Đề xuất chỉ định luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người chưa thành niên

Ngày 13/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã khai mạc Phiên họp thứ 18. Phát biểu khai mạc phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, tại Phiên họp thứ 18, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét cho ý kiến đối với 2 nhóm vấn đề.

Nhóm nội dung thứ nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét cho ý kiến và quyết định những nội dung thuộc thẩm quyền theo công việc thường xuyên, theo chức năng, nhiệm vụ đã được giao, gồm có 8 nội dung cụ thể.

Nhóm nội dung thứ hai, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét cho ý kiến về việc chuẩn bị kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV: Cho ý kiến Quy hoạch tổng thể quốc gia theo quy định của Luật Quy hoạch; cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi); cho ý kiến về việc tổng kết, đánh giá việc thực hiện Nghị quyết 30/2021/QH15 và đề xuất một số cơ chế, chính sách về y tế; về giải pháp xử lý, bất cập tại một số trạm thu phí, dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức BOT…

Ngay sau phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc phiên họp. (Ảnh: Quốc hội)

Trình bày Tờ trình Pháp lệnh, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, Dự thảo Pháp lệnh đã bổ sung mới 2 điều, sửa đổi, bổ sung 42/42 điều. Ngoài 3 biện pháp xử lý hành chính (đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc) dự thảo Pháp lệnh còn quy định biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính giáo dục dựa vào cộng đồng đối với người từ đủ 12 đến dưới 14 tuổi theo quy định tại Điều 140a của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Điểm mới đáng chú ý là quy định chỉ định luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người chưa thành niên (khoản 4 Điều 2 dự thảo Pháp lệnh). Đa số ý kiến tán thành dự thảo Pháp lệnh và cho rằng người chưa thành niên bị đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng mà không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp thì Tòa án phải chỉ định người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ.

Mặc dù đây là vi phạm hành chính, nhưng người chưa thành niên bị hạn chế quyền tự do theo phán quyết của Tòa án và trình tự, thủ tục áp dụng tương tự như trong thủ tục tố tụng hình sự. Luật Trợ giúp pháp lý cũng mới chỉ quy định đối tượng được trợ giúp pháp lý là trẻ em (dưới 16 tuổi) trong các lĩnh vực pháp luật mà không bao gồm người chưa thành niên từ 16 đến dưới 18 tuổi.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị bỏ quy định chỉ định luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người chưa thành niên vì không phù hợp với quy định tại điểm c khoản 2 Điều 21 của Luật Luật sư “Luật sư có nghĩa vụ tham gia tố tụng đầy đủ, kịp thời trong các vụ án do cơ quan tiến hành tố tụng yêu cầu”. Theo đó, luật sư chỉ tham gia tố tụng trong “các vụ án” mà không bao gồm các loại việc khác.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí với đa số ý kiến và thể hiện tại khoản 2 Điều 4 dự thảo Pháp lệnh trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến trình bày Tờ trình Pháp lệnh. (Ảnh: Quốc hội)

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, về phạm vi sửa đổi, đa số ý kiến đề nghị sửa đổi toàn diện Pháp lệnh để khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành và bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi triển khai thi hành với những lý do nêu tại Tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao.

Về chỉ định luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người chưa thành niên, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với Tòa án nhân dân tối cao và cho rằng, người chưa thành niên thuộc đối tượng yếu thế cần được pháp luật quan tâm, ưu tiên bảo vệ tại Tòa án.

Việc chỉ định luật sư trong trường hợp người chưa thành niên không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp đã được Pháp lệnh hiện hành quy định và thi hành ổn định 8 năm qua không có vướng mắc. Nếu không quy định việc chỉ định luật sư thì quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi có thể không được bảo vệ đầy đủ. Do đó, cần tiếp tục kế thừa quy định về chỉ định luật sư trong trường hợp người chưa thành niên không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

Ủy ban Tư pháp cũng tán thành với dự thảo Pháp lệnh bổ sung một số quy định có tính chất thân thiện như: Nguyên tắc giải quyết vụ việc đối với người chưa thành niên phải bảo đảm nhanh chóng, kịp thời, bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, giới, lứa tuổi, mức độ trưởng thành của người bị đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính…