Chính sách phát triển nhà ở xã hội: “Không để ai bị bỏ lại phía sau”

(Xây dựng) – Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030” nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách về nguồn cung nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở cho công nhân khu công nghiệp. Nhằm đảm bảo mục tiêu đã đề ra, Bộ Xây dựng đã thường xuyên phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương giám sát việc triển khai thực hiện Đề án để người dân sớm có cơ hội tiếp cận và cải thiện về nhà ở.

ẢNH: ĐẶNG NGÂN

Có 495 dự án hoàn thành và triển khai đầu tư xây dựng

Để triển khai nhiệm vụ được giao, Bộ Xây dựng đã ban hành nhiều văn bản đôn đốc các địa phương; chủ trì tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai Đề án. Bên cạnh đó, Bộ đã tích cực phối hợp với Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng để cho chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án NƠXH, nhà ở công nhân vay với lãi suất thấp. Bên cạnh đó, Bộ đã chỉ đạo các Viện nghiên cứu tích cực áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, nghiên cứu vật liệu xây dựng mới cũng như xây dựng các mẫu thiết kế điển hình về NƠXH đảm bảo chất lượng, hiệu quả…

Về phía các địa phương, Bộ Xây dựng đề nghị nghiên cứu, bố trí ngân sách khuyến khích, ưu đãi thêm để kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển NƠXH trên địa bàn; đơn giản hóa, rút ngắn các thủ tục hành chính theo thẩm quyền; chỉ đạo các chủ đầu tư dự án trên địa bàn nâng cao chất lượng NƠXH, cơ cấu sản phẩm, giá thành hợp lý để người thu nhập thấp, công nhân có cơ hội tiếp cận, cải thiện về nhà ở…

Theo Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030”, mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Trong đó, giai đoạn 2021 – 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn; giai đoạn 2025 – 2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.

Báo cáo mới nhất của Bộ Xây dựng cho biết, trong quý IV/2023: Trên địa bàn cả nước đã có 16 dự án NƠXH dành cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp với quy mô 9.302 căn đã hoàn thành và cấp phép xây dựng (Trong đó, đã hoàn thành 7 dự án với quy mô 4.019 căn; Đã được cấp phép, khởi công xây dựng 9 dự án với quy mô 5.283 căn).

Trong cả năm 2023, trên địa bàn cả nước đã có 44 dự án NƠXH dành cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp với quy mô 36.262 căn đã hoàn thành và được cấp phép, khởi công xây dựng. Cụ thể như sau: Đã hoàn thành 28 dự án với quy mô 13.864 căn; Đã được cấp phép, khởi công xây dựng 16 dự án với quy mô 22.398 căn.

Về lũy kế thực hiện Đề án 1 triệu căn hộ NƠXH giai đoạn 2021 – 2030 cho thấy, qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, đến nay, trên địa bàn cả nước đã có 495 dự án NƠXH dành cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp với quy mô 402.898 căn đã hoàn thành và triển khai đầu tư xây dựng (Trong đó, đã hoàn thành 70 dự án với quy mô 35.566 căn; khởi công xây dựng 127 dự án với quy mô 107.896 căn. Có 298 dự án với quy mô 259.436 căn được chấp thuận chủ trương đầu tư mới).

Về triển khai thực hiện gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay NƠXH: Theo báo cáo, các địa phương và các chủ đầu tư dự án NƠXH đang tập trung triển khai gói hỗ trợ 120.000 tỷ đồng, hiện nay, đã có 27 tỉnh công bố danh mục 63 dự án đủ điều kiện vay theo Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng với nhu cầu vay vốn là 27.966 tỷ đồng. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có một số dự án NƠXH tại các địa phương được giải ngân với số vốn khoảng 179,5/1.095 tỷ đồng.

Hải Phòng vừa khởi công Dự án NƠXH Happy Home Tràng Cát với quy mô 4.300 căn nhà.

