QCVN 66:2024/BGTVT về yêu cầu kỹ thuật trong thiết kế trạm kiểm tra tải trọng xe

Trạm kiểm tra tải trọng xe (KTTTX) được thiết lập nhằm bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ trước nguy cơ phá hoại của phương tiện đường bộ quá tải, quá khổ theo quy định của pháp luật.

Trạm KTTTX được phân thành hai loại. Tong đó KTTTX cố định là trạm được xây dựng và trang bị hệ thống thiết bị cố định để theo dõi, phát hiện và xử lý xe vi phạm quá tải và quá khổ; trạm hoạt động thường trực 24/24 giờ. Trạm kiểm tra tải trọng xe lưu động là trạm được trang bị các thiết bị kiểm tra, theo dõi lưu động, xách tay hoặc gắn trên xe chuyên dụng để kiểm soát và xử lý xe vi phạm quá tải, quá khổ tại những vị trí theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.

Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân là trạm được trang bị hệ thống thiết bị cân động lắp đặt cố định ở một vùng cân để tự động đo lường khối lượng xe khi đi qua vùng cân nhằm thu thập, phân tích, đánh giá dữ liệu về tải trọng xe, xác định trực tiếp và chính xác tải trọng trục xe, khối lượng toàn bộ của xe tham gia giao thông trên đường bộ để xử lý đối với xe quá tải trọng cho phép của đường bộ; có thể đo lường độ dài tự động về kích thước bao ngoài kể cả hàng hóa xếp trên xe (nếu có) để thu thập, phân tích, đánh giá tác động của xe quá khổ.

Theo đó khi thiết kế về kết cấu hạ tầng và hệ thống thiết bị của Trạm KTTTX trên đường bộ phải tuân theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 66:2024/BGTVT do Bộ Giao thông vận tải ban hành.

Quy chuẩn này quy định các yêu cầu kỹ thuật tối thiểu về kết cấu hạ tầng và hệ thống thiết bị của trạm kiểm tra tải trọng xe trên đường bộ. Quy chuẩn này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân có liên quan trong quá trình đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo, quản lý, vận hành, bảo trì, đánh giá sự phù hợp trạm kiểm tra tải trọng xe.

Thiết kế, xây dựng Trạm KTTTX đường bộ cần tuân theo quy chuẩn quy định. Ảnh minh họa

Yêu cầu về kỹ thuật quy chuẩn quy định đối với trạm kiểm tra tải trọng cố định tự động 1 cấp cân thì việc kiểm tra tải trọng xe trên đường bộ được thực hiện thông qua Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân.

Quy mô của Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân các bộ phận tối thiểu bắt buộc phải có hệ thống cân động có khả năng cân động ở tốc độ thấp và cân động ở tốc độ cao; Hệ thống camera nhận diện biển số xe (biển số trước, biển số sau), giám sát làn và giám sát toàn cảnh; Hệ thống phần mềm xử lý dữ liệu cân và phần mềm tự động nhận diện biển số xe qua hình ảnh camera; Máy chủ và hệ thống lưu trữ; Hệ thống báo hiệu đường bộ (bao gồm biển báo VMS); Hệ thống cấp điện (bao gồm hệ thống cấp điện dự phòng); Hệ thống truyền dẫn dữ liệu; Hệ thống chống sét; Hệ thống tiếp đất cho toàn bộ thiết bị; Phòng kỹ thuật hoặc tủ kỹ thuật chứa thiết bị vận hành hệ thống.

Các bộ phận lựa chọn thêm gồm phương tiện đo kiểm tra tốc độ phương tiện giao thông có ghi hình ảnh để đo tốc độ xe cơ giới khi lưu thông qua thiết bị cân đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật về đo lường; Thiết bị đọc thẻ RFID của phương tiện; Hệ thống đo lường độ dài tự động về kích thước bao ngoài kể cả hàng hóa xếp trên xe (nếu có) để thu thập, phân tích, đánh giá tác động của xe quá khổ; Máy tính làn.

Đối với Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân được bố trí ở trạm thu phí hoặc khu vực đã có sẵn hệ thống cơ sở hạ tầng, thiết bị (đường bê tông xi măng, hệ thống camera các loại, thiết bị đọc thẻ RFID, biển báo, giá long môn, các thiết bị phụ trợ) thì có thể sử dụng các hạ tầng, thiết bị sẵn có phù hợp.

