Đối tượng mua nhà quá hẹp; cần sớm nghiên cứu cơ chế hỗ trợ lãi suất
Tại Hội nghị đẩy mạnh triển khai chương trình 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư diễn ra ngày 12/3, ông Nguyễn Xuân Bắc – Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng (Ngân hàng Nhà nước – NHNN) cho biết: Qua tổng hợp, đến nay mới có 28/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với 68 dự án.
Trong đó, một số tỉnh đã công bố nhiều dự án là: Hà Nội (6 dự án), Thành phố Hồ Chí Minh (6 dự án), Bắc Ninh (6 dự án), Bình Định (5 dự án)… trong 68 dự án thuộc 28 tỉnh, thành phố, có 30 dự án có nhu cầu vay vốn, các dự án còn lại không có nhu cầu vay vốn do đã hoàn thành hoặc đã thu xếp nguồn vốn khác.
Trong số 30 dự án có nhu cầu vay vốn, các NHTM đã cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền cam kết khoảng 7.000 tỷ đồng. Trong đó, có 10 dự án đã có nhu cầu giải ngân gồm 7 dự án cấp tín dụng cho chủ đầu tư, 2 dự án cấp tín dụng đối với người mua nhà và 1 dự án cấp tín dụng cho cả chủ đầu tư và người mua nhà, số tiền cam kết cấp tín dụng cho 8 chủ đầu dự án là 1.965 tỷ đồng, đã được giải ngân 640 tỷ đồng và cam kết cấp tín dụng cho người mua nhà tại 3 dự án với số tiền 7 tỷ đồng, số tiền đã giải ngân là 6 tỷ đồng.
Thừa nhận tiến độ giải ngân gói 120.000 tỷ đồng còn khiêm tốn, đại diện một số NHTM cho rằng: Khó khăn trong giải ngân là khả năng đáp ứng của chủ đầu tư về năng lực tài chính, tài sản bảo đảm, tính thanh khoản của dự án, giới hạn về tỷ suất lợi nhuận của các dự án NƠXH; các địa phương thiếu nguồn đất sạch…
“Một trong các nguyên nhân khiến gói 120.000 tỷ đồng giải ngân chậm là nhiều dự án gặp vướng mắc về pháp lý, đối tượng mua NƠXH quá hẹp. Đây cũng là tình trạng gặp phải tại nhiều ngân hàng, gây khó khăn cho các bên. Đơn cử, BIDV từng rót vốn cho Tập đoàn Lan Hưng thực hiện một dự án NƠXH ở Thuận Thành (Bắc Ninh), song dự án thực hiện xong không bán được vì Sở Xây dựng chỉ cho phép công nhân tại huyện Thuận Thành được mua. Cuối cùng, hàng trăm hồ sơ đăng ký mua không được chấp thuận trong khi chủ đầu tư buộc phải xin ngân hàng cơ cấu nợ nhiều lần vì nhà không bán được”, lãnh đạo BIDV cho biết.
Đại diện BIDV bày tỏ mong muốn Bộ Xây dựng và các Bộ ngành, địa phương tháo gỡ thủ tục pháp lý về dự án cho doanh nghiệp, mở rộng đối tượng thuê mua NƠXH để ngân hàng và doanh nghiệp yên tâm đầu tư vốn.
Còn ông Lê Ngọc Lâm, Tổng Giám đốc BIDV cho biết: Tính từ đầu năm đến nay, tín dụng của BIDV vẫn âm hơn 1%, ngân hàng đang “đỏ mắt” tìm khách hàng. Hiện, BIDV đã tiếp cận 8 dự án, phê duyệt 4 dự án với tổng dư nợ gần 1.000 tỷ đồng song đến nay mới giải ngân hơn 96 tỷ đồng. Nguyên nhân các doanh nghiệp muốn thực hiện dự án bằng vốn tự có trước, chưa muốn dùng đến vốn vay ngân hàng.
Ở góc độ doanh nghiệp, đại diện Công ty CP Đức Mạnh tại Đà Nẵng cho rằng, thủ tục hành chính để xây và mua NƠXH còn nhiều vướng mắc. Bên cạnh đó, lãi suất cho vay của gói 120.000 tỷ đồng còn cao (không thấp hơn lãi suất bình thường trên thị trường).
Ông Vương Quốc Toàn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lan Hưng kiến nghị: Lãi suất cho vay với doanh nghiệp là chủ đầu tư dự án có thể nhích lên 9 – 9,5%/năm nhưng giảm lãi suất cho vay với người dân xuống 6%/năm để hỗ trợ người mua nhà. “Lãi suất cho vay của gói 120.000 tỷ đồng hiện vẫn còn cao so với thu nhập và khả năng trả nợ của các đối tượng mua NƠXH; thủ tục cho vay vẫn còn phức tạp, cần đơn giản hóa hơn”, ông Vương Quốc Toàn đề xuất.