Vẫn còn khó khăn

Mặc dù các Bộ, ngành đã tập trung triển khai Đề án đạt hiệu quả cao nhất, tuy nhiên việc phát triển NƠXH còn một số tồn tại, hạn chế. Đó là, cơ chế, chính sách phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân còn một số nội dung chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời; như: Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, quản lý mua – bán, việc thực hiện các chính sách ưu đãi NƠXH phải trải qua nhiều bước nên thời gian thực hiện thủ tục đầu tư bị kéo dài; Các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, nhà ở công nhân chưa đủ hấp dẫn, không thực chất, không thu hút, khuyến khích chủ đầu tư…

Bên cạnh đó, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng chưa được triển khai do các địa phương chưa công bố danh mục dự án NƠXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, sửa chữa chung cư theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ. Nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp; chưa đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm và hàng năm. Nhiều doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong khu công nghiệp chưa quan tâm đến nhà ở cho công nhân, người lao động của mình…

Trên cả nước, ghi nhận nhiều tỉnh, thành phố đang tập trung khởi công, xây dựng triển khai dự án NƠXH, nhà ở công nhân một cách quyết liệt như: Hải Phòng, Hà Nội, TP.HCM, Lâm Đồng, TT – Huế, Bắc Giang, Bình Định…

Có thể thấy, hiện Hải Phòng có số dự án NƠXH, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp được khởi công nhiều nhất cả nước. Theo Chủ tịch TP Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng, Thành phố đặc biệt quan tâm đến NƠXH và đã ban hành nghị quyết về vấn đề này. Hải Phòng được Thủ tướng giao 14.500 căn NƠXH trong giai đoạn 2021 – 2025, đến nay đã đạt kế hoạch được giao. Các dự án NƠXH ở thành phố đều có diện tích lớn, mật độ dân số thấp, điều kiện sinh sống tốt, tiếp giáp gần các khu công nghiệp và nút giao thông. Theo Đề án phát triển NƠXH đến năm 2030, Hải Phòng đặt mục tiêu từ nay đến năm 2030 hoàn thành 33.500 căn nhà dành cho hộ gia đình có thu nhập trung bình và thấp tại đô thị, công nhân, người lao động trong khu công nghiệp.

Tại TP.HCM, kết quả triển khai NƠXH lại gặp rất nhiều bất cập. Trong Đề án Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030 của Chính phủ, TP.HCM được giao đến năm 2030 cần hoàn thành 69.700 căn, theo đó, giai đoạn 2021 – 2025 hoàn thành 26.200 căn, giai đoạn 2026 – 2030 hoàn thành 43.500 căn.

Tại kỳ họp thứ 13, HĐND TP.HCM đã giám sát chuyên đề về việc triển khai, thực hiện các dự án NƠXH trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2016 – 2025. Giai đoạn 2021 – 2025, TP.HCM đặt mục tiêu phát triển khoảng 35.000 căn nhà, tương ứng khoảng 2,5 triệu m2.

Báo cáo giám sát của HĐND TP.HCM cho thấy mặc dù các dự án NƠXH trong giai đoạn 2016 – 2020 phát triển nhanh nhưng kết thúc giai đoạn này Thành phố không đạt chỉ tiêu phát triển 1,78 triệu m2 sàn xây dựng NƠXH (chỉ đạt tỷ lệ 66,8%). Giai đoạn 2021 – 2025, khả năng hoàn thành chỉ tiêu phát triển thêm khoảng 2,5 triệu m2 sàn xây dựng (tương đương 35.000 căn hộ) là rất thấp, khó khả thi.

Thực tế, không chỉ TP.HCM mà cả Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phố khác cũng sẽ khó hoàn thành chỉ tiêu về NƠXH nếu không có những thay đổi cơ bản trong cách tiếp cận, phát triển dự án NƠXH. Nhiều ý kiến cho rằng, Luật Nhà ở vừa được Quốc hội thông qua sẽ giúp tháo gỡ một phần vướng mắc trên thị trường nhà đất, trong đó có dự án NƠXH. Chính phủ, các cơ quan, ban, ngành sẽ tiếp tục nghiên cứu, ban hành Nghị định, chỉ đạo nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, “điểm nghẽn” về mặt pháp luật cho phân khúc nhà ở này để đảm bảo Đề án hoàn thành, người công nhân, lao động thu nhập thấp có cơ hội được tiếp cận nhà ở và ổn định cuộc sống.