Làm thế nào để tạo đột phá cho nhà ở xã hội

(Xây dựng) – Tại Hội thảo “Đột phá phát triển nhà ở xã hội” do Báo Người lao động tổ chức sáng 28/3, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng cần có chính sách dài hơi và đột phá cụ thể mới để có nhiều nhà ở xã hội (NOXH) đáp ứng nhà ở cho người lao động.

Toàn cảnh Hội thảo “Đột phá phát triển nhà ở xã hội” do Báo Người lao động tổ chức sáng 28/3 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Thực tế phát triển NOXH thời gian qua

Những năm gần đây, phát triển NOXH đã được Đảng, Nhà nước và chính quyền quan tâm đã có nhiều chỉ đạo bằng những quy định pháp lý riêng. Tuy nhiên vì nhiều lý do mà đến nay số lượng NOXH trên cả nước vẫn chưa được như kỳ vọng.

Ông Phạm Đăng Hồ – Trưởng phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Từ năm 2006 đến năm 2020, Thành phố Hồ Chí Minh phát triển được 31 dự án với gần 19.000 căn hộ. Riêng năm 2022 hoàn thành thêm 1 dự án với 260 căn hộ. Hiện nay trên địa bàn thành phố có 9 dự án NOXH đang triển khai với diện tích đất trên 17,5ha cung cấp 6.230 căn hộ.

Theo ông Hồ, có nhiều vướng mắc trong phát triển NOXH tại thành phố, trong đó lĩnh vực này chịu tác động của 6 Luật và nhiều Nghị định, Thông tư hướng dẫn.

“Một thực tế hiện nay là dự án NOXH được miễn tiền sử dụng đất nhưng phải làm thủ tục tính tiền sử dụng đất mới được miễn. Ngoài ra, còn phải kiểm tra đối tượng được mua NOXH, thẩm định giá bán. Những việc này khiến kéo dài thời gian làm thủ tục, không hấp dẫn nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, nguồn vốn phát triển NOXH cũng hạn chế, gói tín dụng thời gian qua không đủ để nhà đầu tư kéo giá thành xuống. Quan điểm, nhận thức của đối tượng có nhu cầu NOXH cũng khác nhau nên ảnh hưởng đến định hướng phát triển NOXH”, ông Hồ cho biết.

Ông Hà Quang Hưng – Cục phó Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng cho biết một số nhóm nguyên nhân chính ảnh hưởng phát triển NOXH, đó là cơ chế chính sách; quỹ đất; nguồn vốn; trình tự thủ tục đầu tư; nguyên tắc xác định giá bán, xác định đối tượng mua, thuê mua và vấn đề thanh tra, kiểm tra.

Khu nhà lưu trú công tại Khu chế xuất Linh Trung 2 – Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo ông Hưng, những nội dung này đã được Bộ Xây dựng tổng kết đánh giá và điều chỉnh trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội thông qua vào Kỳ họp tháng 10/2023.

Tuy nhiên, để phát triển được NOXH theo ông Hưng người đứng đầu các địa phương cần xác định phát triển NOXH là nhiệm vụ chính trị và quyết tâm làm.

Làm gì để đột phá phát triển NOXH

Để có những đột phá trong công tác phát triển NOXH, theo TS Võ Kim Cương – Nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng cần thay đổi quan điểm phát triển NOXH để lo chỗ ở cho người nghèo, người thu nhập thấp để có chỗ ở với giá thấp. Theo đó, ưu tiên hơn về đất đai, vốn để lo chỗ ở cho người nghèo và hướng tới chính sách cho thuê. Nhà nước quản lý đất công, vốn công và cần sử dụng nguồn lực này để làm nhà cho người thu nhập thấp thuê. Trong triển khai cần có chính sách tốt trong xây dựng để đảm bảo chất lượng công trình.

