Khó thực hiện cơ chế “tự thỏa thuận” nếu thu hồi đất làm nhà ở thương mại

Trong các trường hợp thu hồi để đấu giá quyền sử dụng đất có cả dự án nhà ở thương mại, sẽ khó xác định có thuộc phạm vi phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng hay không.

Chiều 11/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự thảo Luật Đất đai sửa đổi. Dự thảo này đã được chỉnh lý trên cơ sở tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 và ý kiến nhân dân.

Trong báo cáo thẩm tra do Ủy ban Kinh tế vừa hoàn thành, cơ quan thẩm tra yêu cầu Chính phủ tiếp tục hoàn thiện nhiều vấn đề, trong đó có nội dung về thu hồi, trưng dụng đất.

Thường trực Ủy ban Kinh tế góp ý cần nghiên cứu quy định riêng về tiêu chí và điều kiện thực hiện thu hồi đất, không chỉ yêu cầu xác định các trường hợp thu hồi gắn với mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội, mà còn yêu cầu các trường hợp đó phải “thật cần thiết”.

Thường trực Ủy ban Kinh tế góp ý cần nghiên cứu quy định riêng về tiêu chí và điều kiện thực hiện thu hồi đất (Ảnh minh họa: Trần Kháng).

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, dự thảo Luật Chính phủ trình lên đã có sự thay đổi lớn theo hướng cụ thể hơn, liệt kê 31 trường hợp thu hồi đất theo 3 nhóm, gồm, thu hồi đất để xây dựng công trình công cộng; thu hồi đất để xây dựng trụ sở cơ quan Nhà nước, công trình sự nghiệp; thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, cần cân nhắc quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất, vì mỗi công trình, dự án được liệt kê khác nhau về tính chất và giá trị (xét về mặt lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội và mục tiêu phát triển). Bên cạnh đó, cũng khó bảo đảm đầy đủ các trường hợp, nhất là các trường hợp có thể phát sinh trong tương lai.

Cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát quy định tại dự thảo Luật chưa thống nhất về tiêu chí xác định các trường hợp thu hồi đối với trường hợp thu hồi để đấu giá quyền sử dụng đất.

Trong các trường hợp thu hồi để đấu giá quyền sử dụng đất có cả dự án nhà ở thương mại, theo Thường trực Ủy ban Kinh tế, sẽ khó xác định có thuộc phạm vi phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng hay không.

Cơ quan này cho rằng với quy định như dự thảo Luật sẽ khó triển khai trên thực tế cơ chế thỏa thuận về quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án nhà ở thương mại.

Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát cơ chế thu hồi đất để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại theo hướng “tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại”.

Về thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ tiêu chí về sự cần thiết đối với các trường hợp thu hồi đất để làm công trình văn hóa, thể thao, cơ sở nghỉ dưỡng, nhà khách của lực lượng vũ trang nhân dân.

Lý do cơ quan thẩm tra đưa ra là các công trình này có thể vừa phục vụ cả quốc phòng và dân dụng, dễ dẫn đến thiếu minh bạch về trường hợp thu hồi đất, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Cơ quan thẩm tra gợi ý xem xét khả năng lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng chung các công trình nói trên với khu vực dân sự để tránh phải thu hồi đất, gây lãng phí.