Giảm khí thải bằng chuyển đổi phương tiện xanh, hướng tới sự phát triển bền vững

Tọa đàm nhằm  góp phần tìm ra giải pháp hiệu quả trong tổ chức giao thông, phát triển loại hình vận tải xanh và phương tiện công cộng, hạn chế phương tiện cá nhân; lan toả tinh thần, trách nhiệm của các cấp, ngành, tổ chức và cá nhân về bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm khói, bụi từ khí thải phương tiện giao thông, nâng cao chất lượng không khí và chất lượng cuộc sống cho người dân, hướng tới sự phát triển bền vững của Thủ đô.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị, Trưởng Ban tổ chức cho biết, trước thực trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt là khu vực nội đô ngày càng đáng lo ngại, UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí TP Hà Nội đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Theo đó, Hà Nội đưa ra mục tiêu phấn đấu tới năm 2030, ít nhất 75-80% số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình, giảm khoảng 20% lượng bụi PM2.5 từ các nguồn thải chính so với năm 2019, tương đương khoảng 6.200 tấn bụi PM2.5.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trên, vấn đề quan trọng nhất mà Hà Nội cần làm là giảm các nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí. Trong đó, khí thải từ hoạt động giao thông là là mục tiêu hàng đầu, mà  cụ thể là giảm thiểu phương tiện cá nhân, tăng phương tiện công cộng; giảm phương tiện sử dụng nhiên liệu  có nguốn gốc hóa thạch thay bằng phương tiện xanh thân thiện với môi trường.

Song, với dân số khoảng 10 triệu người; lượng xe mô tô, xe 2 bánh gần 7 triệu phương tiện, xe ô tô 1,1 triệu phương tiện và khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các địa phương lân cận di chuyển, việc kiểm soát phương tiện cá nhân sẽ rất khó khăn.

“Kinh tế phát triển, số lượng phương tiện giao thông cá nhân tăng nhanh thì cũng đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều lượng khí thải thải ra khiến môi trường trở nên ô nhiễm. Do đó, cắt giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông đường bộ là nhiệm vụ rất quan trọng trong hành trình tiến đến Net Zero – phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Bởi thế, vấn đề chuyển đổi phương tiện xanh hiện nay không phải là dễ hay khó nữa mà buộc phải làm. Tuy nhiên, làm thế nào để cán đích thành công là điều chúng ta cần bàn thảo, trao đổi, để có thực hiện hiệu quả”- Trưởng Ban tổ chức, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi nhận định.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, TS Vũ Hồng Trường, Tổng Giám đốc Hanoi Metro cho biết, Hà Nội Metro được thành lập sau 30 năm Hà Nội không có công ty mới ra đời. Hà Nội Metro là một công ty đặc biệt với nhân sự trẻ: 95% nhân sự của công ty dưới 40 tuổi, đây là ưu thế để xây dựng những mục tiêu đặt ra.

Hà Nội Metro rất tâm huyết với chủ đề tọa đàm “Giảm khí thải bằng chuyển đổi phương tiện xanh: Câu chuyện không phải dễ hay khó”. Đây là vấn đề chúng ta đang phải làm, buộc phải làm để cho môi trường sống tốt đẹp hơn. Mới đây, vào 8 giờ ngày 8/8, tuyến đường sắt đô thị Nhổn – Ga Hà Nội được vận hành.

Sau một tuần đi vào khai thác thương mại, tuyến đường sắt Nhổn – Ga Hà Nội đã chạy 1.370 chuyến tàu vận chuyển an toàn 393.168 hành khách. Ngày đạt kỷ lục đã vận chuyển 100.515 hành khách. Đối với tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông có 20% hành khách có ô tô, nhưng bỏ ô tô để đi tàu điện. Từ những số liệu này cho thấy sự quan tâm của người dân đối với loại hình phương tiện xanh.

Khi chúng tôi tiếp nhận depot tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông rộng 19ha, mất gần 2 năm để cải tạo, biến cỏ dại thành cây xanh. Chúng tôi có trạm xử lý nước thải đạt chuẩn và quan trắc môi trường. Nhân viên của chúng tôi đi trong khuôn viên đường sắt nhìn thấy rác không nhặt là bị phê bình. Từ đó cho thấy, để thực hiện mục tiêu xanh hoá phương tiện cần có sự quyết tâm của nhiều người.

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch mạng lưới không khí sạch Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường – đánh giá, việc chuyển đổi là khó chứ không phải dễ, tuy nhiên rất cần thiết. Ở một số nước, vấn đề này đã trở thành mệnh lệnh chứ không đơn thuần là ý thức. Bởi nếu không chuyển đổi giao thông xanh ô nhiễm môi trường tiếp tục gây nguy hại đến sức khỏe con người, như vậy sẽ tổn thất rất lớn đối với sức khỏe, kinh tế, môi trường.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Bùi Thị An – Viện trưởng Viện tài nguyên, môi trường và Phát triển cộng đồng, nguyên đại biểu Quốc hội khóa XIII – nhấn mạnh: Xu thế chuyển đổi giao thông xanh là tất yếu, ai không tham gia sẽ bị loại ra chứ không thể lùi. Tuy nhiên để xe công cộng tốt phải có bến bãi tốt, hệ thống kết nối giao thông liên kết chặt chẽ, đầu tư hạ tầng, kể cả các trạm nạp pin, điện…

Nhiều ý kiến tại tọa đàm cho thấy, với năng lực vận tải hành khách khối lượng lớn, hiệu quả về giảm thiểu ùn tắc giao thông, tính tiện lợi trong việc đi lại bằng tàu điện ở Hà Nội và không phát sinh khí thải gây ô nhiễm môi trường đã được thấy rõ. Nhưng so với dân số hiện nay và lượng phương tiện hiện có của thành phố là quá khiêm tốn, vì vậy Hà Nội cần có giải pháp về chính sách và cả biện pháp hành chính để giảm thiểu phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân nhiều hơn trong việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng và chuyển đổi phương tiện xanh.

Ban tổ chức cũng như các chuyên gia kỳ vọng, thông qua tọa đàm sẽ gợi mở thêm được những giải pháp nhằm gỡ “nút thắt” trong hành trình thúc đẩy chuyển đổi phương tiện xanh theo đúng lộ trình, kế hoạch đặt ra với Hà Nội, tạo nên sức hút mạnh mẽ với người dân, dần thay đổi thói quen sử dụng xe cá nhân, chuyển sang tàu điện, xe buýt, góp phần lan tỏa ý thức, tinh thần bảo vệ môi trường Hà Nội trong cộng đồng.

Theo ông Thái Hồ Phương – Giám đốc Trung tâm Điều hành giao thông công cộng: “TP vừa được Quốc hội thông qua Luật thủ đô, trong đó có một số vấn đề về môi trường, chuyển đổi năng lượng hoá thạch, Sở GTVT hiện đang tổ chức triển khai và trình đề án thực hiện trong thời gian sớm nhất. Vừa qua HĐND TP cũng đã họp và ban hành quyết định 19 trong đó liên quan đến sự cần thiết của đề án phát triển phương tiện xanh của Hà Nôị.

Theo Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phấn đấu đến năm 2030 có 50% phương tiện sẽ chuyển đổi xanh, đến năm 2035 là 100%. Hà Nội hiện là địa phương đầu tiên của cả nước ban hành Nghị quyết thực hiện Quyết định 876 của Thủ tướng chính phủ về chuyển đổi phương tiện xanh. Trong đó chúng tôi có kế hoạch giai đoạn này là 50% điện, 50% khí, ưu tiên trong 2024 là chuyển đổi phương tiện xe điện.

Theo tôi, việc giảm khí thải phương tiện xanh cần thực hiện đồng bộ theo chuỗi vì hiện nay trên địa bàn TP có một số điểm dừng xe buýt mà nhà chờ trở thành điểm thu gom rác thải, như vậy sẽ không thể xanh được. Ngoài phương tiện xanh là xe buýt hay đường sắt xanh thì thêm một điều cần xanh là từ thái độ của lái xe nhân viên bán vé. Xe xanh mà thái độ không xanh cũng chưa phải là xanh”. 

Cụ thể, theo thống kê, thời gian qua 10 tuyến buýt xanh đã giảm phát thải 36,5 nghìn tấn CO2, tương đường trồng 1,68 triệu cây xanh. Khi đề án 879 triển khai và đi vào thực tiễn dự kiến một năm có thể giảm 120 nghìn tấn CO2, đây sẽ là là con số rất ấn tượng.

Chúng ta đã có xe xe buýt xanh, tuyến đường sắt đô thị xanh và trợ giá để người dân chuyển đổi xanh. Điều này cho thấy, Nhà nước, TP và cả các DN cũng rất tích cực tham gia vào khâu chuyển đổi xanh của Thủ đô

Hà Nội hiện là đơn vị hiếm hoi trên cả nước không có phương tiện sử dụng trên 10 năm, trung bình là 3,5 năm, thời gian tới chúng tôi sẽ nghiên cứu kỹ đề án 879 của Thủ tướng Chính phủ để thực hiện hiệu quả việc chuyển đổi xanh, song song với đó là xử lý phát thải, ô nhiễm, thái độ để chuyển đổi xanh hoàn toàn.

Tại Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải đã  nêu rõ, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; Tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội đạt 45%-50%; TP Hồ Chí Minh đạt 25%; Đà Nẵng đạt 25%-35%; Cần Thơ đạt 20%; Hải Phòng đạt 10%-15%; đô thị loại I đạt ít nhất 5%. 

Tiếp đó, trong giai đoạn 2031-2050, cụ thể là từ năm 2030, tỷ lệ phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh đạt tối thiểu 50%; 100% xe taxi thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh. Đến năm 2050, 100% xe buýt, xe taxi sử dụng điện, năng lượng xanh. Tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại các đô thị đặc biệt, đô thị loại I lần lượt đạt ít nhất 40% và 10%.

Như vậy, lộ trình phát triển giao thông xanh hướng đến net zero 2050 đã tương đối rõ nét. Ban Tổ chức Chương trình truyền thông về Bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024 hy vọng trong khuôn khổ của toạ đàm “Giảm khí thải bằng chuyển đổi phương tiện xanh: Câu chuyện không phải dễ hay khó” sẽ gợi mở thêm được những giải pháp nhằm gỡ “nút thắt”  trong hành trình thúc đẩy chuyển đổi phương tiện xanh theo đúng lộ trình, kế hoạch đặt ra với Hà Nội, tạo nên sức hút mạnh mẽ với người dân, dần thay đổi thói quen sử dụng xe cá nhân, chuyển sang tàu điện, xe buýt, góp phần lan toả ý thức, tinh thần bảo vệ môi trường Hà Nội trong cộng đồng.

Theo Ban Tổ chức, cùng với  toạ đàm “Giảm khí thải bằng chuyển đổi phương tiện xanh: Câu chuyện không phải dễ hay khó”, Cuộc thi viết về Bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024 (nằm trong khuôn khổ Chương trình truyền thông về môi trường) cũng đang diễn ra sôi động và sẽ kết thúc nhận bài dự thi vào 30/09/2024.