Ngôi đền bên dòng sông Ngàn Phố và truyền thuyết máu

Đền Trúc – một di tích lưu giữ mạch nguồn của văn hóa Xa Lang nằm bên sông Ngàn Phố (nay là xã Tân Mỹ Hà, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh), thờ 2 dũng tướng của Bình Định vương Lê Lợi. Tương truyền, khi hai vị tướng anh dũng ngã xuống, máu của họ chảy đến đâu trúc mọc đến đó và đọng thành vũng trên khu đất cao bên bờ sông.

Đền Trúc được xây dựng vào khoảng thế kỷ 16 – nơi làm căn cứ nghĩa quân đóng quân trước đóng tại thành Lục Niên, thuộc huyện lỵ Đỗ Gia, nay thuộc xã Tân Mỹ Hà, huyện Hương Sơn.

Đền thờ 2 dũng tướng của Bình Định vương Lê Lợi là Trần Lệ và Trần Đạt, nằm bên dòng sông Ngàn Phố. Sau nhiều lần phục dựng, tôn tạo, đền Trúc vẫn giữ lại những nét kiến trúc tài hoa của các nghệ nhân làng mộc Xa Lang xưa (xã Tân Mỹ Hà ngày nay).

Từ khi xây dựng đến nay, đền trải qua nhiều lần trùng tu, lớn nhất vào năm 1944, lần tân trang gần nhất vào năm 2018. Công trình được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2003.

Tương truyền, khi hai vị tướng của Lê Lợi là Trần Đạt và Trần Lệ anh dũng hi sinh, máu của họ chảy đến đâu trúc mọc đến đó và đọng thành vũng trên khu đất cao bên bờ sông Ngàn Phố thuộc địa phận Xa Lang (nay là xã Tân Mỹ Hà). Để ghi nhớ công lao của hai ông, nhân dân nơi đây đã xây dựng đền thờ gọi là đền Trúc.

Toà trung điện nơi đặt bàn thờ Trần Lệ và Trần Đạt.

Đền Trúc hiện nay còn giữ nguyên cấu trúc gồm thượng điện, trung điện và hạ điện được làm bằng gỗ Mít với kiến trúc nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ điêu luyện, sản phẩm của các lớp nghệ nhân nổi tiếng của làng mộc Xa Lang.

Mỗi tòa đều có mỗi kiểu kiến trúc riêng biệt, điêu khắc, chạm trổ rất công phu.

Trước đền được đặt con rồng chầu mặt nguyệt độc đáo, sinh động.

Trong trung điện được chạm khắc 2 mặt trước, sau, cách chạm khắc đặc và kín, khiến các họa tiết không bị rối, tạo sự cuốn hút cho người xem.

Hiện, đền Trúc còn giữ được nhiều hiện vật quí giá. Trong ảnh hai gươm đao của hai tướng Trần Lệ và Trần Đạt.

Hai chiếc kiệu lớn đặt giữa hạ điện để rước hai tướng Trần Lệ và Trần Đạt.

Hằng ngày, đền được người dân địa phương chăm sóc rất cẩn thận.