Nghị định 23 về quản lý cát, sỏi lòng sông sau gần 2 năm triển khai: Thanh Hóa xác định đúng mục tiêu, xử lý nghiêm sai phạm

(TN&MT) – Có thể khẳng định, sau gần 2 năm thực hiện Nghị định số 23/2020/NĐ-CP của Chính phủ, Thanh Hóa là một trong những tỉnh của cả nước đã ban hành kế hoạch sớm nhất nhằm triển khai sâu, rộng và thường xuyên Nghị định. Đặc biệt, tỉnh đã khoanh định khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khai thác khoáng sản.

Nhờ đó, công tác quản lý, bảo vệ cát, sỏi lòng sông đã đi vào nền nếp, hạn chế tối đa việc sạt lở 2 bên bờ sông, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế – xã hội và an ninh – trật tự trên địa bàn.

Xác định đúng mục tiêu của Nghị định

Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 99 vị trí mỏ cát, sỏi; tổng diện tích 490ha; tổng trữ lượng và tài nguyên dự báo khoảng 12,142 triệu m3 cát và 0,7 triệu m3 sỏi; 4 tuyến sông cần nạo vét có tổng trữ lượng khoảng 0,5 triệu m3. Trữ lượng bụi lắng đến năm 2030 trên các tuyến sông dự kiến đạt khoảng 10,8 triệu m3. 4 khu vực nạo vét tại các cửa sông, cửa biển (cát nhiễm mặn), tổng trữ lượng dự báo khoảng 1,4 triệu m3; Trữ lượng bụi lắng khu vực cửa sông đến 2030 đạt khoảng 0,9 triệu m3. Có 96 vị trí bãi tập kết cát, tổng diện tích khoảng 91,1ha.

Đến nay, tỉnh đã cấp 56 Giấy phép khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông, với 46 Giấy phép còn hiệu lực; 10 Giấy phép khai thác đã hết hạn (trong đó có 7 mỏ đã đóng cửa, 3 mỏ chưa đóng cửa).

Trước đây, việc khai thác cát, sỏi lòng sông thường xảy ra lộn xộn, cát tặc thường hoạt động vào ban đêm, tàu hút cát không đăng ký, đăng kiểm… nên công tác xử lý gặp nhiều khó khăn. Qua thanh, kiểm tra cho thấy, một số trường hợp chính quyền địa phương có biểu hiện lơ là trong công tác quản lý, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các huyện kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, Chủ tịch UBND xã, cán bộ địa chính, Trưởng Công an xã tại một số địa phương như: Thọ Xuân, Thiệu Hóa, Thường Xuân, Yên Định, Vĩnh Lộc, Quan Hóa, thị xã Nghi Sơn, Ngọc Lặc và thành phố Thanh Hóa. Từ năm 2017 đến nay, đã xử lý là 386 vụ, tổng số tiền đã phạt là 8,36 tỷ đồng và khởi tố 4 đối tượng.

Tình trạng khai thác cát trái phép gây sạt lở bờ sông

Kiên quyết nói không với “cát tặc”

Để triển khai thực hiện Nghị định số 23 của Chính phủ, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch số 95/KH-UBND ngày 17/4/2020. Theo đó, tỉnh giao các Sở, ngành, đơn vị, UBND cấp huyện, cấp xã tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các tổ chức, cá  nhân và cộng đồng trong việc quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông trên địa bàn theo quy định của pháp luật; vận động nhân dân không được khai thác, tập kết cát, sỏi trái phép; kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi không có nguồn gốc hợp pháp.

Một số huyện như: Thiệu Hóa, Vĩnh Lộc, Yên Định, Thiệu Hóa, Thọ Xuân… đã chủ động thành lập tổ công tác liên ngành thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác, tập  kết, kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn. Ngoài ra các Sở, ngành của tỉnh, UBND cấp huyện, cấp xã đã chủ động thực hiện nhiều đợt kiểm tra đột xuất theo phản ánh của công dân qua đường dây nóng, đơn, thư hoặc phản ánh của báo chí. Do đó, hiện nay, tình trạng khai thác, tập kết, kinh doanh cát sỏi trái phép trên địa bàn tỉnh cơ bản đã được chấn chỉnh.

Tỉnh cũng đã làm rõ, giao trách nhiệm, xử lý trách nghiệm đối với các Sở, ban, ngành. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm của Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường: Phổ biến, tuyên truyền Luật Khoáng sản; Tham mưu cho UBND tỉnh trong việc chỉ đạo, đôn đốc Chủ tịch UBND cấp huyện trong việc xử lý các hoạt động khai thác, tập kết trái phép cát, sỏi trái phép; trường hợp cấp huyện không giải quyết dứt điểm tình trạng vi phạm phải báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh để có biện pháp xử lý theo quy định; Chủ trì, phối hợp với các ngành liên quan, chính quyền địa phương thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật trong quá trình khai thác của đơn vị được cấp phép; các đơn vị sau khi được thuê đất để tập kết, kinh doanh cát, sỏi; xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo UBND tỉnh xem xét xử lý đối với các trường hợp vi phạm; rà soát các mỏ hết hạn để yêu cầu các đơn vị làm thủ tục đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường theo quy định; Chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu cho UBND tỉnh đấu giá quyền khai thác, cấp phép hoạt động khoáng sản, cho thuê đất để khai thác mỏ và làm bãi tập kết kinh doanh cát, sỏi…

Cùng với ban hành Kế hoạch số 95, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1285/QĐ-UBND phê duyệt Phương án bảo vệ cát, sỏi lòng sông chưa khai thác trên địa bàn tỉnh, thông tin các khu vực mỏ được cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản; Các khu vực khai thác đã kết thúc, đóng cửa mỏ để bảo vệ; Các khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản. Thông tin về trữ lượng cát, sỏi lòng sông được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 5368/QĐ-UBND ngày 28/12/2018; Trữ lượng cát, sỏi lòng sông được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 4343/QĐ-UBND ngày 14/10/2020.