Để phát triển ĐBSCL bền vững và thịnh vượng

(Xây dựng) – Các điều kiện bất lợi về địa chất, địa chất thủy văn đang là thách thức không nhỏ trong việc xây dựng hệ thống hạ tầng tại khu vực ĐBSCL. Các hiện tượng như nhiệt độ tăng, nước biển dâng, sụt lún nền đất, lũ lụt, hạn hán và nhiễm mặn xảy ra thường xuyên, nghiêm trọng hơn, gây ảnh hưởng, tác động tiêu cực đến kết cấu hạ tầng kỹ thuật, làm mất an toàn, xáo trộn cuộc sống người dân.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet).

Với 13 tỉnh/thành phố, chiếm 12,3% diện tích toàn quốc, hiện ĐBSCL có 174 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa của vùng đạt khoảng 32,5%. Trong đó, 857 cụm, tuyến dân cư, đã đảm bảo cho khoảng 191.000 hộ dân, với gần 1 triệu người dân vùng ngập lũ ĐBSCL được sống an toàn ổn định. Tất cả các tỉnh, thành trong vùng đã được lập quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng cho các đô thị làm cơ sở quản lý phát triển đô thị; 99% các xã đã được lập Quy hoạch chung xây dựng xã. Tỷ lệ dân cư đô thị được cung cấp nước sạch qua hệ thống cấp nước tập trung đạt 92%; tỷ lệ dân số được thu gom chất thải rắn sinh hoạt khá cao, toàn vùng trung bình đạt 86%.

Tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt đô thị toàn vùng được thu gom khoảng hơn 4.300 tấn/ngày, đạt khoảng 78% (tăng 3% so với năm 2017). Toàn vùng hiện có khoảng 10 nhà máy xử lý chất thải rắn tập trung đang hoạt động, tổng công suất thiết kế đáp ứng khoảng 30% lượng chất thải rắn phát sinh.

Theo đồ án Điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng ĐBSCL đến năm 2030, dân số toàn vùng khoảng 18 – 19 triệu người, trong đó dân số đô thị khoảng 6,5 – 7,5 triệu người, với tốc độ tăng bình quân 2,4% – 3,3%/năm; tương ứng tỷ lệ đô thị hóa 35 – 40%, đây là tỷ lệ thấp hơn so với tỷ lệ đô thị hóa trung bình của cả nước; Tỷ lệ dân cư đô thị được sử dụng nước sạch đạt 100%. Nước thải đô thị được thu gom, xử lý trung bình đạt 40%. Thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị đạt 100%.

Trong bối cảnh tình hình kinh tế – xã hội thế giới và cả nước biến động khó lường, cùng với các yếu tố đặc thù về điều kiện tự nhiên, khí hậu, địa chất của khu vực, có thể thấy, việc phát triển hệ thống hạ tầng đô thị phải vượt qua nhiều thách thức.

Điều mà các chuyên gia ngành Xây dựng đặc biệt lưu ý là tốc độ đô thị hóa nhanh dẫn đến nhu cầu mở rộng đất đô thị lớn, đòi hòi phải hoàn thiện chính sách, pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển. Trong khi đó, tại một số địa phương, công tác quản lý và triển khai thực hiện quy hoạch còn chưa nghiêm, chưa hiệu quả. Một số đô thị đang phải đối mặt với tình trạng không đồng bộ, quá tải về hạ tầng như: tình trạng thiếu kết nối, ùn tắc về giao thông, hệ thống cấp nước bị nhiễm mặn, thoát nước còn tình trạng ngập úng cục bộ, còn thiếu công trình xử lý nước thải, rác thải,…

Hệ thống giao thông trong vùng hiện đang được chú ý đầu tư phát triển, trong thời gian tới, các đường cao tốc kết nối từ TP.HCM về các tỉnh trong vùng sẽ được hoàn thiện. Điều này là yếu tố rất thuận lợi tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội, thúc đẩy quá trình đô thị hóa nhanh chóng. Tuy nhiên, đây cũng là thách thức đối với các địa phương cần phải có sự chuẩn bị trước phát triển hệ thống hạ tầng kết nối, tạo sự đồng bộ để quá trình phát triển được hài hòa và bền vững.

Nhu cầu đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển bền vững vùng ĐBSCL là rất lớn trong khi các nguồn lực còn hạn chế, chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách. Do đó, cần có các chính sách, hoạt động ưu tiên cho phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ trong chiến lược phát triển đô thị của vùng ĐBSCL.

Làm được điều đó cũng có nghĩa thực hiện được mục tiêu đặt ra cho vùng ĐBSCL là phát triển theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu; có vai trò, vị thế quan trọng đối với quốc gia và khu vực Đông Nam Á; kiến tạo phát triển bền vững, thịnh vượng, trên cơ sở chủ động thích ứng, phát huy tiềm năng, thế mạnh, chuyển hóa những thách thức thành cơ hội để phát triển, bảo đảm được cuộc sống ổn định, khá giả của người dân cũng như bảo tồn được những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của ĐBSCL; chú trọng bảo vệ đất, nước và đặc biệt là con người.