Liên quan đến đề xuất của doanh nghiệp về việc giảm thêm lãi suất, các NHTM cho biết: Nguồn vốn để duy trì gói 120.000 tỷ đồng hiện nay là nguồn lực của chính các NHTM, không phải vốn hỗ trợ từ ngân sách. Trong bối cảnh xu hướng lãi suất chưa rõ ràng, kéo dài thời gian ưu đãi lãi suất lên 5 năm sẽ rủi ro cho ngân hàng. Do đó, lãnh đạo nhiều ngân hàng đề nghị: Chính phủ sớm nghiên cứu cơ chế hỗ trợ lãi suất hoặc chuyển nguồn gói hỗ trợ lãi suất 2% (40.000 tỷ đồng) sang hỗ trợ NƠXH.
Cung NƠXH còn hạn chế, nhiều dự án vướng về mặt pháp lý
Theo đại diện NHNN, qua thời gian triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, NHNN nhận thấy, nguồn cung NƠXH còn hạn chế. Ngoài ra, một số dự án thuộc danh mục được công bố nhưng chủ đầu tư không có nhu cầu vay vốn (do đã hoàn thành hoặc đã vay vốn từ các nguồn khác).
“Các tổ chức tín dụng (TCTD) qua tiếp cận, thẩm định các dự án nhận thấy một số dự án còn gặp vướng mắc về mặt pháp lý, giải phóng mặt bằng, thủ tục tính tiền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất… Những vướng mắc về mặt pháp lý cũng là nguyên nhân dẫn tới các TCTD chưa có cơ sở để cấp tín dụng cho chủ đầu tư dự án”, đại diện NHNN cho biết. Không chỉ vậy, nhiều dự án đang thi công phần móng hoặc đang trong giai đoạn lựa chọn nhà thầu, chưa khởi công, đang giải phóng mặt bằng… vì vậy chưa đủ điều kiện mở bán sản phẩm.
Bên cạnh đó, theo Luật Nhà ở (2014) quy định về điều kiện được mua NƠXH như: Điều kiện về cư trú và điều kiện về thu nhập thuộc diện không phải đóng thuế thu nhập cá nhân không còn phù hợp trong bối cảnh giá nhà đã tăng cao. Tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa 15, Quốc hội đã thông qua Luật Nhà ở sửa đổi trong đó một số điều kiện đã được chỉnh sửa nhưng hiện chưa có hiệu lực thi hành.
“Vấn đề mấu chốt để thúc đẩy giải ngân là cần tạo điều kiện cho ‘cầu tiếp cận được nguồn cung’ và đẩy mạnh nguồn cung”, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết.
Lãnh đạo Ngân hàng Chính sách xã hội thông tin tại hội nghị. Ảnh: SBV.
Hiện nay, người mua nhà tại một số dự án đã vay vốn tại Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP đang có xu hướng lựa chọn vay vốn tại NHCSXH với lãi suất cho vay ưu đãi hơn (chương trình có sự hỗ trợ từ nguồn ngân sách Nhà nước).
Bên cạnh đó, khách hàng mua nhà ở tại các dự án NƠXH, nhà ở công nhân, mua nhà tại dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ bị ảnh hưởng do tình hình kinh tế, sản xuất kinh doanh khó khăn như: bị cắt giảm nhân sự, giảm lương do không có đơn hàng… dẫn đến nguồn thu nhập của khách hàng sụt giảm. Do đó, khách hàng hiện nay ưu tiên cho việc duy trì nhu cầu cuộc sống, chưa xem xét việc mua nhà trong thời điểm này.
Để thúc giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, NHNN sẽ phối hợp với Bộ Xây dựng trong việc xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Nhà ở; theo dõi tình hình triển khai Chương trình để đề xuất sửa đổi cho phù hơp với thực tế triển khai.
Bên cạnh đó, NHNN tiếp tục bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; tiếp tục điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ (CSTT), chỉ đạo các TCTD tiết giảm chi phí, hạ lãi suất, tạo cơ sở để hạ lãi suất cho vay theo Chương trình theo đúng tinh thần tại Nghị quyết 33/NQ-CP. Đồng thời, chỉ đạo các TCTD tiếp tục đẩy mạnh triển khai Chương trình, mở rộng công tác truyền thông, giới thiệu, tư vấn các nội dung Chương trình tới khách hàng đủ điều kiện để khách hàng có đủ thông tin và chủ động tiếp cận, vay vốn khi có nhu cầu.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết: Bộ đang đề nghị các địa phương báo cáo về việc thực hiện gói 120.000 tỷ đồng để tìm ra các khó khăn cùng tháo gỡ giải quyết; đồng thời, Bộ sẽ trao đổi với NHNN để rà soát xem trong quá trình vay vốn chủ đầu tư, người mua nhà gặp phải những khó khăn để cùng tháo gỡ.
