Cải thiện chính sách để người khuyết tật hoà nhập trong quản trị địa phương

Nghiên cứu “Đánh giá mức độ hòa nhập của người khuyết tật trong quản trị địa phương” do UNDP tại Việt Nam và MDRI thực hiện từ tháng 6/2024 đến tháng 10/2024. Nghiên cứu đã tiến hành khảo sát với trên 2.310 người khuyết tật, bao gồm tất cả các dạng khuyết tật tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước, nhằm tìm hiểu về mức độ hòa nhập của người khuyết tật trong quản trị địa phương. Bên cạnh các thảo luận chung về hòa nhập người khuyết tật trong hành chính công và dịch vụ công, nghiên cứu cũng chỉ ra những thách thức lớn mà người khuyết tật phải đối mặt trong ứng phó với rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Phùng Đức Tùng, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) cho biết: “Nghiên cứu này nhằm tạo cơ hội để người khuyết tật đóng góp quan điểm cá nhân, bổ khuyết cho chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) thường niên và đưa ra khuyến nghị chính sách liên quan đến người khuyết tật. Đây là một nghiên cứu rất thiết thực và cần thiết vì từ trước đến nay hầu như chưa có một nghiên cứu nào về sự tham gia và hòa nhập của người khuyết tật trong quản trị địa phương.”

Ông Phùng Đức Tùng, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) phát biểu tại tọa đàm.

Theo kết quả của nghiên cứu, người khuyết tật tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều rào cản trong tiếp cận dịch vụ công, nhận trợ cấp và thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH). Do đó, cần có các giải pháp cấp bách để cải thiện cổng dịch vụ công trực tuyến, xem xét đến khả năng và mong muốn của người khuyết tật khi triển khai cách thức nhận trợ cấp tại địa phương và thực hiện các biện pháp ứng phó với BĐKH phù hợp với từng dạng khuyết tật.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong số những người khuyết tật thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) trong 12 tháng qua, có đến 25,6% cảm thấy khó khăn khi tìm kiếm thông tin trên các cổng dịch vụ công trực tuyến (DVCTT). Theo dữ liệu định tính, nhiều cổng DVCTT chưa được thiết kế để hỗ trợ trình đọc màn hình, khiến việc tiếp cận của người khuyết tật, đặc biệt là người khiếm thị trở nên hạn chế. Nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, cần cải thiện các cổng dịch vụ công trực tuyến, đáp ứng chuẩn tiếp cận WCAG 2.0 và tham vấn người khuyết tật trong quá trình xây dựng cổng DVCTT để thân thiện hơn với người khuyết tật.

Một trong những khó khăn phổ biến nhất của người khuyết tật khi nhận trợ cấp là phải phụ thuộc vào người nhà nhận hộ (52,4%). Điều này khiến người khuyết tật không hoàn toàn quyết định được việc sử dụng khoản trợ cấp này. Bên cạnh đó, trong số người khuyết tật đang nhận trợ cấp hàng tháng tham gia khảo sát, 24,3% hiện đang nhận trợ cấp qua tài khoản ngân hàng, chủ yếu ở khu vực Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng. Tuy nhiên, việc chuyển sang hình thức nhận trợ cấp này còn nhiều rào cản với người khuyết tật ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, những nơi cây ATM cách UBND xã tới 20km. Dịch vụ ngân hàng cũng chưa dễ tiếp cận với người khuyết tật, để mở được tài khoản ngân hàng, người khuyết tật cần phải có người giám hộ/người làm chứng, với các giao dịch tại quầy người khuyết tật được yêu cầu phải ký các chữ ký giống nhau, các ứng dụng của ngân hàng chưa hỗ trợ trình đọc màn hình và người khuyết tật cũng gặp nhiều khó khăn trong việc xác nhận sinh trắc học.

Những bất cập trên đòi hỏi sự cải thiện cả về chính sách và dịch vụ để đảm bảo sự bình đẳng và thuận tiện cho người khuyết tật trong tiếp cận trợ cấp và sử dụng dịch vụ ngân hàng. Nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, cần cân nhắc đến khả năng và mong muốn của người khuyết tật khi triển khai cách thức nhận trợ cấp tại địa phương và xây dựng quy trình, thủ tục phù hợp để người khuyết tật có thể mở và sử dụng tài khoản ngân hàng một cách chủ động và thuận tiện hơn.

Các diễn giả tham gia tọa đàm chuyên đề “Đánh giá mức độ hòa nhập người khuyết tật trong quản trị địa phương”.

Về khả năng thích ứng với rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu, trong số người khuyết tật nhận thấy các hiện tượng biến đổi khí hậu trong vòng 05 năm qua, có tới 72,5% cho biết họ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu Trong đó, sức khỏe thể chất và tinh thần (46,1%) và thu nhập từ sản xuất nông nghiệp (25,5%) là hai khía cạnh bị ảnh hưởng nhiều nhất. 

Bên cạnh đó, dù người khuyết tật luôn được xác định là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương cần ưu tiên đặc biệt nhưng việc hỗ trợ người khuyết tật trong các tình huống thiên tai còn gặp nhiều khó khăn do chưa có những chính sách hỗ trợ cụ thể cho từng dạng khuyết tật khác nhau và nguồn lực về tài chính và con người của địa phương còn hạn chế.