Kỳ vọng xuất khẩu cá tra sang EU tăng trở lại
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 6/2024, XK cá tra sang EU đạt gần 7 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ. Lũy kế XK cá tra sang thị trường này tính đến ngày 15/6/2024, đạt 77 triệu USD, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2023.
EU là một trong những thị trường tiêu thụ nhiều nhất cá tra Việt Nam. Tuy nhiên, 5 tháng đầu năm nay thị trường này liên tục tăng giảm thất thường nhu cầu NK cá tra. Sau khi tăng NK 20% cá tra từ Việt Nam trong tháng 1, EU ngay lập tức giảm NK trong 2 tháng sau đó. Tháng 2/2024, EU NK 8 triệu USD, giảm 46% và tháng 3/2024, NK hơn 18 triệu, giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm trong tháng 2/2024 là do trùng kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Mặc dù vậy, tháng 2/2024 vẫn là tháng chứng kiến giá trị XK cá tra sang thị trường này thấp nhất trong 3 năm trở lại đây, kể từ đầu năm 2022. Mặc dù vẫn giảm 7% so với cùng kỳ năm 2023, tuy nhiên giá trị XK cá tra sang EU trong tháng 3/2024 vẫn ghi nhận là mức cao nhất kể từ tháng 4 năm ngoái.
Cá tra phile đông lạnh vẫn là mặt hàng chủ lực Việt Nam XK sang EU. 5 tháng đầu năm nay, EU mua 67 triệu USD phile cá tra đông lạnh, giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 11% trong tổng giá trị Việt Nam XK sản phẩm này sang các thị trường, chiếm 95 tỷ trọng giá trị XK cá tra sang EU.
XK các sản phẩm khác như cá tra nguyên con/cắt khúc đông lạnh (thuộc mã 03) (trừ cá thuộc mã 0304) và cá tra GTGT sang EU cũng chứng kiến tăng trưởng âm trong 5 tháng đầu năm nay, giá trị lần lượt đạt gần 3 triệu USD, giảm 14%, chiếm 4% tỷ trọng; và gần 1 triệu USD, giảm 34% so với cùng kỳ, chiếm 1% tỷ trọng.
Kỳ vọng xuất khẩu cá tra sang EU tăng trở lại.
Hà Lan vẫn là quốc gia NK nhiều nhất cá tra Việt Nam trong khối, với giá trị NK gần 2 triệu USD trong nửa đầu tháng 6/2024, tăng 3% so với cùng kỳ năm 2023. Tính đến ngày 15/6/2024, XK cá tra sang Hà Lan đạt gần 21 triệu USD, giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái.
5 tháng đầu năm nay, Hà Lan NK gần 6.000 tấn cá tra từ Việt Nam, trong đó chiếm phần lớn là sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh còn da mã HS 03046200, với gần 5.500 tấn, giảm 25% so với cùng kỳ, chiếm 92% tỷ trọng; tiếp đến là sản phẩm cá tra nguyên con, cắt khúc, xẻ bướm đông lạnh mã HS 03032400 với gần 400 tấn, giảm 31% so với cùng kỳ, chiếm 4% tỷ trọng.
Ngoài Hà Lan, một số thị khác như Đức, Tây Ban Nha, Bỉ,… ghi nhận tăng trưởng dương NK cá tra Việt Nam tính đến ngày 15/6/2024, với giá trị lần lượt đạt 17 triệu USD, tăng 0,3%; 9 triệu USD, tăng 27% và 8 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đáp ứng tiêu chuẩn xanh, gia tăng kim ngạch xuất khẩu cá tra vào thị trường EU
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), phục hồi và tăng trưởng kinh tế EU trong năm 2024 sẽ là không dễ dàng trước những tác động đầy bất ổn và rủi ro cho triển vọng kinh tế của khối Liên minh này.
Do đó, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần khai thác tối đa ưu đãi, lợi thế mà Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) mang lại để tham gia sâu hơn vào thị trường EU. Đồng thời, việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của khối thị trường này về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững cũng là yếu tố quan trọng cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào EU.
EU là khu vực đi đầu thế giới trong các nỗ lực chuyển dịch xanh và trung hòa phát thải, đặc biệt là trong khuôn khổ Thỏa thuận Xanh châu Âu (EGD) – gói các sáng kiến chính sách xanh bao trùm tất cả lĩnh vực kinh tế của EU, với tác động trực tiếp tới hàng hóa nhập khẩu vào EU.
Những quy định gần đây của EU về cấm nhập khẩu một số loại nông sản từ đất phá rừng (EUDR), về yêu cầu khai báo và nộp thuế phát thải carbon đối với sắt thép nhập khẩu (CBAM), về giảm hạn mức dư lượng kháng sinh, chất tồn dư tối đa trong thực phẩm nhập khẩu… chỉ là một số trong nhiều hành động của EU triển khai Thỏa thuận Xanh. Theo kế hoạch, EU đang và sẽ đặt ra nhiều tiêu chuẩn xanh khắt khe khác đối với hàng hóa nhập khẩu, trong đó có hàng hóa từ Việt Nam. Quan trọng hơn, nhiều thị trường xuất khẩu khác cũng đang có dự kiến thực hiện các chính sách tương tự EU.
Phó Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) Nguyễn Quang Vinh cho biết, việc tìm hiểu kỹ, theo dõi và thích ứng với chính sách trong khuôn khổ Thỏa thuận Xanh EU liên quan tới sản phẩm của mình là đòi hỏi cấp bách đối với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu Việt Nam. Việc này sẽ duy trì và phát triển xuất khẩu bền vững ở thị trường EU nói riêng và nhiều thị trường khác cũng đang có những hành động chuyển đổi xanh theo hướng tương tự.
Về chiến lược lâu dài, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ giúp doanh nghiệp phát triển công nghiệp xanh, thu hút đầu tư cũng như định hướng phát triển những thương vụ công nghiệp thân thiện với môi trường. Ngoài ra, Nhà nước cũng thực hiện hàng loạt hỗ trợ ngắn hạn giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn xanh.
Dự báo, 6 tháng đầu năm XK thủy sản Việt Nam sang các thị trường vẫn tăng trưởng dương 7%, trong đó XK cá tra tăng 6% so với cùng kỳ. Mặc dù kim ngạch XK cá tra sang EU không ổn định, tuy nhiên, nhìn chung lũy kế XK thủy sản sang thị trường này trong 6 tháng đầu năm nay vẫn tăng trưởng ấn tượng, do EU tăng NK tôm từ Việt Nam.
Thị trường EU đang có xu hướng ổn định dần dần, với nền kinh tế đảm bảo tăng trưởng, tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục. Giá cả thị trường và tiêu dùng cũng dần ổn định, lạm phát thủy sản tiếp tục giảm xuống mức 2,1% trong tháng 5. Nửa cuối năm nay, XK cá tra sang EU vẫn được kỳ vọng sẽ tăng trở lại sau kỳ nghỉ hè ở châu Âu.
Phương Nam