Ngăn chặn hàng giả, hàng nhái trên sàn thương mại điện tử: Cần quy trách nhiệm “chủ chợ”

Lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý đối tượng kinh doanh hàng giả.

“Nóng” vấn nạn hàng giả, hàng nhái trên sàn TMĐT

Số liệu từ Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho thấy, trong 10 tháng năm 2023, tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới còn diễn biến phức tạp, nhất là đối với mặt hàng lợn, đường cát, thuốc lá điếu, hàng điện tử đã qua sử dụng…

Đặc biệt, trong 10 tháng qua, vấn nạn hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tiếp tục gia tăng; nhiều chủ thể quyền các nhãn hiệu lớn ở các nước như: Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức, Ý… đã có buổi làm việc, phản ánh với Tổng cục QLTT về việc hàng nhái thương hiệu của họ bày bán công khai trên các sàn TMĐT Lazada, Shopee, TikTok, qua đó các đơn vị cũng đã đề xuất các phương án hợp tác trong phòng, chống và ngăn chặn các hành vi phạm.

Cũng trong 10 tháng năm 2023, lực lượng QLTT cả nước đã thực hiện kiểm tra 62.338 vụ việc, xử lý 44.554 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách trên 410 tỉ đồng.

Trước thực trạng hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ “bùng nổ” như hiện nay, đặc biệt là trên không gian mạng, lực lượng chức năng đã tích cực vào cuộc ngăn chặn, xử lý nghiêm nhiều đối tượng vi phạm.

Tuy nhiên, vấn nạn hàng giả, gian lận thương mại, hàng lậu vẫn chưa có dấu hiệu giảm nhiệt. Để đối phó với lực lượng chức năng, các đối tượng chuyển địa bàn hoạt động từ môi trường truyền thống sang môi trường TMĐT, khiến công tác quản lý, xử lý các hành vi gian lận thương mại trở nên khó khăn hơn.

Đề cập vấn đề này tại hội thảo “Nâng cao năng lực phòng, chống và xử lý vi phạm trong TMĐT”, ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT (Bộ Công Thương) cho biết, trong 2 – 3 năm trở lại đây, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng lậu qua các sàn TMĐT, mạng xã hội trở thành vấn đề rất “nóng”. Số vụ vi phạm không ngừng gia tăng, tính chất và diễn biến phức tạp. Không chỉ hàng hóa tiêu dùng thông thường mà nguy hiểm hơn, nhiều thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc chữa bệnh… cũng bị làm giả với số lượng lớn để kinh doanh online, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Tiêu biểu trong số các vụ việc bị lực lượng QLTT xử lý khi vi phạm kinh doanh hàng giả, hàng nhái trên môi trường mạng là vào đầu tháng 11/2023, tại Gia Lai, lực lượng QLTT đã phối hợp kiểm tra hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên thường xuyên livestream bán hàng giả, chốt hàng trăm đến hàng nghìn đơn/ngày và bán đi khắp nơi trên cả nước. Thời điểm kiểm tra, tài khoản Facebook của chủ cơ sở này có đến 142.000 lượt theo dõi và 100% hàng hóa được hộ kinh doanh này bán đều là hàng giả, hàng lậu.

Ngoài ra, chủ cơ sở này cũng công khai sử dụng tên thật, địa chỉ thật để lập kho kinh doanh hàng lậu, hàng nhái nhằm tạo niềm tin đối với người tiêu dùng.

Thông tin về tình hình quản lý, thu thuế các sàn TMĐT, ông Bùi Trung Hiếu, đại diện Cục Thanh tra, kiểm tra thuế, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, Việt Nam hiện có hơn 330 sàn TMĐT đang thực hiện nộp tờ khai thuế định kỳ đối với đơn vị, cá nhân người bán hàng để thực hiện nghĩa vụ thuế. Nhưng thực tế kiểm tra vẫn phát hiện nhiều vụ vi phạm, sử dụng chiêu trò lách luật, trốn thuế.

Cụ thể là vi phạm về chi phí, các sàn TMĐT chưa nộp thuế cho phần doanh thu hợp tác kinh doanh; kê khai thiếu thuế nhà thầu; chi phí quản lý không đủ hóa đơn, chứng từ theo quy định. Các cá nhân, đơn vị kinh doanh online có hành vi che giấu doanh thu, không kê khai đầy đủ doanh thu từ tiền mặt… để trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế.

Cách nào ngăn chặn hàng giả trên TMĐT?

Đề cập đến vấn đề chống hàng giả trên sàn TMĐT, ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT cho biết, đây là vấn đề vô cùng quan trọng, cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Vì thế, để xử lý triệt để vấn đề này, không chỉ là nhiệm vụ của riêng Bộ Công Thương, mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội, trên hết là của lực lượng QLTT.

Đặc biệt, theo lãnh đạo Tổng cục QLTT, thời gian gần đây, mạng xã hội Tiktok bùng nổ mạnh mẽ. Người dân từ tận Hà Giang vẫn có thể hàng ngày livestream bán hàng đi cả nước và ngược lại. Chưa kể, đây là mạng xã hội xuyên biên giới, cho nên các hành vi vi phạm đã vượt ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Vì thế, để phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm trên các sàn TMĐT, thì phải coi mạng xã hội, các sàn TMĐT là một trận địa, không gian ảo cũng như đời thật để chủ động đấu tranh, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống quản lý không gian mạng, hệ thống giám sát, cảnh báo nguy cơ, rủi ro cho chuyển đổi số xuyên suốt, thống nhất từ Trung ương tới QLTT các địa phương để kịp thời xử lý các sự cố, các vụ việc vi phạm.

Mặt khác, các sàn TMĐT, mạng xã hội là không gian vô cùng rộng lớn, xuyên biên giới, do vậy, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và con người để phục vụ nhiệm vụ đấu tranh phòng chống hàng giả trên không gian mạng. Ngoài ra, đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong việc thanh kiểm tra, kiểm soát hoạt động lợi dụng TMĐT để kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Cũng đề cập nội dung này, ông Nguyễn Phương Minh (Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái trong lĩnh vực TMĐT cần quy trách nhiệm đối với chủ sàn, chủ website trong vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng liên thông giữa các bộ, ngành để kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu nhằm phát hiện sớm, đấu tranh ngăn chặn.

Đỗ Đạt