Những điều cần chú ý ở COP27 diễn ra ở Ai Cập năm nay

Những bất đồng về việc ai sẽ phải bồi thường cho những thiệt hại do các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến khí hậu sẽ là trọng tâm của các cuộc thảo luận tại COP27, hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc lần đầu tiên được tổ chức ở châu Phi kể từ năm 2016. Trong khi các nước đang phát triển muốn được đền bù cho những tác động của sự ấm lên mà họ không gây ra, các nước giàu vẫn cảnh giác với việc mở một cánh cửa có thể dẫn đến nhu cầu tài chính không giới hạn.

Một số cuộc họp COP trước đây đã dẫn đến những thỏa thuận mang tính bước ngoặt định hình cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của nhân loại. Năm 1997, các bên ký kết Nghị định thư Kyoto công nhận rằng hành tinh đang ấm lên do phát thải khí nhà kính do con người tạo ra và cam kết giảm thiểu chúng. Vào năm 2015, là một phần của Thỏa thuận Paris, các nhà lãnh đạo thế giới đã đồng ý cắt giảm lượng khí thải cần thiết để giữ cho nhiệt độ toàn cầu dưới mức tăng 2 độ C và lý tưởng là gần 1,5 độ C vào cuối thế kỷ này.

Không có khả năng COP27 đạt được một thỏa thuận lịch sử theo cách này, thay vào đó, nó nhằm mục đích biến những cam kết trước đây thành hiện thực.

Dưới đây là 10 điều cần chú ý tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu năm nay:

Những người tham dự

Hơn 100 nguyên thủ quốc gia sẽ đến dự hội nghị ở Sharm el-Sheikh. Những cái tên đáng chú ý bao gồm Tổng thống Mỹ Joe Biden, người chiến thắng cuộc bầu cử tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva và Thủ tướng Anh Rishi Sunak, người đã đảo ngược quyết định ban đầu không xuất hiện sau khi cựu Thủ tướng Boris Johnson tuyên bố tham dự. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cũng sẽ có mặt cùng với các nhà lãnh đạo châu Âu như Emmanuel Macron của Pháp và Olaf Scholz của Đức.

Các tổng thống Châu Phi, bao gồm William Ruto người Kenya và Macky Sall người Senegal, sẽ là những tiếng nói nổi bật trong số các nhà lãnh đạo thế giới đang phát triển, trong khi Bộ trưởng khí hậu Pakistan Sherry Rehman có khả năng dẫn đầu cuộc tranh luận về công lý khí hậu.

Có lẽ sự vắng mặt có liên quan nhất sẽ là nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, mặc dù quyết định không đi của nhà hoạt động Greta Thunberg cũng gây xôn xao dư luận

Mất mát và thiệt hại

Đây là thuật ngữ được sử dụng để mô tả sự tàn phá kinh tế và văn hóa gây ra bởi hàng thế kỷ sử dụng nhiên liệu hóa thạch không kiềm chế của các quốc gia công nghiệp phát triển.

Mặc dù ngày càng có nhiều khả năng sẽ có một mục trong chương trình nghị sự như vậy, nhưng câu hỏi quan trọng là nó sẽ bao gồm những gì. Các nước đang phát triển và các đảo quốc nhỏ muốn có dấu hiệu rõ ràng về các cơ sở tài chính mới để giúp bù đắp những tổn thất và thiệt hại do các hiện tượng thời tiết ngày càng khắc nghiệt gây ra, nhưng Mỹ và EU từ chối, vì những gì họ nói là bồi thường không giới hạn. Kết quả của cuộc tranh luận có khả năng phá vỡ mục tiêu của hội nghị thượng đỉnh ngay từ đầu.

Ani Dasgupta, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Viện tài nguyên thế giới, một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận cho biết: “Chúng ta không nên bỏ qua tầm quan trọng của việc đưa vấn đề này vào chương trình nghị sự. Và nếu điều đó không xảy ra, có một nguy cơ lớn là các quốc gia dễ bị tổn thương sẽ lùi bước.

Bồi thường khí hậu

Các nước giàu đã nhiều lần không đạt được cam kết cung cấp 100 tỷ đô la hàng năm cho quỹ tài chính khí hậu – một mục tiêu vốn đã được coi là không đủ để đáp ứng nhu cầu của các nước nghèo hơn. Một trong những thước đo thành công chính là đạt được mục tiêu này, nhưng cũng hướng tới mục tiêu tài chính khí hậu sau năm 2025 có thể lên tới hàng nghìn tỷ đô la. Ngoài ra, kết quả năm ngoái kêu gọi tăng gấp đôi tài trợ thích ứng để giúp Nam bán cầu tự chống chọi với các tác động khí hậu ngày càng tồi tệ.

Việc huy động hàng nghìn tỷ đô la sẽ không thể thực hiện được nếu không có sự hỗ trợ của các tập đoàn tư nhân, nhưng vẫn còn nhiều nghi ngờ về cam kết của tổ chức này đối với khí hậu và liệu nó có thể ngăn chặn “sự ấm lên” hay không, đặc biệt là kể từ khi cuộc khủng hoảng khí hậu làm mới niềm đam mê với hóa thạch và đầu tư nhiên liệu với các nước. Các ngân hàng phát triển đa phương – như ngân hàng thế giới, quỹ tiền tệ quốc tế và ngân hàng đầu tư Châu Âu – cũng sẽ thu hút nhiều tiền hơn.