Khi thiết kế cần căn cứ vào tình hình thực tế trên tuyến để lựa chọn vị trí đặt cân phù hợp; bố trí trên các tuyến đường bộ trọng điểm, đường cao tốc, các hành lang vận tải đường bộ lớn, cửa ngõ giao thông, nơi xuất phát các nguồn hàng lớn, tại trạm thu phí, đường nhánh nối vào đường cao tốc, vị trí trước khi vào đường cao tốc, tại nơi có khả năng tận dụng tối đa cơ sở hạ tầng sẵn có (nếu có) và các vị trí phù hợp khác cần phải KTTTX theo tình hình giao thông thực tế;

Thiết kế vị trí của Trạm KTTTX phải bảo đảm giao thông an toàn, có các giải pháp ngăn ngừa xe quá tải trọng đi vào đường cao tốc; có thể kiểm soát tối đa các phương tiện lưu thông trên đường bộ (kể cả phương tiện từ các khu vực lân cận, các đầu mối nguồn hàng, cửa khẩu, bến cảng…), hạn chế tối đa hiện tượng xe quá tải trọng đi vòng đường khác để né tránh việc kiểm tra, kiểm soát của Trạm KTTTX.

Vị trí lắp đặt phải đảm bảo có cao độ phù hợp, không ngập nước, hạn chế tối đa việc các phương tiện thuộc đối tượng kiểm tra đi tránh vùng đặt cân; có thiết kế giải pháp ngăn ngừa xe quá tải trọng đi vào đường cao tốc, đường nhánh để phương tiện vi phạm di chuyển ra khỏi đường cao tốc để khắc phục vi phạm và xử lý theo quy định; Có giải pháp duy trì khoảng cách giữa các xe để đảm bảo trong vùng đặt thiết bị cân chỉ cho từng xe đi vào trên mỗi làn xe nhằm tránh các xe che khuất biển số của nhau và làm sai lệch kết quả cân.

Thiết bị cân tự động có thể tự động kiểm tra các thông số về nhiệt độ (nếu cần), tình trạng hoạt động của từng thiết bị cảm biến cân (sensor), phát hiện vị trí chính xác của thiết bị cảm biến cân bị hỏng (nếu có). Phải thiết kế hệ thống camera giám sát toàn cảnh để bảo đảm giám sát an ninh, trật tự, an toàn hệ thống cân và thiết bị được lắp đặt, trật tự giao thông vùng cân; thiết kế hệ thống phần mềm xử lý dữ liệu cân có khả năng lập, gửi, lưu trữ tự động thông qua phần mềm của hệ thống KTTTX cố định tự động 1 cấp cân và hệ thống camera.

Trước và trong vùng cân phải thiết kế hệ thống báo hiệu đường bộ để bảo đảm phương tiện chạy đúng tốc độ cho phép, giữ khoảng cách xe, chuyển làn theo biển báo hiệu đường bộ và vạch sơn, không dừng xe và đỗ xe trái phép. Trong vùng cân, phải thiết kế hệ thống cân tự động đo lường (cân) khối lượng từng trục bánh xe, nhận diện biển số xe, xác định một số thông số kỹ thuật của xe, ghi nhận các trường hợp có dấu hiệu vi phạm quy tắc giao thông của xe, lưu trữ và truyền dữ liệu về phần mềm xử lý dữ liệu cân;

Sau vùng cân phải bố trí biển báo, camera, hệ thống cảnh báo gồm đèn quay màu đỏ và còi báo động, các biển báo mũi tên chỉ dẫn hướng phương tiện di chuyển hoặc nhân viên Trạm KTTTX (nếu có) để hướng dẫn xe tiếp tục lưu thông hoặc yêu cầu, giám sát đi theo làn đường di chuyển ra khỏi đường cao tốc hoặc vào khu vực xử lý (nếu có) nếu quá tải trọng.

Phải thiết kế bảo đảm phát hiện và xử lý các tình huống khi người điều khiển xe tìm cách né tránh, không chấp hành sự kiểm tra, kiểm soát của trạm thông qua các hình thức che biển số xe để thiết bị nhận diện biển số không đọc được biển số xe; Che hoặc làm bẩn hoặc để bẩn hoặc làm cong vênh một phần biển số xe làm cho hệ thống nhận diện sai hoặc không đầy đủ hoặc thừa ký tự biển số xe; Chạy lệch làn xe quy định nhằm vô hiệu hóa hệ thống đo lường và nhận diện biển số xe; Chạy nối đuôi nhau ở cự ly quá gần nhằm né tránh góc quan sát của hệ thống nhận diện biển số xe, làm sai lệch kết quả cân khối lượng tải trọng của xe; Chạy với tốc độ nhanh hơn hoặc chậm hơn tốc độ theo quy định tại trạm nhằm vô hiệu hóa hệ thống đo lường và nhận diện biển số xe.

