“Người thương nhớ thương” – Khúc ca Huế của Tào Khánh Hưng

(Xây dựng) – Đây là bài hát cuối cùng của Tào Khánh Hưng khép lại một năm nở rộ tài năng âm nhạc của người viết nhạc “tay ngang” – Nhà báo, Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng họ “Tào”, dòng họ hiếm hoi của cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Tôi là một trong số ít được nghe bản demo bài “Người thương nhớ thương” do chính tác giả tự… “lên giọng”. Ngay thời điểm “thuở ban đầu” này, tôi đã bị lời ca “đo ván” bởi những khúc thức rất… “thơ” mượt mà: “Ơi nàng thơ giữa Huế thương/ Nón nghiêng nghiêng, che chiều tím thế/ Hương Giang xuôi, mây trời soi bóng/ Cầu Trường Tiền mười hai nhịp cong xinh”.

Hình ảnh “Nón nghiêng nghiêng, che chiều tím thế” không những là “đặc sản” Huế, nó còn như là “hồn” của xứ mưa Cố đô. Bởi vùng miền nào, ngay cả Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội, cũng không thể có được màu tím lịm ngọt này, một màu tím dịu dàng duy nhất phớt mỏng tang lên không gian, thời gian, sông núi, thành quách trầm mặc, u huyền nơi kinh thành một thuở. Câu ca từ khiến tôi bật nhớ bài thơ cực ngắn, tài hoa – chỉ mỗi 2 câu, của thi sỹ Nguyễn Trọng Tạo khi ông “điểm nhãn” Huế trong một lần “trà dư, tửu hậu” cùng bạn bè văn chương trên quê hương người vợ thứ 2 của mình: “Sông Hương hóa rượu, ta đến uống/ Ta tỉnh, đền đài ngả nghiêng say”.

Ngay sau khi ra đời, bài thơ đi vào lòng bè bạn, được truyền từ người này sang người khác và cứ thế dòng sông Hương này của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo chảy dào dạt, ngây ngất trong lòng những ai có dịp biết đến bài thơ. Tôi tin, đoạn ca từ “Ơi nàng thơ giữa Huế thương/ Nón nghiêng nghiêng, che chiều tím thế/ Hương Giang xuôi, mây trời soi bóng/ Cầu Trường Tiền mười hai nhịp cong xinh” cũng sẽ được công chúng yêu thơ nhạc nằm lòng như đã nằm lòng bài thơ vừa dẫn của Nguyễn Trọng Tạo.

“Huế yêu ơi! Sâu lắng Nam Ai

Và Nam Bình dịu dàng câu hát

Chín nhớ, mười thương em vẫn đợi

Duyên dáng thướt tha nắng sớm phượng hồng”

Ngay như Nhạc sỹ Dương Thiệu Tước cũng từng bị “ám ảnh” bởi các làn điệu Nam Bình, Nam Ai. Trong ca từ nhạc phẩm “Đêm tàn bến Ngự”, nhạc sỹ đề cập đến âm hưởng của Nam Bình: “Nhưng thoảng nghe khúc ca Nam Bình sầu than như nức nở khóc duyên bẽ bàng”. Cũng trong ca khúc này, nhạc sỹ nhắc đến khúc Nam Ai: “Thuyền mơ trong khúc “Nam Ai”. Đàn khuya trên sông ngân dài. Ai luyến ai tiếc khúc ca Tần Hoài…”. Tào Khánh Hưng chắc chắn cũng đã nhiều phen bị “gió táp, mưa sa” bởi hai điệu dân ca Huế này. Nên đến đoạn mượt mà nhất, “Huế nhất” của bài hát, không thể để con tim mình giả bộ “thờ ơ” được nữa: “Huế yêu ơi! Sâu lắng Nam Ai/ Và Nam Bình dịu dàng câu hát”. Bởi “Chín nhớ, mười thương em vẫn đợi”.

Tôi nghĩ nhạc sỹ viết ra nét nhạc này, là khi anh đã thành “con tin” của những dáng Kiều sông Hương núi Ngự: “Duyên dáng thướt tha nắng sớm phượng hồng”…

“Ơi Huế thương!

Nhịp chèo mái đẩy trăng lên

Thành Nội thâm nghiêm, dáng xưa trầm mặc

Cơm hến chiều ni thơm hương Vĩ Dạ

Ngọt bùi hạt gạo quê hương”

Đây là đoạn điệp khúc – tả thực. Nét nhạc cuồn cuộn, mà dìu dặt, trào dâng (“Nhịp chèo mái đẩy trăng lên”). Hình ảnh vừa trang đài, sang trọng (“Thành Nội thâm nghiêm, dáng xưa trầm mặc”), lại vừa chân chất, bình dân (“Cơm hến chiều ni thơm hương Vĩ Dạ”); rất gần gũi, đời thường (“Ngọt bùi hạt gạo quê hương”)…

Đến đây thì cảm xúc khó mà kìm nén được nữa. Ca từ cùng tiết tấu, giai điệu như được đẩy lên để… “100% Huế” hơn:

“Gió mênh mang đôi bờ Hương Giang

Chiều xuống theo chuông chùa Thiên Mụ

Xa xa thông xanh, núi Ngự Bình

Mây lang thang đưa ai về Bạch Mã hoàng hôn”.

