Bảo vật quốc gia: Bia điện Nam Giao – đàn tế trời đất của Thăng Long xưa

Bia điện Nam Giao – một hiện vật vô giá thời Lê Trung Hưng, là vật chứng lịch sử về những giá trị thiêng liêng của Quốc lễ truyền thống vẫn còn tồn tại gần như nguyên vẹn đến ngày nay.

Bảo vật quốc gia: Bia điện Nam Giao – đàn tế trời đất của Thăng Long xưa

Bia điện Nam Giao bằng đá, được dựng năm thứ 4 niên hiệu Vĩnh Trị, đời vua Lê Hy Tông (1679) tại thành Thăng Long. Đây là một hiện vật quý hiếm thời Lê Trung Hưng còn lưu giữ được và đã được công nhận Bảo vật Quốc gia năm 2015.

Tấm bia nằm trong quần thể hệ thống Trưng bày ngoài trời và không gian tưởng niệm tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia như một minh chứng lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam độc đáo, phong phú và hấp dẫn.

Trán bia hình bán nguyệt trang trí đôi rồng chầu mặt trời. Diềm trán bia chạm khắc đề tài lưỡng long chầu nguyệt và mây.

Diềm xung quanh bia chạm rồng, phượng, mây, hoa mẫu đơn, cúc, băng lá đề kép và vân mây hình khánh. Thân bia khắc chìm bài minh văn chữ Hán do TS. Nguyễn Tiến Triều soạn thảo, TS. Hồ Sĩ Dương nhuận chính.

Nét chữ được chạm khắc chân phương, ghi việc xây dựng điện Nam Giao ở Thăng Long (Hà Nội) và việc đầu năm mới, vua cùng quần thần lập đàn tế cáo trời đất, cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Điều đó cho thấy, việc lập đàn để tế cáo trời đất đã trở thành một nghi thức quan trọng không thể thiếu của các triều đại phong kiến được kế thừa, duy trì, phát triển đến các thời kỳ sau này.

Bia có kích thước cao: 213 cm; rộng: 146 cm; dày: 34 cm. Kích thước phần chân đế: 214 cm – 156 cm – 51 cm. Trong ảnh là mảng chạm khắc ở phần chân đế.

Bệ chân đế bia chạm khắc nổi long mã và hoa lá. Hoa văn trang trí thể hiện đề tài đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc thời Lê Trung Hưng.

Hình ảnh rồng đặc trưng thời Lê Trung Hưng. Các nét điêu khắc mềm mại, sắc nét cho thấy kĩ thuật điêu khắc của thời kì này đạt cấp độ cao.

Phần trang trí với hình ảnh hoa mẫu đơn, cúc, băng lá đề kép và vân mây hình khánh.

Trên các phương diện kiến trúc, nghệ thuật, mỹ thuật, đời sống văn hóa tâm linh của Thăng Long – Đại Việt dưới các thời Lý – Trần – Lê, bia còn cho hiểu biết hơn về những giá trị lịch sử kinh thành Thăng Long xưa

Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử đất nước, Đàn Nam Giao Thăng Long không còn nữa nhưng những giá trị linh thiêng và di vật còn sót lại chứa đựng nhiều giá trị to lớn về mặt lịch sử, văn hóa, kiến trúc của thời Lê Trung Hưng.

Ở góc trái mặt trước của tấm bia, hình một linh thú đã bị vỡ không còn nguyên vẹn. Các phần chạm khắc khác vẫn còn nguyên, chi tiết rõ nét.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản nhằm xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.