Nghề đan võng ngô đồng và làm nhà tre, dừa ở Quảng Nam là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

(Xây dựng) – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định công bố danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có nghề thủ công truyền thống đan võng ngô đồng (ở xã Tân Hiệp) và nghề làm nhà tre, dừa (xã Cẩm Thanh, cùng ở thành phố Hội An).

Nghề đan võng ngô đồng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Ngày 22/2, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định công bố danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đó, nghề thủ công truyền thống đan võng ngô đồng xã Tân Hiệp và nghề làm nhà tre, dừa (xã Cẩm Thanh, cùng ở thành phố Hội An) được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghề đan võng cây ngô đồng có từ rất lâu, đến nay vẫn được truyền lại cho thế hệ trẻ sinh sống tại đảo Cù Lao Chàm. Để có một chiếc võng ngô đồng thành phẩm, tùy thuộc vào tay nghề từng nghệ nhân đan, phải tốn từ 3-4 tháng trong thời gian liên tục.

Vỏ cây ngô đồng từ lâu đời đã được cư dân địa phương sử dụng làm nên những chiếc võng vừa mang tính mỹ thuật, vừa rất bền và nằm êm. Vỏ ngô đồng còn có công dụng chữa được một số bệnh về phong thấp.

Nghề đan võng ngô đồng không chỉ mang giá trị vật chất đơn thuần, chiếc võng ngô đồng còn gắn liền với sự hình thành và phát triển của vùng đất Cù Lao Chàm, trong đó ẩn chứa những tâm tư, tình cảm của người dân xứ đảo.

Sản phẩm của nghề là kết quả của quá trình lao động và sáng tạo liên tục của cư dân nơi đây. Sản phẩm nghề đan võng ngô đồng truyền thống của cư dân Cù Lao Chàm là một dạng thức văn hóa dân gian, góp phần minh chứng cho sự tiếp cận, khai thác khá sớm nguồn tài nguyên rừng, nhằm thích ứng với địa hình biển đảo của cộng đồng cư dân nơi đây.

Tháng 4/2023, Hợp tác xã Du lịch làng nghề truyền thống Cù Lao Chàm đã khai trương Điểm trải nghiệm đan võng ngô đồng tại chợ xã Tân Hiệp. Điểm trải nghiệm là nơi Hợp tác xã giới thiệu đến du khách trong và ngoài nước một sản phẩm riêng có, mang giá trị sáng tạo, nghệ thuật của các nghệ nhân trên đảo. Đây là hoạt động được tổ chức nhằm bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống, thúc đẩy, nâng tầm giá trị sản phẩm đặc hữu của địa phương.

Nghề làm nhà tre, dừa (xã Cẩm Thanh, thành phố Hội An) phản ánh lịch sử hình thành, phát triển làng xã và các làng nghề, ngành nghề truyền thống ở xã Cẩm Thanh nói riêng và đô thị – thương cảng Hội An nói chung.

Dựa vào nguồn vật liệu sẵn có, cư dân địa phương nơi đây đã sáng tạo nên những tri thức liên quan đến việc gia công, lắp dựng nhà tre, dừa phù hợp với điều kiện, môi trường sống.

Phương thức làm nhà tre, dừa mang đặc trưng riêng của vùng đất Hội An mà không phải nơi nào cũng có được, từ kiểu dáng hình thức đến kỹ thuật xử lý nguyên liệu, kỹ thuật gia công, lắp dựng đều thể hiện sự sáng tạo, tính cần cù, ham học hỏi của những người thợ làm nghề. Nghề làm nhà tre, dừa ở Cẩm Thanh, thành phố Hội An đã hình thành nên một hệ thống tri thức dân gian đồ sộ trong quy trình khai thác, chế tác, lắp dựng, tiêu thụ.

Ngoài việc sử dụng các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của nghề trong lao động sản xuất, gìn giữ và phát huy, di sản văn hóa phi vật thể của nghề làm nhà tre, dừa còn được trình diễn tại chỗ để phục vụ cho du khách tham quan, phục vụ trong các hoạt động lễ hội, xúc tiến du lịch, làng nghề truyền thống, triển lãm trưng bày các làng nghề lớn diễn ra tại địa phương và trong cả nước; góp phần thúc đẩy sự phát triển làng nghề, giới thiệu quảng bá hình ảnh, sản phẩm làng nghề đến đông đảo nhân dân, du khách trên cả nước.