Một bức tranh thủy mặc (thủy mạc) rất đẹp: dòng Hương Giang miên man gió, tiếng chuông Thiên Mụ mờ ảo trong sắc chiều thinh không, núi Ngự Bình thông xanh ngút ngàn tầm mắt, mây trời bảng lảng Bạch Mã hoàng hôn. Công cụ của nhà nghệ sỹ giờ là “cây cọ” và những “lọ phẩm màu” hòa quyện cùng các cung bậc âm thanh, được phối trộn kỳ ảo (hư hư, thực thực) như ở nơi vô thủy vô chung – không mở đầu, không kết thúc. Triết thuyết đạo Phật gọi đó là cõi “vô thường”, đầy lãng mạn.

Ở đoạn điệp khúc vừa nghe, tác giả đã rút hết tấm lòng, cái tình của người để viết ra rồi, như chim yến từ máu thịt làm nên sự kết tinh vô giá của cái tổ yến nhỏ nhoi mà quý hơn vàng, bởi ngàn lần bổ dưỡng dâng đời.

“Ơi nàng thơ giữa Huế thương

Môi hồng, rượu ngọt men say

Mắt ai vương màu tím

Dịu dàng Huế, người thương, nhớ thương…

Mắt ai vương màu tím

Dịu dàng Huế, người thương, nhớ thương…”

Ở trên là cảnh Huế, không gian, thời gian Huế (vũ trụ Huế); còn đoạn kết này là con người cụ thể của “Người thương nhớ thương”: nhan sắc, mọi vẻ của “nàng thơ giữa Huế thương”: “môi hồng”, “mắt ai vương màu tím”, “dịu dàng Huế”…

Bài hát mà các bạn đang nghe qua video là giọng ca của nữ ca sỹ Nguyễn Hoàng Tịnh Uyên. Với ưu thế được sinh ra và lớn lên ở thành phố Huế, Tịnh Uyên đã chinh phục thành công bài hát của một tác giả người miền Bắc sáng tác về quê hương mình. Ca sỹ khá giỏi khi cố gắng “nhuận sắc” bài hát (Huế hóa) cho “đặc sệt Huế” trong cách nhả chữ độc đáo của mình. Chỉ nghe qua mỗi bài hát này, người nghe đã phải thốt lên: ca sỹ chắc chắn phải là một trong những “giọng ca vàng” của xứ Huế mộng mơ.

Ngay sau khi ca khúc “Người thương nhớ thương” ra đời đã thu hút đông đảo khán thính giả Huế và cả nước qua giọng ca mượt “chất Huế” của ca sỹ (Sao mai) Nguyễn Hoàng Tịnh Uyên.

Tìm hiểu về Tịnh Uyên, mới biết nữ danh ca từng công tác tại Học viện Âm nhạc Huế. Sau mới chuyển công tác vào thành phố Đà Nẵng làm Giảng viên thanh nhạc của Khoa “Giáo dục Nghệ thuật” thuộc Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng.

Là giảng viên trẻ, năm 2022 Tịnh Uyên bảo vệ thành công Luận án tiến sỹ chuyên ngành “Lý luận và phương pháp dạy âm nhạc trong nhà trường”. Cô giáo trở thành 1 trong những tiến sỹ trẻ tuổi bậc nhất của ngành học này.

Ngoài công tác giảng dạy tại Học viện Âm nhạc Huế và Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng, Tịnh Uyên thường xuyên tham gia biểu diễn trong các chương trình truyền hình, sự kiện ân nhạc lớn được tổ chức tại Huế, các tỉnh – thành miền Trung khác.

Sở trường với giọng hát ngọt ngào (“rất Huế”), Tịnh Uyên luôn thành công khi thể hiện những ca khúc nhạc nhẹ, trữ tình. Tịnh Uyên còn tham gia nhiều cuộc thi âm nhạc chuyên nghiệp, từng đoạt giải thưởng lớn như: giải 3 Sao Mai truyền hình toàn quốc (dòng nhạc nhẹ năm 2013), giải Nhất Đơn ca hè năm 2008, giải Nhất giọng hát vàng 2008, giải Nhất Tiếng hát Trịnh Công Sơn 2011 tại Huế, giải 3 Biên tập viên dẫn chương trình truyền hình Huế năm 2012…

Người thương nhớ thương

Tào Khánh Hưng

Ơi nàng thơ giữa Huế thương

Nón nghiêng nghiêng, che chiều tím thế

Hương Giang xuôi, mây trời soi bóng

Cầu Trường Tiền mười hai nhịp cong xinh

Huế yêu ơi! Sâu điệu lắng Nam Ai

Và Nam Bình dịu dàng câu hát

Chín nhớ, mười thương em vẫn đợi

Duyên dáng thướt tha nắng sớm phượng hồng

Ơi Huế thương!

Nhịp chèo mái đẩy trăng lên

Thành Nội thâm nghiêm, dáng xưa trầm mặc

Cơm hến chiều ni thơm hương Vĩ Dạ

Ngọt bùi hạt gạo quê hương

Gió mênh mang đôi bờ Hương Giang

Chiều xuống theo chuông chùa Thiên Mụ

Xa xa thông xanh, núi Ngự Bình

Mây lang thang đưa ai về Bạch Mã hoàng hôn

Ơi nàng thơ giữa Huế thương

Môi hồng, rượu ngọt men say

Mắt ai vương màu tím

Dịu dàng Huế, người thương, nhớ thương…

Mắt ai vương màu tím

Dịu dàng Huế, người thương, nhớ thương…