Ông Lê Hữu Nghĩa – Giám đốc Công ty bất động sản Lê Thành chia sẻ nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện như: điều chỉnh quy hoạch, chấp thuận đầu tư bởi mất rất nhiều thời gian ở những khâu này. Ông Nghĩa nêu ví dụ thực tế công ty ông phải mất 4 năm để xin điều chỉnh quy hoạch từ 12 tầng lên 14 tầng. Còn việc chấp thuận đầu tư, xin ý kiến các sở ngành cũng mất nhiều thời gian, thậm chí 6 tháng không thấy trả lời. Từ đó, ông Nghĩa cho rằng cần đột phá ở những điều này, cũng như đột phá con người.

“Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh, các sở, ngành rất quyết tâm nhưng lại chậm ở các chuyên viên – những người trực tiếp xử lý hồ sơ của doanh nghiệp”, ông Nghĩa phân trần.

Ông cũng nói thêm câu chuyện về vốn toàn nghe nhiều về gói vay ưu đãi này, ưu đãi kia nhưng toàn nghe trên báo, trên ti vi chứ chưa thấy đâu. Trong khi đó, lãi suất cho vay xây dựng NOXH là 14%, gần đây giảm còn 12%. Mức lãi vay như vậy là quá cao, không phù hợp với NOXH.

Cũng là doanh nghiệp phát triển NOXH, ông Nguyễn Văn Thanh Huy – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Becamex IDC, cho biết NOXH là một sản phẩm nhà ở, Nhà nước phải đóng vai trò để NOXH có giá phù hợp. Không phải ban, tặng, cho… NOXH cần các chính sách phù hợp nhất tùy thu nhập từng địa phương.

“Tất cả doanh nghiệp đều mong muốn đóng góp cho phát triển NOXH nhưng gặp nhiều vướng mắc về vấn đề pháp lý, nguồn vốn… Vì thế, các gói kích cầu Chính phủ phải giải quyết được nguồn vốn. Các quỹ vay phải có chính sách hỗ trợ người lao động cụ thể hơn, vay dài hạn 25-35 năm mới tiếp cận được NOXH. Vấn đề thuê hay sở hữu, thuê là vấn đề ban đầu nhưng sở hữu là vấn đề lâu dài. Muốn người lao động sở hữu nhà ở thì phải có nguồn vốn ưu đãi, lãi suất thấp, lâu dài”, ông Huy đề xuất.

Theo ông Huỳnh Văn Thuận – Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (NHCSXH), thông tin đến nay dư nợ cho vay tại NHCSXH đạt 10.729 tỷ đồng với 29.577 khách hàng còn dư nợ.

Riêng năm 2023, nguồn vốn cho vay chương trình NOXH còn gần 11.000 tỷ đồng, nhưng nhu cầu vốn các địa phương gửi về chỉ hơn 4.300 tỷ đồng, như vậy còn khoảng 7.000 tỷ đồng.

Khu nhà ở xã hội tại Bình Dương.

Nói về các giải pháp đột phá, ông Phạm Đăng Hồ cho biết thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ tính toán thiết kế NOXH để giảm giá thành. Ngoài ra, Sở Xây dựng cũng sẽ tham mưu đề án hình thành quỹ tiết kiệm nhà ở, trong đó có cơ chế trích tiền lương đưa vào từ 2-3 năm để có quỹ NOXH trong tương lai.

Trong dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết 54, Thành phố Hồ Chí Minh cũng kiến nghị nhiều cơ chế, chính sách để phát triển NOXH, trong đó có việc chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án được ưu đãi tăng chỉ tiêu quy hoạch 1,5 lần mà không cần phải chờ điều chỉnh quy hoạch phân khu. Đồng thời, cho phép thành phố sắp xếp lại các dự án NOXH trong dự án thương mại. Hiện nay, cơ chế yêu cầu chủ đầu tư dành quỹ đất 20% trong dự án thương mại để làm NOXH nên dẫn tới NOXH phân bố toàn địa bàn mà chưa gắn với quy hoạch. Thành phố xin cho quy hoạch NOXH theo khu vực. Ngoài ra, thành phố cũng kiến nghị bổ sung các quỹ đất khác để phát triển NOXH…