Khám phá ngôi chùa cổ gần 400 năm tuổi ở xứ Đoài

Là ngôi chùa cổ gần 400 năm tuổi nằm trên địa bàn xã Đường Lâm (thị xã Sơn Tây), cách trung tâm Thủ đô Hà Nội 45km, chùa Mía (hay còn gọi là Sùng Nghiêm tự) mang vẻ đẹp cổ kính nhất nhì xứ Đoài xưa.

Mục sở thị ngôi chùa cổ hơn 400 năm tuổi ở xứ Đoài (Video: Ngọc Huyền).

Tọa lạc trên sườn đồi ở vùng đất cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây, Hà Nội) chùa Mía có tên chữ là Sùng Nghiêm tự. Dấu tích xưa của chùa là một ngôi miếu nhỏ, đến đời Đức Long thứ 4 (năm Nhâm Thân 1632) miếu được xây lại thành chùa lớn như hiện nay.

Từ sau năm 1975, chùa đã được xếp hạng di tích và thường xuyên được trùng tu. Chùa Mía được xây dựng theo kiểu “nội công, ngoại quốc”, phía sau có thêm hậu đường.

Từ ngoài vào, tam quan nhà chùa nằm ngay dưới tán cây đa cổ thụ 400 năm tuổi, thân lớn nhiều người ôm, tán lá xum xuê.

Qua cổng chùa là khoảnh sân được lát gạch bát, không gian thoáng đãng, cây cối xanh mát.

Qua dãy nhà thờ Tổ là chùa Chính, hậu đường, chùa Hạ, tả hữu hành lang nối liền vào bên trong, vây quanh thượng điện. Tất cả gồm 27 gian tạo thành một cụm kiến trúc khép kín vừa mang vẻ trang nghiêm vừa có ánh sáng thiên nhiên vì giữa các gian chùa vẫn có khoảng không cách mái.

Chùa có 287 pho tượng, một nửa số đó tạc bằng gỗ, được sơn son thiếp vàng nhưng vẫn toát lên sự sinh động, độc đáo của nghệ thuật điêu khắc dân gian, gần gũi với đời sống.

Đáng chú ý là những pho tượng Hộ pháp, Kim cương cao hơn hai mét và tượng 18 vị La Hán với những tư thế, nét mặt sinh động ở tả hữu hành lang.

Vào tháng 5/2006, chùa Mía đã được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam công nhận là ngôi chùa lưu giữ nhiều tượng nghệ thuật nhất Việt Nam.

Các bia đá trong chùa ghi lại sự tích làm chùa cho thấy, chùa do bà Ngô Thị Ngọc Diệu (Nguyễn Thị Ngọc Dong, người làng Nam Nguyễn trong tổng Mía thuộc vùng đất cổ Đường Lâm) – một Phi tần của Chúa Trịnh Tráng, cùng cha mẹ và dân làng lập nên năm 1632. Năm 1750, dân các làng Cam Gia Thịnh, Đông Sàng và Mộng Phụ góp công, góp của xây thêm nhà tiền đường.

Năm 1843, chùa xây thêm gác chuông và chuyển nhà thờ Tổ từ phía sau ra bên phải chùa như hiện nay. Trong những năm 1853, 1916, 1928 chùa được sửa chữa và làm thêm thượng điện, tả hữu hành lang.

Quả chuông đồng được đúc năm 1745, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 6 (đời Lê) và một chiếc khánh đồng đúc năm Thiệu Trị thứ 6 (1846) đời Nguyễn.

Gần đó là tòa bảo tháp Cửu phẩm Liên Hoa cao 13m – nơi thờ vọng xá lợi đức Phật.

Nhiều du khách trong và quốc tế đến làng cổ Đường Lâm – “miền đất hai vua” – không thể không đến chùa Mía để được thảnh thơi trong không gian yên bình và tìm hiểu những giá trị văn hóa, kiến trúc hiếm có của ngôi chùa.