Khổ vì xử lý rác “quá khổ”

Chưa được chú ý đúng mức

“Rác cồng kềnh” là thuật ngữ chỉ các loại chất thải rắn sinh hoạt có kích thước, bề dày lớn, ví dụ như giường, tủ, bàn ghế hỏng, hay các tấm thạch cao, gỗ, nhựa… bản lớn. Rác cồng kềnh vừa khó chất xếp lên xe vận chuyển thủ công, xe tải nhỏ; vừa khó cuốn ép, chôn lấp. Hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội hầu hết rác cồng kềnh vẫn được người dân bỏ lẫn lộn với rác sinh hoạt tại các điểm tập kết, hoặc bị vứt bỏ ngay trên các vỉa hè, trước cửa nhà dân mà không cần biết chúng có được sớm vận chuyển đi xử lý hay không. Vô hình chung, hành động này tạo nên những chướng ngại vật trên hè đường, vừa gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến giao thông, vừa làm mất mỹ quan đô thị.

Rác cồng kềnh được tập kết chung với rác thải sinh hoạt trên đường phố Hà Nội.

Không khó để bắt gặp trên đường bờ sông Sét (quận Hoàng Mai), hay trên vỉa hè phố Vũ Tông Phan (bờ sông Tô Lịch)… rác cồng kềnh xuất hiện từng đống lớn, nhỏ. Thậm chí ngay tại khu vực này, những vật dụng như giường, tủ, ban thờ… được đốt dở dang còn bị đem vứt xuống sông, hồ. Đây cũng là một trong những nguồn gây ô nhiễm nặng nề, ảnh hưởng đến dòng chảy của sông, hồ và tiềm ẩn nguy cơ gây hỏa hoạn.

Rồi tại đường gom cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ (đoạn chạy qua địa phận xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì), tình trạng phế thải xây dựng, rác thải có kích thước lớn đổ tràn ra lề đường, không được xử lý dứt điểm, gây mất an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông.

Tương tự, tại điểm tập kết rác dưới chân cầu vượt An Khánh, theo ông Nguyễn Văn Hưng – khu tái định cư Phú Vinh, xã An Khánh, Hoài Đức, khu vực này tập kết đủ các loại rác thải từ rác thải sinh hoạt, đến đồ gia dụng cũ… nên vào cuối giờ chiều thường xuyên xuất hiện những người nhặt ve chai, đồng nát tự ý đốt rác lấy sắt vụn, mỗi lần như vậy, khói bụi phủ khắp cả khu, người dân không ai dám mở cửa.

Theo đại diện Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco), các đơn vị thành viên của Công ty tại một số quận nội thành như Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa… sẽ thực hiện việc thu gom, xử lý rác cồng kềnh nếu nhận được thông báo của người dân có nhu cầu. Sau đó, vận chuyển về các điểm trung chuyển để chia nhỏ và xử lý như rác thải sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, số lượng cuộc gọi yêu cầu rất ít và chủ yếu tập trung vào cuối năm. Đối với rác cồng kềnh phát sinh tự phát ở ngoài đường, nhân viên môi trường buộc phải thực hiện việc thu gom, xử lý chung với rác sinh hoạt nhưng làm phát sinh về nhân công, trang thiết bị và chi phí.

Tuy nhiên, hiện nay Hà Nội mới chỉ có quy định riêng đối với chất thải xây dựng, y tế… mà chưa có quy định cụ thể cũng như đơn giá về xử lý loại rác thải sinh hoạt cồng kềnh này. Trong khi đó, rác cồng kềnh có chất liệu đa dạng, từ gỗ, nhựa, thạch cao, sắt, thép… nên không thể đem chôn lấp tất cả mà cần phải được phân loại để xử lý cho phù hợp.

Để khắc phục những bất cập của quy định hiện hành, một số quận, huyện đã đưa ra những giải pháp riêng như chọn vị trí cố định tập kết những loại rác cồng kềnh, quy định rõ ngày giờ hay đẩy mạnh tuyên truyền tại các khu dân cư, tổ dân phố… Đơn cử, tại quận Đống Đa, Công ty Môi trường đô thị Hà Nội Chi nhánh Đống Đa (Urenco 4) vẫn duy trì tổ chức thu gom chất thải rắn cồng kềnh vào sáng thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần tại một số địa điểm quy định như tại trường Tiểu học Nam Thành Công để thu gom.

Cần sớm có phương án phù hợp

Thực tế, việc thu gom, xử lý rác cồng kềnh là bài toán khó giải tại các đô thị lớn hiện nay. Bên cạnh một bộ phận người dân còn chưa có ý thức thì đa phần chính họ lại đang gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý số rác cồng kềnh của gia đình. Anh Nguyễn Hoàng Linh, cư dân chung cư Mỹ Sơn, phố Nguyễn Huy Tưởng, chia sẻ: “Những đồ kích cỡ lớn như sofa, giường, tủ cũ mỗi lần thay mới vận chuyển đi vứt rất khổ. Nhà tôi trong chung cư, rất khó di chuyển ra ngoài. Nhân viên vệ sinh không thu gom, chúng tôi phải đập, bẻ gẫy cho vào các túi nhỏ rồi mới chuyển được”.

Không dễ tháo rời và chia nhỏ như đồ dùng bằng gỗ, gia đình chị Đào Thị Phiều, ở phường Nhân Chính, Thanh Xuân muốn bỏ đi chiếc đệm sau nhiều năm sử dụng thay đệm mới. Để xử lý nhanh gọn, không mất thời gian chị Phiều lại sử dụng “dịch vụ tự phát” của những người thu gom đồng nát với giá từ 200.000-500.000 đồng và cũng không biết họ sẽ vận chuyển đi đâu.

Việc thu gom, xử lý rác cồng kềnh là bài toán khó giải tại các đô thị lớn hiện nay.

Để giải quyết bài toán thu gom và xử lý rác cồng kềnh, theo PGS.TS Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng, trước tiên cần phải được phân loại để xử lý cho phù hợp. Tiếp đó, các cơ quan chức năng cần bổ sung thêm những quy định liên quan, nhanh chóng ban hành đơn giá thu gom, làm căn cứ để các địa phương thực hiện. Ở rất nhiều nước trên thế giới, việc thu phí vận chuyển, xử lý rác cồng kềnh đã được áp dụng từ lâu và chúng ta cần học hỏi.

“Cần tích cực tuyên truyền, vận động để người dân bỏ chất thải rắn cồng kềnh đúng nơi, đúng thời gian quy định, nâng cao ý thức của người dân về việc phân loại rác. Về phía chính quyền các quận, huyện nên sớm bố trí các điểm tập kết ngay gần các khu dân cư để người dân dễ dàng tiếp cận; lắp camera ở những điểm phù hợp để theo dõi, đồng thời tăng cường sự giám sát của người dân xung quanh và có chế tài đủ sức răn đe đối với các trường hợp vi phạm” – PGS.TS Bùi Thị An nhấn mạnh.

Trên thực tế, từ kinh nghiệm xử lý chất thải rắn sinh hoạt của các quốc gia nêu trên có thể thấy, hiệu quả của các biện pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt đều bắt nguồn từ việc tuân thủ một cách nghiêm ngặt các quy định về phân loại rác. Đó là điều mà chúng ta hiện nay đang còn hạn chế do chưa có các quy định cụ thể, nghiêm ngặt dành cho việc phân loại từ các hộ gia đình đến các cơ sở, doanh nghiệp ở tất cả các ngành kinh tế./.