Lao động bao nhiêu năm được hưởng lương hưu?

Lương hưu dù thấp nhưng có vẫn hơn không

Mới đây, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) tổ chức họp báo thông tin dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Vấn đề giảm điều kiện số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm và hai phương án rút BHXH một lần là những nội dung được quan tâm nhiều nhất.

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi giúp tăng cơ hội hưởng lương hưu cho nhiều nhóm đối tượng.

Tại buổi họp báo, trao đổi xung quanh nội dung giảm số năm đóng BHXH xuống còn 15 năm, ông Nguyễn Duy Cường – Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) lý giải, quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia), hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng bảo BHXH cũng được hưởng lương hưu hàng tháng. Theo số liệu thống kê trong quá trình thực hiện Luật BHXH năm 2014, thời gian qua có khoảng 20.000 người khi đến tuổi nghỉ hưu không đủ năm đóng BHXH 20 năm để hưởng lương hưu, bản thân họ đã phải lựa chọn đóng một lần cho đủ thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu.

Bên cạnh đó, khoảng 300.000 người hưởng BHXH một lần trong thời gian qua là người có thời gian đóng BHXH từ 10 năm trở lên. “Như vậy, với việc dự thảo Luật sửa đổi quy định về thời gian đóng BHXH như trên sẽ tạo cơ hội cho các nhóm đối tượng khác nhau có cơ hội được hưởng lương hưu. Mặc dù mức lương hưu có thể khiêm tốn hơn những người có số năm đóng BHXH dài (từ 20 năm trở lên), nhưng họ sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng. Thứ hai là mức lương hưu luôn được điều chỉnh định kỳ khi Chính phủ điều chỉnh lương hưu; thứ ba là trong thời gian hưởng lương hưu thì được đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm y tế”, ông Cường phân tích.

Cùng với đó, việc sửa đổi lần này cũng góp phần hướng tới mục tiêu mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH của Nghị quyết số 28-NQ/TW, để ngày càng có thêm nhiều người hơn được hưởng lương hưu; khuyến khích người lao động bảo lưu, tiếp tục tham gia đóng góp BHXH để hưởng lương hưu hằng tháng thay vì nhận BHXH một lần. Quy định này cũng phù hợp với kinh nghiệm quốc tế, xu hướng nhiều quốc gia trước đây cũng quy định thời gian đóng tối thiểu 20 năm để được hưởng lương hưu thì hiện nay các quốc gia này đều đã có điều chỉnh giảm.

Trước những lo ngại về việc mức hưởng lương hưu thấp và gia tăng số lao động hưởng BHXH một lần khi giảm năm đóng, ông Cường cho biết, “cơ quan soạn thảo luật sẽ tiếp tục nghiên cứu để có phương án hài hòa hơn, mục tiêu là có nhiều người được hưởng luơng hưu nhưng không làm gia tăng số người hưởng BHXH một lần”.

“Việc giảm năm đóng chủ yếu hướng đến nhóm tham gia BHXH muộn, thường có thời gian đóng dưới 20 năm. Như vậy, mức lương hưu chắc chắn sẽ phải thấp hơn nhóm đóng trên 20 năm. Mức lương hưu cao hay thấp còn phụ thuộc vào thời gian đóng dài hay ngắn. Tuy nhiên, nếu xem xét so với trước đây nhóm đóng dưới 20 năm không có điều kiện hưởng lương hưu thì nay họ sẽ cơ hội hưởng lương hưu, dù mức thấp vẫn tốt hơn không có”, ông Cường khẳng định.

Gia tăng quyền lợi khi tham gia BHXH

Liên quan đến hai phương án rút BHXH một lần, một là giữ như quy định hiện hành và phương án còn lại là được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu, theo ông Cường, các phương án được cơ quan soạn thảo đưa ra trong bối cảnh mỗi năm bình quân có 700.000 người hưởng BHXH một lần và có xu hướng ngày càng gia tăng, làm mất đi cơ hội để hưởng lương hưu. Người rút BHXH một lần cơ bản sẽ bị thiệt thòi các quyền lợi về hưu trí sau này. Do đó, ở lần sửa đổi này, chính sách BHXH một lần sẽ gia tăng quyền lợi hơn để khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng, và hạn chế nhận BHXH một lần.

“Dù phương án nào thì mục tiêu cuối cùng cũng là khuyến khích người lao động ở lại hệ thống để được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, tránh những thiệt hại bất lợi khi họ hưởng BHXH một lần”, ông Cường nói.

Trao đổi thêm về vấn đề này, đại diện BHXH Việt Nam phân tích, nếu hiện số năm tham gia BHXH chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu thì theo dự thảo Luật sắp tới sẽ có rất nhiều sự lựa chọn. Cơ quan BHXH và cơ quan an sinh xã hội sẵn sàng chờ người lao động quay lại thị trường lao động, có việc làm, có thu nhập để cộng nối thời gian đóng, sau này được hưởng lương hưu.

Phương án hai là được đóng BHXH tự nguyện cho những năm còn thiếu để cộng vào cho đủ điều kiện hưởng lương hưu. Hiện tối thiểu cần 20 năm, nhưng nếu dự thảo Luật thông qua, sau này chỉ cần 15 năm sẽ được hưởng lương hưu. Bên cạnh đó, người lao động sẽ được hưởng lương hưu trước khi đến tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Đại diện BHXH Việt Nam phân tích hiện theo quy định 80 tuổi mới được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng, nhưng sau này đối với những người rút BHXH nhưng còn thời gian chưa đủ 15 năm thì trước năm 80 tuổi sẽ được hưởng trợ cấp từ quỹ hưu trí và tử tuất.