Cần nhất quán phương pháp xác định hàm lượng silic trong sản xuất phân bón

Silic- nguyên tố trung lượng giúp tăng năng suất chất lượng cây trồng

Tại Hội thảo “Vai trò của silic đối với cây trồng nguyên liệu và phương pháp phân tích silic trong phân bón” diễn ra tại Hà Nội ngày 7/5/2024, TS. Phùng Hà – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, silic là nguyên tố trung lượng, có vai trò quan trọng trong tăng năng suất chất lượng cây trồng.

Cụ thể hơn về vấn đề này, TS. Bùi Duy Hiền – Phó Chủ tịch Hội Khoa học đất Việt Nam chia sẻ, trước đây silic không được xem là chất dinh dưỡng cần thiết nhưng nguyên tố này thường có hàm lượng lớn trong đất và cây trồng có thể hút lên một lượng khá lớn. Vai trò chủ yếu của silic chỉ được nhìn nhận ở góc độ khả năng kháng côn trùng, bệnh hại, sự vững chãi trong cấu trúc tế bào.

“Những công trình nghiên cứu về vai trò silic trong canh tác nông nghiệp của rất nhiều nhà khoa học trên thế giới đã chỉ ra rằng, thật sai lầm khi đánh giá nguyên tố này một cách hờ hững. Không ít trường hợp, không ít loại đất và mùa vụ, silic chính là một trong ít nguyên tố “hạn chế” năng suất theo định luật Leibig (định luật tối thiểu). Do đó, hiện nay trên thế giới và ở Việt Nam, silic được xếp vào nhóm dinh dưỡng trung lượng“- TS. Bùi Duy Hiền cho hay.

Các nhà khoa học nhận định, đối với cây trồng, ngoài các dinh dưỡng đa và vi lượng thì nguyên tố trung lượng như silic rất cần thiết, giúp lá, thân và rễ cây trồng cứng cáp, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng nông sản. Đặc biệt với cây lúa, khi bổ sung đầy đủ silic, cây lúa sẽ đứng thẳng, giúp tăng khả năng quang hợp, ngăn cản sự xâm nhập từ nấm hoặc sâu bệnh, nhất là giúp làm giảm bệnh đạo ôn. Bên cạnh đó, Silic còn giúp duy trì sự sinh trưởng của cây lúa trong điều kiện hạn hán…

Theo TS. Phùng Hà, năm 2006, Bộ NN&PTNT đã đưa phân bón silica vào danh mục bổ sung phân bón được phép sản xuất kinh doanh tại Việt Nam, tạo cơ sở và hành lang pháp lý cho việc nghiên cứu, ứng dụng silic vào phân bón. Tuy nhiên, hiện nay còn một số vấn đề hạn chế sự phát triển của các nghiên cứu, ứng dụng silic rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp, đó là phương pháp xác định hàm lượng silic dễ tiêu cho cây trồng trong mẫu phân bón vẫn còn chưa nhất quán.

Vấn đề đồng bộ với phương pháp phân tích của thế giới, tính ổn định của các phương pháp phân tích đang áp dụng trong nước là chưa cao. Điều này gây khó khăn cho hợp tác quốc tế về nghiên cứu và thương mại các sản phẩm phân bón silic, trong công bố, kiểm tra chất lượng sản phẩm phân bón silic.

Tháo gỡ vướng mắc cho phân bón silic

Trong thiên nhiên silic không tồn tại ở dạng đơn chất, thông thường nó nằm trong dạng silic dioxit (SiO2) gọi là silica. Hiện vật liệu có chứa silic dễ tiêu cho cây trồng để đáp ứng yêu cầu làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất phân bón silic tại Việt Nam còn thiếu về lượng và hành lang pháp lý cho việc thu mua, chế biến, sử dụng như là phân bón hoặc nguyên liệu phân bón.