Yêu cầu đối với kết cấu hạ tầng Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân, đoạn đường trong vùng cân bao gồm vùng lắp đặt thiết bị cân có chiều dài ≥ 5 m, trước vùng lắp đặt thiết bị cân có chiều dài ≥35m, sau vùng lắp đặt thiết bị cân có chiều dài ≥25 m. Kết cấu mặt đường trong vùng cân bằng bê tông xi măng, chất lượng thi công mặt đường đảm bảo độ nhám và độ bằng phẳng theo quy định hiện hành. Khu vực vùng cân phải bảo đảm yêu cầu về thoát nước nhanh, không bị ngập nước thiết bị cân khi có mưa và không bị úng ngập cục bộ; thiết kế đảm bảo hoạt động chính xác của thiết bị cân và phát huy tác dụng hệ thống an toàn giao thông.

Phân cách giữa các làn xe cơ giới tại vị trí vùng cân bằng vạch sơn liền kết hợp đinh phản quang hoặc trụ dẻo sơn phản quang hoặc dải phân cách cứng nhằm dẫn hướng và bắt buộc các xe phải đi đúng làn đường, đảm bảo an toàn; Phân cách giữa làn xe cơ giới và làn xe thô sơ bằng hộ lan tôn sóng hai mặt kết hợp trụ dẻo, đinh phản quang hoặc giải pháp phù hợp khác nhằm dẫn hướng và bắt buộc các xe phải đi đúng làn đường, đảm bảo an toàn giao thông, chống va cả hai mặt để giảm thiểu gây nguy hiểm cho người đi xe máy và xe thô sơ; Trên làn xe mô tô, xe gắn máy và xe thô sơ (nếu có), tại đoạn đầu vùng cân phải lắp đặt khung hạn chế chiều cao để ngăn xe ô tô các loại đi vào.

Quá trình thiết kế kết cấu mặt đường phải tính toán sử dụng chung tối đa các kết cấu hạ tầng, thiết bị có sẵn ở trạm thu phí hoặc công trình đường bộ hiện hữu (đường bê tông xi măng, giá long môn, biển báo phân làn xe, hệ thống camera, các thiết bị phụ trợ). Việc thiết kế, bố trí báo hiệu đường bộ tại Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân phải tuân thủ theo QCVN 41:2019/BGTVT và quy chuẩn này.

Hệ thống cân động có khả năng cân động ở tốc độ thấp và tốc độ cao, tối thiểu có cấp chính xác F10 theo quy định của pháp luật về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2. Hệ thống camera nhận diện biển số xe tự động nhận diện được cả biển số trước và biển số sau.

Hệ thống phần mềm xử lý dữ liệu cân và phần mềm tự động nhận diện biển số xe qua hình ảnh camera được tích hợp thành một hệ thống tự động, có khả năng tích hợp toàn bộ các thông tin, dữ liệu thu được và truy xuất thông tin dữ liệu của xe…

Đối với hệ thống chống sét và hệ thống tiếp đất cho toàn bộ thiết bị Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân phải đáp ứng yêu cầu của TCVN 9385:2012, TCVN 9358:2012 và quy định hiện hành có liên quan.

Quy định về quản lý của Trạm KTTTX khi đầu tư xây dựng và đưa vào hoạt động, khai thác, vận hành phải đáp ứng yêu cầu theo quy định tại quy chuẩn này. Yêu cầu đối với Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân trước khi đưa vào khai thác, sử dụng phải được công bố hợp quy đối với hệ thống thiết bị của quy chuẩn này. Phương thức đánh giá sự phù hợp đối với Trạm KTTTX cố định tự động 1 cấp cân áp dụng theo phương thức 8. 

Mọi tổ chức, cá nhân đầu tư, quản lý, khai thác Trạm KTTTX phải công bố hợp quy theo quy định khoản 3.2.1 của quy chuẩn này. Khi công bố hợp quy, tổ chức, cá nhân phải đăng ký bản công bố hợp quy tại Sở Giao thông vận tải địa phương nơi tổ chức, cá nhân đó đăng ký hoạt động kinh doanh. Việc công bố hợp quy phải dựa trên kết quả thử nghiệm, chứng nhận hợp quy của tổ chức đánh giá sự phù hợp được Cục Đường bộ Việt Nam chỉ định theo quy định.

An Dương