Hội thảo Bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên thế giới: Chính sách và giải pháp thực hiện

Tham dự Hội thảo có TS. Nguyễn Song Tùng, Viện trưởng Viện Địa lý nhân văn; Ông Nguyễn Văn Thịu, Giám đốc Vườn Quốc gia Cát Bà; Ông Đỗ Tiến Thành, Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ- Nghiên cứu, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long; PGS.TS. Phạm Minh Phúc, Chủ tịch Công đoàn Viện Hàn lâm, Quyền Giám đốc Nhà xuất bản KHXH; TS. Nguyễn Tuấn Anh, Bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Viện Hàn lâm; PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người; PGS.TS. Nguyễn Thị Minh Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học; PGS.TS. Vương Thị Hường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm; Ông Vũ Văn Vân, Trưởng phòng Khoa học, Ban quản lý Vườn Quốc gia Cát Bà; Bà Mai Thị Trang, Phòng Nghiệp vụ- nghiên cứu Ban Quản lý Vịnh Hạ Long cùng các cán bộ, chuyên viên Trung tâm truyền thông môi trường- Bộ Tài nguyên và Môi trường và toàn thể cán bộ, viên chức và người lao động của Viện Hàn lâm.

Hội thảo tập trung thảo luận vào một số nội dung về thực trạng bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên tại khu vực vịnh Hạ Long; vai trò của Vườn quốc gia Cát Bà trong việc bảo tồn di sản thiên nhiên thế giới và giải pháp thực hiện; bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên trên thế giới và trường hợp bảo tồn di sản thiên nhiên rạn san hô Great Barrier (Australia).

Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Song Tùng, Viện trưởng Viện Địa lý nhân văn cho biết: Hiện nay, không ít điểm di sản thiên nhiên đã và đang trở thành những điểm đến thu hút lượng lớn khách du lịch. Việc này một mặt tạo ra các tác động tích cực như tăng doanh thu, tạo việc làm, cải thiện thu nhập, quảng bá giá trị di sản; nhưng mặt khác cũng gây ra các tác động tiêu cực như xói mòn di sản, quá tải hạ tầng, mất cân bằng sinh thái.

Nhằm bảo tồn, phát huy và khai thác bền vững các giá trị di sản thiên nhiên, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn đã được ban hành, triển khai. Theo đó, việc bảo vệ di sản thiên nhiên là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân.

Chia sẻ về chiến dịch bảo vệ môi trường rạn san hô Great Barrier tại Australia, TS. Phạm Thị Trầm (Viện Địa lý nhân văn) cho biết: Đây là một trong những hệ sinh thái có đa dạng sinh học nhất trên thế giới và là điển hình thành công về bảo tồn di sản thiên nhiên. Nhìn từ kinh nghiệm của Australia, TS. Phạm Thị Trầm cho rằng, để bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên cần có sự quản trị và hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, chính quyền, cộng đồng địa phương và các bên có liên quan khác.

Đồng thời cần lập kế hoạch và cam kết dài hạn để bảo vệ đa dạng sinh học, cho phép tiếp cận toàn diện trong quản lý và giải quyết các mối đe dọa ngắn hạn và dài hạn. Bên cạnh đó là sự tham gia và giáo dục của cộng đồng trong các nỗ lực bảo tồn nhằm nâng cao nhận thức về bảo tồn và khuyến khích các sáng kiến do cộng đồng khởi xướng; tích hợp khoa học và quản lý giữa các bên có liên quan để cùng đưa ra quyết định.

Di sản Thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) là một trong 7 kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới và là địa danh duy nhất 3 lần được UNESCO vinh danh di sản thiên nhiên thế giới. Công tác bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên tại vịnh Hạ Long là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung.

Tỉnh Quảng Ninh đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó có quy định quản lý về kinh tế-xã hội, như: Không đánh bắt thủy sản trong khu vực bảo vệ tuyệt đối di sản; quy hoạch nuôi trồng thủy sản ngoài khu vực di sản, chuyển đổi vật liệu nuôi trồng thủy sản; di chuyển 354 hộ dân với gần 2.000 nhân khẩu tại các làng chài lên tái định cư.

Các giải pháp bảo vệ môi trường cũng được triển khai, như: Thu gom rác thải trôi nổi trên mặt nước; phân loại rác tại các điểm tham quan; lắp đặt các thùng rác nổi trên vịnh; thực hiện chương trình “Vịnh Hạ Long không rác thải nhựa”; ứng dụng công nghệ trong xử lý nước thải.

Đồng thời thành lập khu bảo tồn vịnh Hạ Long; thành lập khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan vịnh; áp dụng kết quả nghiên cứu vào công tác quản lý, bảo tồn di sản như lập hồ sơ khoa học về các giá trị vịnh Hạ Long; sử dụng hệ thống chiếu sáng phù hợp trong hang động; giám sát hệ sinh thái san hô, tùng áng trên vịnh.

Vì thế, thời gian qua, các giá trị di sản được bảo tồn nguyên trạng; cảnh quan, chất lượng môi trường sinh thái ngày càng được cải thiện. Tài nguyên thiên nhiên được bảo tồn và phát huy trong phát triển kinh tế bền vững.

Trong thời gian tới, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long sẽ xây dựng cơ chế, chính sách quản lý di sản liên tỉnh vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà; tăng cường hợp tác quốc tế để quản lý, bảo vệ và quảng bá di sản; tuyên truyền, đổi mới tư duy thay đổi hành vi ứng xử, ý thức trách nhiệm với thiên nhiên, môi trường, giáo dục di sản trực quan, sinh động, gắn với thực tế, trải nghiệm.

Theo ông Vũ Văn Vân, Trưởng phòng khoa học, Ban Quản lý Vườn quốc gia Cát Bà, tài nguyên thiên nhiên tại Vườn quốc gia Cát Bà đang được bảo vệ tốt, đa dạng sinh học ngày càng ổn định và phát triển, áp lực của người dân lên tài nguyên đã giảm đáng kể. Đây là kết quả của công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người dân vùng đệm và du khách trong thời gian qua.

Tại Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản thế giới tại Riyadh, Saudi Arabia, Ủy ban Di sản thế giới đã ghi danh Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà trở thành Di sản thiên nhiên Thế giới với sự thống nhất cao của các quốc gia thành viên.

Thời gian tới, Vườn quốc gia Cát Bà sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp ưu tiên như: Bảo tồn làm công cụ để phát triển kinh tế – xã hội; phát triển kinh tế để nâng cao hiệu quả bảo tồn; công tác bảo vệ môi trường và quản lý, giám sát các hoạt động kinh tế – xã hội; công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc bảo vệ giá trị di sản; thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý di sản.