Từ thực tế sản xuất phân bón có chứa thành phần silic, đại diện Công ty CP Công Nông nghiệp Tiến Nông khẳng định, cây hút nhiều silic giúp tạo chất diệp lục thuận lợi, tăng khả năng quang hợp. Các loại cây khi được cung cấp silic cũng đều tăng năng suất. Đây là loại phân bón bên cạnh tác dụng làm tăng khả năng sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu với một số tác động của điều kiện ngoại cảnh như điều kiện thời tiết bất thuận, sâu bệnh, tăng năng suất của cây trồng còn có tác dụng cải tạo đất an toàn; đặc biệt, đây là loại phân chậm tan, có hiệu quả lâu dài trên các loại đất chua…

Tuy nhiên, hiện nay, phương pháp xác định hàm lượng silic dễ tiêu cho cây trồng trong mẫu phân bón vẫn còn chưa nhất quán đang gây khó cho doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hồng Phong- Tổng giám đốc Công ty CP Công Nông nghiệp Tiến Nông cho biết, hiện Việt Nam quy định có 2 phương pháp thử để xác định hàm lượng silic dễ tiêu trong phân bón là TCVN 11407:2019 và TCCS 772:2020/BVTV. Phương pháp TCVN 11407:2019 có đối tượng là tất cả các loại phân bón, còn TCCS 772:2020/BVTV chỉ áp dụng cho phân silicat kiềm.

Tổng giám đốc Công ty CP Công Nông nghiệp Tiến Nông – Nguyễn Hồng Phong: Cần sớm có quy chuẩn phương pháp phân tích xác định hàm lượng silic trong phân bón.

Như vậy, đang có sự chồng lấn về phương pháp thử, trong khi hai phương pháp này có sự khác biệt lớn về kết quả trên cùng một mẫu phân bón.

“Thực tế, doanh nghiệp đã nhiều lần phải giải trình về hàm lượng silic trong phân bón, do sản phẩm phân bón Silicon của Tiến Nông khi áp dụng phương pháp thử với TCCS 772:2020/BVTV thì hàm lượng silic là 26-28%, nhưng áp dụng phương pháp tử với TCVN 11407:2019 thì hàm lượng silic chỉ còn có 1%. Điều này khiến doanh nghiệp phải mất rất nhiều thời gian giải trình với cơ quan quản lý nhà nước” – Tổng giám đốc Công ty CP Công Nông nghiệp Tiến Nông chia sẻ.

Ông Nguyễn Hồng Phong cho rằng, cần sớm có quy chuẩn phương pháp phân tích xác định hàm lượng silic trong đất, phân bón và cây trồng để đồng bộ với tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện cho hợp tác quốc tế về nghiên cứu và thương mại phân bón silic.

Đồng thời, ông Nguyễn Hồng Phong cũng kiến nghị thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng silic dạng nano (SiNPs) trong phân bón nhằm khai thác tác dụng của silic đối với cây và đất, đồng thời hạn chế tồn tại của các nguồn cung nguyên liệu silic trong sản xuất phân bón quy mô công nghiệp.

Còn ông Hà Huy San – Công ty CP Phân lân Nung chảy Ninh Bình nêu ý kiến, việc phân tích thành phần SiO2 hữu hiệu trong phân bón phải căn cứ nguồn gốc chủng loại phân bón. “Trước khi Nghị định 108 ra đời trên bao bì phân lân nung chảy Ninh Bình có ghi rõ thành phần SiO2: 25%-30%. Sau đó, theo quy chuẩn Việt Nam 01-189:2019 không có thành phần SiO2 trong phân lân nung chảy và quy định phương pháp thử Silic hữu hiệu theo tiêu chuẩn Việt Nam 1407:2016 nên trên bao bì phân lân nung chảy Ninh Bình không được ghi thành phần SiO2”.

Từ đó, ông San kiến nghị xem xét, bổ sung thành phần SiO2 trong phân lân nung chảy, bổ sung phương pháp thử SiO2 theo TCCS 772 vào quy chuẩn quốc gia về phân bón, tạo điều kiện cho công ty bổ sung thành phần SiO2 trên bao bì sản phẩm phân lân nung chảy

Khẳng định silic là một trong bốn nguyên tố trung lượng cực kỳ quan trọng với cây trồng, đồng thời tiếp nhận các kiến nghị, TS. Phùng Hà cho biết, ngay sau Hội thảo, Hiệp hội Phân bón Việt Nam sẽ tổng hợp các ý kiến của doanh nghiệp trình lên Bộ NN&PTNT và Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng để sớm giải quyết các vướng mắc trong ứng dụng và phát triển silic trong phân bón.

Lê Kim Liên