Biến đổi khí hậu có thể làm tăng nguy cơ lây lan virus ở Bắc Cực

Trong một nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã xem xét đất và trầm tích hồ từ Hồ Hazen, hồ lớn nhất theo thể tích ở phía bắc của Bắc Cực. Giải trình tự các phân đoạn DNA và RNA được tìm thấy trong đất, các nhà khoa học đã tìm cách xác định nhóm virus có trong môi trường Bắc Cực.

Bằng cách sử dụng một thuật toán máy tính để ngữ cảnh hóa các virus có vật chủ là động vật, thực vật và nấm có mặt trong khu vực, nhóm đã có thể tìm ra nguy cơ lây lan của virus: nghĩa là khả năng virus tràn vào các loài vật chủ mới và tiếp tục lây lan, như SARS-CoV-2 đã làm bằng cách chuyển từ quần thể động vật hoang dã sang người .

Các nhà nghiên cứu viết trong bài báo xuất bản của họ: “Nguy cơ đại dịch mới xuất hiện tăng lên khi dòng chảy từ sông băng tan chảy do biến đổi khí hậu”.

Nếu biến đổi khí hậu cũng làm thay đổi phạm vi các loài vectơ virus tiềm ẩn và các ổ chứa về phía bắc, thì vùng cao Bắc Cực có thể trở thành mảnh đất màu mỡ cho các đại dịch mới.

Các nhà nghiên cứu đã so sánh con đường tiến hóa của cả virus và vật chủ, tìm kiếm các biến thể và điểm tương đồng giữa hai loài – so sánh cho thấy khả năng thay đổi hiện trạng và lan truyền virus sau đó.

Cùng với các nghiên cứu trước đây, cho thấy cảnh quan bị suy thoái có thể đẩy mầm bệnh, ký sinh trùng và vật chủ đến với nhau theo những cách mới. Dòng chảy sông băng tăng lên dẫn đến nhiều khả năng virus nhảy vào vật chủ.

Một giải thích được đưa ra là dòng chảy gia tăng có nghĩa là nhiều vật chất hữu cơ hơn – và các sinh vật trong đó – bị cuốn trôi vào hồ thay vì còn lại trên đất liền.

Khi khí hậu thay đổi, hoạt động trao đổi chất của vi hạt ở Bắc Cực cũng thay đổi, do đó ảnh hưởng đến nhiều quá trình hệ sinh thái như sự xuất hiện của các mầm bệnh mới.

Đồng thời, các nhà khoa học cũng đang cảnh báo về nguy cơ gia tăng đại dịch do nhiều yếu tố gây ra: không ít các hoạt động của con người phá hủy môi trường sống tự nhiên, buộc động vật và con người phải sống trong những khu vực ngày càng nhỏ.

Nhu cầu cấp thiết phải hiểu mối quan hệ giữa thay đổi môi trường sống và sự gần gũi với các nguồn bệnh mới làm nền tảng cho nghiên cứu mới nhất này và với sự nóng lên toàn cầu có thể dẫn đến việc các loài tiến xa hơn về phía bắc để duy trì một môi trường có cùng loại nhiệt độ, tiềm năng cho virus bùng phát để các loài mới phát triển hơn nữa.

Tác động kép này của biến đổi khí hậu, vừa làm tăng nguy cơ lan tỏa, vừa dẫn đến sự dịch chuyển về phía bắc của các loài sinh vật, có thể gây ra những tác động mạnh mẽ ở vùng Bắc Cực.

Đại Phong (T/h)