Hợp tác quốc tế để chuyển đổi từ than sang năng lượng xanh

Các hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc thường tập trung vào trách nhiệm của những người giàu nhất đối với những người nghèo nhất, thường bỏ qua một yếu tố quan trọng rất quan trọng đối với quá trình chuyển đổi: các nước phụ thuộc vào than, có thu nhập trung bình. Một gói 8,5 tỷ đô la cho Nam Phi để khắc phục điều này đã được công bố vào năm ngoái và có kế hoạch cho nhiều hơn nữa. Indonesia, cùng với các nhà tài trợ như Mỹ và EU, có thể công bố quan hệ đối tác của riêng mình để chuyển đổi năng lượng công bằng tại cuộc họp G20 ở Bali, diễn ra vào tuần thứ hai của COP27. Các giao dịch tương tự với Việt Nam và Senegal được lên kế hoạch trước cuối năm nay, trong khi một với Ấn Độ được lên kế hoạch vào năm 2023. Ngoài ra, hãy quan sát xem các quốc gia tài trợ giàu có và Nam Phi cuối cùng có đồng ý về việc sử dụng các khoản tiền này hay không.

Cam kết về metan

Kể từ khi ra mắt vào năm ngoái, Global Methane Pledge – cam kết cắt giảm 30% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào cuối thập kỷ này – đã thu hút được hơn 120 chữ ký. Trung Quốc và Ấn Độ là những nước vắng mặt chính, nhưng có hy vọng rằng Trung Quốc sẽ vẫn công bố kế hoạch loại bỏ khí metan của riêng mình trong COP27. Công việc đang được tiến hành để có được các quốc gia phát thải khí metan lớn khác như Algeria, Azerbaijan và Turkmenistan đăng ký.

Đây là điều quan trọng cho thấy rằng các quốc gia đang thực sự nỗ lực để đáp ứng nghĩa vụ này, đặc biệt là khi lượng khí thải tiếp tục tăng. Tìm kiếm cuộc họp cấp bộ trưởng về metan có sự tham dự của tất cả các bên ký kết, cũng như tuyên bố chung của các nhà sản xuất và nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch về cách họ dự định khắc phục. Các quốc gia cũng sẽ gửi báo cáo tình trạng của họ, điều này có thể cho thấy rằng việc giảm lượng khí thải vẫn còn là một cuộc chiến khó khăn. Ví dụ, EU đang đạt được những bước tiến lớn trong việc giảm phát thải trong lĩnh vực năng lượng và chất thải, nhưng làm được điều tương tự đối với nông nghiệp gần như không thể.

Thị trường carbon

Một kì hội nghị thượng đỉnh sau khi các phái đoàn đồng ý về các quy tắc hoặc thị trường carbon toàn cầu theo Thỏa thuận Paris, các nhà đàm phán COP27 phải đưa ra các nguyên tắc nghiêm ngặt để đảm bảo rằng các khoản tín dụng được sử dụng trong thị trường carbon toàn cầu đại diện cho việc giảm phát thải thực sự. Thỏa thuận hiện tại cho phép giao dịch các chứng chỉ CO2 cũ mà không nhất thiết phải giảm lượng khí thải.

Tham vọng khí hậu

Các quốc gia có thể cập nhật các cam kết về khí hậu của mình theo Thỏa thuận Paris bất kỳ lúc nào và nhiều quốc gia đã cam kết thực hiện điều đó tại COP26. Rất ít trong số những cam kết này đã được thực hiện, nhưng hãy để ý những thông báo đáng ngạc nhiên tại cuộc họp Sharm el-Sheikh. Năm ngoái, Ấn Độ bất ngờ đặt mục tiêu không phát thải ròng vào năm 2070.

Kiểm tra thực tế kết quả đạt được

Các cuộc đàm phán tại COP27 sẽ rất nghiêm ngặt với vấn đề kết quả đã đạt được và các đại biểu có thể sẽ mất hàng giờ tranh luận về những gì họ đã làm được sau kì COP26. Nhưng các nhà ngoại giao cần lưu ý rằng bất chấp những tiến bộ gần đây, thế giới vẫn đang trên đà ấm lên trên mục tiêu 2 độ đặt ra trong Thỏa thuận Paris. Các dự án nghiên cứu mới nhất về sự ấm lên từ 2,1 độ C đến 2,9 độ C vào cuối thế kỷ này và các nhà khoa học cảnh báo rằng các nỗ lực giải cứu hành tinh đang dần bế tắc.

Yếu tố người nổi tiếng

Hơn 45.000 người được công nhận cho COP27 bao gồm các nhà ngoại giao khí hậu, nhưng cũng có một số nhân vật nổi tiếng nhất thế giới. Năm ngoái, nam diễn viên kiêm nhà hoạt động vì Nước, Leonardo DiCaprio đã xuất hiện cùng với nữ diễn viên Emma Watson và cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama. Mong rằng các diễn viên và ca sĩ sẽ làm sôi động không khí và quy tụ đám đông những người hâm mộ.

Những bất đồng khác ở phía người dân

Theo thông lệ, các cuộc biểu tình hàng loạt của các nhà hoạt động thời tiết địa phương đã cất lên tiếng nói của cư dân thế giới đối với một cuộc thảo luận tại COP. Lần này có lẽ hoàn toàn khác, các nhà hoạt động báo cáo những khó khăn chưa từng có và những thiệt hại không thể chi trả được để đến Sharm el-Sheikh.

Nhà hoạt động nổi tiếng người Anh gốc Ai Cập Alaa Abd El-Fattah, người hiện đang ngồi tù và bắt đầu một cuộc đình công chết đói vào tháng 4 năm ngoái, có lẽ là người dẫn đầu cuộc biểu tình. Abd El-Fattah đã tuyên bố ngừng uống nước vào ngày đầu tiên của COP27.