Bãi Giữa sông Hồng: Triển vọng một không gian sáng tạo đặc thù

Lá phổi xanh của Thủ đô

Trong hành trình phát triển lâu dài của Thủ đô Hà Nội, bên cạnh việc phát triển đô thị thì việc bảo vệ và phát huy các giá trị thuộc về không gian thiên nhiên vô cùng quan trọng. Hà Nội có lợi thế với nhiều ao hồ và đặc biệt được tự nhiên ban tặng không gian sông Hồng rộng rãi, thoáng đãng. Không chỉ thế, sông Hồng còn mang hồn cốt của cả nền văn minh châu thổ từ xưa tới nay.

Vốn là vùng đất giữa sông Hồng được phù sa bồi đắp trong nhiều năm qua, đến nay Bãi Giữa sông Hồng thuộc địa giới quản lý của 4 quận: Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm và Long Biên. Trải qua nhiều năm hình thành, khu Bãi Giữa đã có mức ổn định nhất định về địa chất và hệ sinh thái, gần như không xảy ra lũ lụt.

Trên con đường xây dựng, phát triển Thủ đô theo mục tiêu Thành phố Sáng tạo của UNESCO, việc vận dụng các nguồn lực sẵn có vô cùng cần thiết và quan trọng. Có thể thấy rõ, nguồn lực sẵn có của Bãi Giữa trước hết là không gian xanh tự nhiên, cảnh quan hữu tình, vị trí địa lý thuận lợi về giao thông, kết nối các khu vực trong thành phố. Và sau đó là các lợi thế khác như lịch sử văn hóa của con sông gắn liền với quá trình hình thành nước Việt. Là đôi bờ mang đầy trầm tích văn hóa Thủ đô của các quận trung tâm Long Biên, Tây Hồ, Hoàn Kiếm, Ba Đình…

Những năm qua, bên cạnh phần diện tích bị bỏ hoang, khu vực Bãi Giữa chủ yếu được sử dụng để trồng hoa màu. Vùng đất bị bỏ hoang và vùng được canh tác nông nghiệp lâu năm tình cờ tạo nên mảng xanh ven sông đầy giá trị tự nhiên với thảm thực vật phong phú. Các nghiên cứu sinh thái học đã ghi nhận hơn 200 loài chim nơi đây bao gồm cả các loài chim di cư, cho thấy tầm quan trọng của khu vực này với đa dạng sinh học chung của thành phố. Nằm giữa trung tâm Thủ đô, ở vị trí đón gió về thành phố với hai bờ phát triển nhanh chóng mỗi ngày, thảm sinh vật mới ở không gian Bãi Giữa góp phần không nhỏ vào việc cải thiện chất lượng không khí nội thành. Đó là một cơ sở, một ưu thế cho hướng phát triển không gian xanh giữa lòng Thủ đô. Và đây cũng là tiềm năng cho việc đa dạng hóa chức năng các mảng xanh để phục vụ cho hoạt động công cộng tại những địa điểm phù hợp trong tương lai.

Triển vọng về một không gian sáng tạo đặc thù

Tại Hội thảo “Đề án xây dựng Công viên Văn hóa cảnh quan Bãi Giữa sông Hồng: Tầm nhìn và giải pháp” diễn ra tại Hà Nội ngày 24/11, nhà quy hoạch người Úc David Barnes cho biết: Trên thế giới, có nhiều khu vực vốn là không gian tự nhiên bị bỏ hoang nhưng đã được quy hoạch, khai thác theo hướng bảo vệ và phát huy vốn có sẵn đó. Nhiều mô hình đảo – công viên trên thế giới có thể là một gợi ý tham khảo cho dự án phát triển không gian Bãi Giữa sông Hồng. Ví dụ như Khu bảo tồn Barangaroo (Sydney, Úc – công viên bờ biển mới nhất của vùng này, nằm trên bán đảo nhô ra Cảng Sydney; các hoạt động văn hóa sáng tạo, ẩm thực thổ dân với đặc sắc thảm thực vật bản địa được khai thác du lịch); Île de la Cité (Paris, Pháp – một hòn đảo trên sông Seine, được phát huy và khai thác kinh tế từ công nghiệp sáng tạo nhờ có nhiều công trình kiến trúc lịch sử lâu đời)…

Thiên nhiên, lịch sử, văn hóa và hồn cốt của một mảnh đất luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các hoạt động sáng tạo. Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa, cũng là nơi kích thích và tập trung sức sáng tạo. Dù vậy, để phát huy, phát triển sự sáng tạo cần có một sự cộng hưởng. Và muốn có sự cộng hưởng ấy, thì rất cần một không gian sáng tạo – nơi tất cả các ý tưởng sáng tạo được hội tụ, giao thoa, được giới thiệu tới đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Đã có nhiều “kịch bản” tương lai cho hướng khai thác và phát triển Bãi Giữa được các nhà nghiên cứu, các kiến trúc sư đưa ra với bao ấp ủ. Song điều được nhấn mạnh nhất vẫn là, để hướng đến sự bền vững, cần có sự cân đối giữa xã hội và môi trường, giữa phát triển và bảo vệ. Và sẽ thật tuyệt nếu giữa Hà Nội có một không gian sáng tạo đặc thù dành riêng cho các hoạt động sáng tạo, nghệ thuật.

“Để có được một không gian sáng tạo như thế, cần những lợi thế về vị trí địa lý (thuộc trung tâm đô thị lớn càng tốt và có thêm vệ tinh là các đô thị mới khác), cảnh quan, giao thông thuận lợi, bề dày lịch sử văn hóa, không gian xã hội đủ nhộn nhịp tấp nập để có được sự thuận lợi trong những kết nối liên ngành/ đa lĩnh vực. Bãi Giữa hoàn toàn có đủ những lợi thế đó. Chúng ta có thể hình dung đến một quận nghệ thuật sông Hồng ngay tại nơi này, và cũng chính là không gian sáng tạo đặc thù đáng mơ ước ấy”, KTS Đoàn Kỳ Thanh – Giám đốc Công ty Kiến trúc Avant chia sẻ.

Theo Người Hà Nội