Giới trẻ vì khí hậu đối mặt với nhiều thách thức

Báo cáo do Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) xây dựng đã chỉ ra những thách thức mà giới trẻ Việt Nam phải đối mặt trong việc thực hiện các nhóm hành động khác nhau về biến đổi khí hậu.

Báo cáo phác thảo toàn diện những thách thức mà giới trẻ Việt Nam phải đối mặt trong việc thực hiện các dự án hành động khác nhau về biến đổi khí hậu, từ giảm khí thải nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu, đến các giải pháp dựa vào thiên nhiên, thảo luận chính sách và lộ trình hành động có sự tham gia của thanh niên thông qua những câu chuyện của các bạn trẻ từ 15-29 tuổi từ mọi miền đất nước kể về các dự án hành động vì khí hậu của mình.

Những trở ngại chính bao gồm: Thiếu kinh nghiệm trong quản lý tài chính, gây quỹ, nghiên cứu và viết đề xuất tài trợ. Bên cạnh đó, không ít người còn hạn chế về kỹ năng công nghệ. Giới trẻ cũng ít nhận được hậu thuẫn từ chính quyền địa phương, các nhà khoa học và ban giám hiệu nhà trường khi thực hiện các hoạt động do thanh niên lãnh đạo.

Từ giữa năm 2018, đội thanh niên tình nguyện sông Mã bắt đầu mang cỏ Vetiver từ Hà Nội đến xã La Pán Tẩn, Mù Cang Chải trồng để giải quyết tình hình sạt lở vô cùng nghiêm trọng ở đây. Không chỉ mang theo 33.000 tép cỏ Vetiver, trong vài năm qua, các bạn trẻ còn hàng chục lần trèo đèo lội suối lên chia sẻ kinh nghiệm trồng cỏ cho người dân và xây một vườn ươm cỏ ở đây, với hi vọng sẽ giúp ích lâu dài cho bà con. Tuy nhiên, khoảng cách địa lý là một trở ngại. Họ chỉ có thể lên đây vài chục ngày mỗi năm để theo dõi và hỗ trợ người dân chăm sóc cỏ, dẫn đến nhiều điểm trồng không phát triển được do không có ai chăm sóc. Họ cũng gặp nhiều khó khăn khi làm việc với chính quyền địa phương, vốn không quen tiếp đón các dự án thanh niên có yếu tố phi chính phủ. Chưa kể, mỗi khi đầu mối hay nhân sự địa phương thay đổi, họ lại phải trình bày kế hoạch lại từ đầu.

Đó cũng tình trạng chung mà giới trẻ ở khắp nơi trên thế giới vẫn còn gặp khó khăn trong việc tham gia hành động và nói lên quan điểm của mình về vấn đề môi trường. Một nghiên cứu thuộc chương trình quốc tế “Kết nối vì Khí hậu” do Hội đồng Anh thực hiện đã khảo sát hơn 8.000 thanh niên ở độ tuổi 18 – 35 từ 23 quốc gia, trong đó có Việt Nam, Brazil, Ấn Độ, Kenya và Vương quốc Anh và phát hiện, 75% số người được hỏi có kỹ năng đối phó với biến đổi khí hậu cho cộng đồng của họ, nhưng 69% cho biết chưa bao giờ tham gia hành động vì khí hậu.

Phần lớn thanh niên cảm thấy các lãnh đạo ở đất nước họ không thể tự mình giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và lo ngại rằng tiếng nói của phụ nữ và các nhóm thiểu số không được phản ánh trong chính sách về biến đổi khí hậu hiện nay. Họ cũng cảm thấy mình có thể phát triển được các ý tưởng sáng tạo hơn, có phạm vi tiếp cận rộng hơn, hiệu quả hơn để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, nhiều người không có cơ hội để làm điều đó. Rào cản đến từ việc có nhiều bạn trẻ vẫn gặp khó khăn trong việc truy cập Internet và tiếp cận đầy đủ với kỹ thuật số; thiếu cơ hội được đào tạo, phát triển kỹ năng; và sự phân cấp trong văn hóa xã hội khiến họ khó có thể tham gia vào các quyết sách.

Lê Nguyễn Ngọc Duyên – đại biểu Mock COP26 – chia sẻ rằng: “Người trẻ đến đây không phải để “chơi trò đóng vai”, họ đến vì họ thật sự quan tâm, thật sự chuẩn bị kỹ, thật sự sẵn sàng để nói lên mối quan ngại về môi trường dưới góc nhìn của mỗi quốc gia mình đại diện. Những màn tranh luận căng thẳng để tìm được tiếng nói thống nhất, củng cố chính sách chung đã nói lên điều đó. Và nếu thật sự coi đây là một buổi diễn, thì các đại biểu đã diễn một cách rất tròn vai và hơn thế nữa là đã nhập tâm cực kỳ trọn vẹn.”

Nằm trong khuôn khổ chiến dịch tế “Kết nối vì Khí hậu” của Hội đồng Anh, tháng 9-2021, hàng chục bạn trẻ Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực khí hậu và môi trường đã tham gia đối thoại trực tuyến với các nhà hoạch định chính sách (10-9), các nhà khoa học (16-9) và với cộng đồng (23-9) về các hành động vì khí hậu.

Giới trẻ Việt Nam cũng được kêu gọi ký tên và đóng góp vào Bản Tuyên bố chung thanh niên toàn cầu hành động vì khí hậu (Global Youth Letter) phát động từ ngày 9-9. Chữ ký và 8.000 ý kiến đóng góp của thanh niên toàn cầu sẽ được Hội đồng Anh gửi lên đơn vị bầu cử đại diện cho thanh niên và trẻ em chính thức của Liên Hợp Quốc để trình bày tại Hội nghị Thanh niên lần thứ 16 của Liên Hợp Quốc (COY16). Các kết quả của COY16 sau đó sẽ được trình bày tại hội nghị thượng đỉnh COP26 diễn ra tại Glasgow, Scotland vào tháng 11 tới.

Hy vọng COY16 cũng như COP26 sẽ góp phần tháo gỡ được những khó khăn, thách thức trong các hoạt động vì khí hậu của mà giới trẻ Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung nhằm thúc đẩy nhiều đóng góp hơn nữa của thế hệ trẻ cho tương lai môi trường toàn cầu.