Bình Định: Bảo tồn nét đẹp văn hóa cộng đồng trong lễ mừng về nhà mới của đồng bào Chăm H’roi

(Xây dựng) – Lễ mừng về nhà mới của đồng bào Chăm H’roi ở huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định là nơi gắn kết, đoàn kết trong cộng đồng, mang giá trị văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số được giữ gìn và bảo tồn cho đến nay.

Nghi thức lễ mừng về nhà mới của người Chăm H’roi.

Lễ mừng về nhà mới của người Chăm H’roi gọi là Quai wing xang Brău. Đây là lễ mừng trong phạm vi gia đình của đồng bào Chăm H’roi ở huyện miền núi Vân Canh, tỉnh Bình Định. Tùy vào điều kiện kinh tế gia đình mà người dân tổ chức lễ mừng về nhà mới khác nhau.

Những ngày qua, vợ chồng anh Đinh Văn Lịch và chị Phan Thị Hồng Vân – người Chăm H’roi làng Canh Thành, xã Canh Hòa, huyện Vân Canh tất bật chuẩn bị mọi vật phẩm để thực hiện nghi lễ mừng về nhà mới. Khi tiếng cồng chiêng vang lên, cũng là lúc người có uy tín và người dân trong làng nhanh chóng có mặt tại gia đình để giúp gia chủ làm lễ.

Thầy cúng và già làng, đại diện cho gia chủ trình các lễ vật lên thần linh gồm: Một con gà trống biểu hiện cho sự bền bỉ, dẻo dai trước cuộc sống, 2 chén rượu cần, với ý nguyện cầu cho mưa thuận gió hòa, cây lúa tốt tươi, công việc làm ăn suôn sẻ, mọi người đều khỏe mạnh.

Chia sẻ với chúng tôi, anh Đinh Văn Lịch cho biết: Lễ mừng về nhà mới của người Chăm H’roi không được thiếu cây nêu đặt trước nhà. Cây nêu phải vươn cao, tạo thành đôi cánh chim Ktang – loài chim biểu hiện cho sự yên bình. Trong ngày hội, tất cả mọi người đều mặc trang phục thổ cẩm truyền thống. Lúc tiếng cồng chiêng vang lên, mọi người cùng thưởng thức rượu cần và hòa nhịp vào điệu múa xoang của đồng bào vùng cao.

Già làng – nghệ nhân ưu tú Lê Văn Ru tại ở khu phố Hiệp Hội, thị trấn Vân Canh, huyện Vân Canh chia sẻ: Nhờ tiếp cận với nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật, thông tin, bây giờ đồng bào không còn giải thích hiện tượng theo kiểu lạc hậu như xa xưa nữa. Nhưng niềm tin, tín ngưỡng thì sâu sắc hơn, bởi các lễ hội, nghi thức dân gian tốt đẹp hầu hết đều giúp đồng bào sống tốt, đoàn kết, tôn trọng tự nhiên, thân thiện với môi trường.

Nghệ nhân ưu tú Lê Văn Ru trò chuyện: Đối với người Chăm H’roi, lễ mừng về nhà mới là một nghi lễ rất quan trọng, cúng heo hay bò, điều đó không quan trọng, mà cái quan trọng là tổ chức như thế nào, làm sao để được ấm cúng và vui vẻ. Tính chất lễ hội và những chén rượu cần đã thắt chặt tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em, giữa người Chăm H’roi và các tộc anh em khác. Đây là yếu tố nhân văn quan trọng thúc đẩy con người luôn có sức mạnh để vượt qua khó khăn trong cuộc sống, trong chiến đấu, trong lao động sản xuất.

Thiếu nữ Chăm H’roi múa xoang cùng đội cồng chiêng trong lễ mừng về nhà mới.

Ông Nguyễn Xuân Việt – Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Canh cho biết thêm: Thời gian qua, chính quyền địa phương luôn quan tâm đến việc gìn giữ, bảo tồn các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện, trong đó có người Chăm H’roi. Đây là giá trị văn hóa tinh thần rất bổ ích, quý báu của cộng đồng dân tộc thiểu số. Để tiếp tục gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa đó, ngoài tham gia các chương trình văn hóa, văn nghệ do tỉnh tổ chức, trong những năm qua, huyện còn thường xuyên kết nối với huyện giáp ranh Đồng Xuân của tỉnh Phú Yên và các địa phương lân cận, tạo điều kiện cho bà con được giao lưu, học hỏi, quảng bá bản sắc văn hóa truyền thống đến với công chúng và các dân tộc anh em khác.

Ông Nguyễn Xuân Việt chia sẻ: Lễ mừng về nhà mới của người Chăm H’roi thể hiện lòng biết ơn đối với các thần linh. Những năm gần đây, lễ mừng về nhà mới của người Chăm H’roi được trình diễn rộng rãi hơn, giới thiệu ở các ngày hội văn hóa thể thao tại khu vực. Việc bảo tồn nét đẹp đặc sắc của lễ hội, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa phi vật thể trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung và người Chăm H’roi huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định nói riêng.