra các giải pháp cụ thể và khả thi như kiểm soát phát thải từ các nguồn như giao thông, công nghiệp, nông nghiệp, năng lượng và xây dựng. Đặc biệt, sự tham gia chủ động của các Sở và cơ quan liên quan sẽ là yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu này.

Đối với nguồn giao thông, Hà Nội sẽ thực hiện bảy chương trình do Sở GTVT và Sở TN&MT phụ trách, gồm: Kiểm định, kiểm soát khí thải (ô tô và xe máy); Đẩy mạnh giao thông công cộng (xe bus, metro, xe đạp công cộng…); Xây dựng các vùng phát thải thấp (low emission zone); Phân vùng hạn chế xe máy và thu phí phân vùng; Khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch hơn (xe điện …); Phun nước rửa đường tại các tuyến giao thông chính; Điều tiết phân luồng giao thông để giảm ùn tắc.

Đối với nguồn sản xuất công nghiệp, Hà Nội sẽ thực hiện bốn chương trình do Sở Công Thương và Sở Xây dựng phụ trách, gồm: Tiết kiệm năng lượng; Phát triển năng lượng tái tạo; Tăng cường áp dụng sản xuất sạch hơn và tiêu dùng bền vững; Tăng cường sử dụng vật liệu sạch.

Đối với nguồn nông nghiệp, Hà Nội sẽ thực hiện ba chương trình do Sở NN&PTNT phụ trách, gồm: Xử lý chất thải rắn trong sản xuất nông nghiệp (rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp, chất thải chăn nuôi và thủy sản); Giảm khí thải từ máy móc canh tác thông qua khuyến khích sử dụng nhiên liệu và thiết bị sạch hơn; Giảm nguồn thải Amoniac và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi VOCs (thông qua giảm dùng phân bón hóa học.v.v).

Đối với nguồn năng lượng, Hà Nội sẽ thực hiện hai chương trình do Sở Công Thương phụ trách, gồm: Chuyển đổi năng lượng bền vững (khuyến khích sử dụng điện mặt trời mái nhà); Chuyển đổi sử dụng nhiên liệu sạch hơn đối với nồi hơi và lò nung ở các làng nghề.

Đối với nguồn xây dựng, Hà Nội sẽ thực hiện một chương trình do Sở Xây dựng phụ trách, gồm: Kiểm soát bụi xây dựng thông qua tăng cường kiểm tra, giám sát công trình thi công.

Đối với nguồn chất thải rắn/rác thải, Hà Nội sẽ thực hiện ba chương trình do Sở TN&MT và UBND các quận, huyện, thị xã phụ trách, gồm: Giảm rác thải sinh hoạt nhờ việc thân loại, thu gom, vận chuyển rác sinh hoạt tốt hơn; Giám sát hoạt động của các lò đốt rác; và Kiểm soát hoạt động đốt rác tự phát trên địa bàn Hà Nội.

Hy vọng những nỗ lực kể trên sẽ giúp cải thiện chất lượng không khí của Thủ đô trong thời gian tới, góp phần mang lại lợi ích cho sức khỏe của cộng đồng. Sự hợp tác chặt chẽ từ tất cả các bên là chìa khóa để thành công trong việc thực hiện kế hoạch quan trọng này.