Chế tạo vắc xin Covid-19 mới từ cây quillay

Cây quillay – loại cây thường xanh quý hiếm có nguồn gốc từ Chile – từ lâu đã được người bản địa dùng làm xà phòng và thuốc. Trong những năm gần đây, chúng còn được dùng để sản xuất vắc xin phòng bệnh zona và vắc xin sốt rét đầu tiên trên thế giới, cũng như chất tạo bọt cho các sản phẩm trong ngành công nghiệp thực phẩm, đồ uống và khai thác mỏ.

Hãng dược phẩm Novavax đang điều chế một loại vắc xin Covid-19 mới, sử dụng chiết xuất từ vỏ những cành cây quillay già. Hãng này cho biết, họ đang nghiên cứu sử dụng chiết xuất từ cây quillay ở Chile để có thể sản xuất 4,4 tỉ liều vắc xin Covid-19 vào năm 2022, cung cấp giải pháp vắc xin cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

 Mỹ đang nghiên cứu phát triển thuốc điều trị Covid-19 từ cây quillay – loại cây thường xanh quý hiếm có nguồn gốc từ Chile. Ảnh: Thanh Niên

Tá dược Matrix-M của Novavax chứa 2 phân tử saponin, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch. Trong đó có một phân tử QS-21, quý hiếm hơn vì chỉ có trong những cây quillay ít nhất 10 năm tuổi.

Novavax cũng đang lên kế hoạch sản xuất hàng tỉ liều vắc xin Covid-19 trong 2 năm tới, chủ yếu cung cấp cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, theo Reuters hôm 6.10.

Trước nhu cầu khai thác cây quillay tăng cao, các nhà khoa học đang lo ngại nguồn cung có thể sẽ nhanh chóng cạn kiệt. Theo phân tích từ Reuters, sản lượng xuất khẩu các sản phẩm từ cây quillay đã tăng gấp 3 lần, lên đến hơn 3.600 tấn mỗi năm trong thập niên trước đại dịch.

Công ty Desert King International – nhà cung cấp chiết xuất cây quillay duy nhất của Novavax và cũng là nhà xuất khẩu cây quillay lớn nhất của Chile – cho biết họ bảo đảm sản xuất đủ chiết xuất quillay từ những cây già để tạo ra tới 4,4 tỉ liều vắc xin Covid-19 vào năm 2022. Bên cạnh đó, nguồn cung mới từ các khu rừng bản địa thuộc sở hữu tư nhân cũng có đủ nguyên liệu để đáp ứng nhu cầu. Đồng thời, doanh nhân Gaston Salinas cho biết Công ty khởi nghiệp Botanical Solution của ông có trụ sở tại California (Mỹ) có thể sản xuất phân tử QS-21 từ mô quillay trong phòng thí nghiệm và đang nhắm đến sản xuất trên quy mô lớn để cung cấp cho các công ty dược phẩm.

Trong diễn biến liên quan tới công cuộc tìm kiếm, nghiên cứu các loại vắc xin Covid-19, mới đây Giám đốc điều hành BioNTech (Đức), Ugur Sahin nhận định, thế giới có thể cần loại vắc xin Covid-19 mới vào giữa năm 2022 để chống lại các biến thể. Thực tế các vắc xin hiện có chống lại các biến thể đang lưu hành, chẳng hạn như biến thể Delta rất dễ lây lan. Các mũi tiêm nhắc lại có thể tăng cường tác dụng bảo vệ.

Nhưng ông Sahin bày tỏ lo ngại: “Các biến thể trong tương lai của virus SARS-CoV-2 có khả năng né tránh phản ứng miễn dịch do các loại vắc xin này tạo ra. Do đó, các nước có thể cần loại vắc xin Covid-19 được điều chỉnh. Năm nay hoàn toàn không cần thiết có một loại vắc xin mới. Nhưng vào giữa năm sau, mọi chuyện có thể khác. Virus SARS-CoV-2 sẽ ở lại và thích nghi hơn nữa. Chúng ta không có lý do gì để cho rằng virus thế hệ tiếp theo sẽ dễ xử lý hơn so với thế hệ hiện tại. Đây là một quá trình tiến hóa liên tục và sự tiến hóa đó chỉ mới bắt đầu”.

An Dương (T/h)