Bài 2: Tầm nhìn chiến lược cho đô thị xanh, hiện đại

(Xây dựng) – Các đồ án quy hoạch phân khu đô thị Bắc Ninh đã và đang tạo ra quỹ đất sạch, hạ tầng đồng bộ, thu hút các nhà đầu tư chiến lược đến với Bắc Ninh. Tuy nhiên, bên cạnh đó, bài toán khó đặt ra cho các nhà quy hoạch là làm sao vừa phát triển các khu vực mới, vừa bảo tồn những không gian hiện hữu giàu giá trị văn hóa.

Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), một trong 3 đơn vị tư vấn đang thực hiện các đồ án quy hoạch phân khu đô thị Bắc Ninh.

Phóng viên Báo điện tử Xây dựng đã có cuộc trò chuyện với ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy, Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), một trong 3 đơn vị tư vấn đang thực hiện các đồ án quy hoạch phân khu đô thị Bắc Ninh về các giải pháp được tích hợp vào quy hoạch phân khu, hướng tới sự phát triển bền vững, xanh và hiện đại cho các đô thị Bắc Ninh.

PV: Thưa ông, được biết Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) là một trong 3 đơn vị tư vấn đang thực hiện các đồ án quy hoạch phân khu đô thị Bắc Ninh (huyện Tiên Du và Yên Phong). Trong vai trò đơn vị tư vấn, ông có thể chia sẻ những điểm nổi bật và khác biệt chính trong quy hoạch phân khu của hai huyện này?

ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy: Trong Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bắc Ninh sẽ phát triển hai huyện Tiên Du và Yên Phong trở thành các thành phố trực thuộc tỉnh. Như vậy chúng ta có thể thấy rằng đây là 2 địa bàn có vị trí quan trọng trong hệ thống các đô thị của Bắc Ninh. Do đó, việc nghiên cứu lập quy hoạch cần được thực hiện một cách chi tiết, chính xác, khoa học và có tầm nhìn dài hạn.

Theo tôi, đặc trưng quy hoạch phân khu của huyện Tiên Du và huyện Yên Phong đó là đi vào việc khai thác thế mạnh của từng địa phương. Đối với huyện Yên Phong, quy hoạch phân khu hướng tới tập trung phát triển công nghiệp, dịch vụ công nghệ cao và công nghiệp phụ trợ cấp vùng.

Ngoài các khu, cụm công nghiệp lớn đã và đang hoạt động như: Yên Phong, Yên Phong mở rộng, Yên Phong II…, các đồ án quy hoạch phân khu còn bổ sung quỹ đất đáng kể để phát triển thêm các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, quỹ đất nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội, nhà ở thương mại mới, cùng với hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ, nhằm phục vụ tốt nhất nhu cầu sinh sống và làm việc của người dân và công nhân.

Còn đối với huyện Tiên Du, với vai trò là một vùng đất có bề dày về truyền thống lịch sử văn hóa, các đồ án quy hoạch phân khu của huyện Tiên Du lại hướng tới chú trọng bảo tồn các công trình văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng, tôn giáo, đồng thời giải quyết các vấn đề hậu cần cho những khu công nghiệp hiện hữu, tạo liên kết chặt chẽ giữa các đơn vị ở cũ và mới đảm bảo sự cân bằng trong phát triển.

Minh họa chức năng phân khu 3, đơn vị ở 1 – Khu đô thị công nghiệp Yên Phong mở rộng.

Đơn cử, trong đồ án quy hoạch phân khu tại 2 xã Đại Đồng – Tri Phương, phương án quy hoạch tập trung vào việc bổ sung quỹ đất phát triển đô thị mới để đáp ứng nhu cầu nhà ở và dịch vụ cho 2 Khu công nghiệp lớn là Đại Đồng – Hoàn Sơn và VSIP, nhằm hạn chế tối đa việc xáo trộn cấu trúc làng xóm hiện hữu và bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống.

Bên cạnh đó, quy hoạch cũng chú trọng kết nối các trung tâm dịch vụ đô thị với Khu du lịch tâm linh chùa Phật Tích, đồng thời bảo tồn và phát huy các không gian xanh hiếm hoi còn lại dọc theo 2 bên bờ sông Húc và biến chúng trở thành những công viên nông nghiệp ven sông, vừa tạo cảnh quan công cộng phục vụ người dân, vừa đóng vai trò “lá phổi xanh” cho đô thị.

PV: Trong quá trình thực hiện quy hoạch phân khu, đơn vị tư vấn đã gặp phải những khó khăn, thách thức nào và cách giải quyết ra sao, thưa ông?

ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy: Vấn đề đầu tiên, chúng tôi gặp phải đó là yêu cầu phải tuân thủ các quy hoạch cấp trên đối với các đồ án. Như chúng ta đã biết, hệ thống quy hoạch của tỉnh Bắc Ninh khá dày đặc như Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, điều chỉnh Quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2045, Quy hoạch sử dụng đất huyện Tiên Du… các đồ án này được triển khai trong từng giai đoạn khác nhau, thuộc các ngành quản lý khác nhau nên còn tồn tại nhiều xung đột. Việc lập quy hoạch phân khu cần phải đảm bảo việc tuân thủ, kế thừa, phát huy một cách hài hòa giữa các đồ án cấp trên.

Vấn đề thứ hai đó là, việc ứng xử giữa phát triển khu vực mới với bảo tồn không gian hiện hữu. Việc bổ sung tiện ích đô thị như: Hồ nước, vườn hoa, cây xanh, khu thể dục thể thao, nhà văn hóa, bãi đỗ xe theo tiêu chuẩn đô thị loại I phải đảm bảo quy mô, chất lượng và bán kính phục vụ phù hợp cho cả khu dân cư cũ và mới, tránh gây xung đột giữa các nhóm dân cư.

Vấn đề thứ ba đó là, việc đề xuất giải pháp nâng cấp cải tạo hạ tầng kỹ thuật cho những khu dân cư hiện hữu. Trong khu vực nghiên cứu lập quy hoạch có rất nhiều các khu dân cư hiện hữu cư trú với mật độ cao, công trình xây dựng có quy mô lớn và dày đặc dẫn đến việc nghiên cứu mở rộng những tuyến đường làng ngõ xóm nhằm hướng đến tiêu chí của đô thị loại I là hết sức khó khăn và vướng mắc. Bên cạnh đó, việc bổ sung những tuyến cống, tuyến mương có mặt cắt lớn, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật cũng không đơn giản do không còn quỹ đất.

Minh họa định hướng trục không gian chính trong đồ án quy hoạch phân khu đô thị Bắc Ninh.

PV: Trong vai trò đơn vị tư vấn, đơn vị đã áp dụng những giải pháp nào để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của quy hoạch phân khu, đặc biệt là trong việc thu hút đầu tư và phát triển kinh tế địa phương?

ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy: Để đảm bảo tính khả thi của quy hoạch phân khu, trong quá trình thực hiện chúng tôi đã sử dụng những nhân sự là chuyên gia chất lượng cao, có sự am hiểu về các vấn đề của địa phương đồng thời phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm chính quyền địa phương, các nhà đầu tư, cộng đồng dân cư và các chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch. Trong quá trình lập quy hoạch phân khu, chúng tôi đã làm việc liên tục và sát sao với địa phương, lắng nghe và tích hợp ý kiến các bên nhằm đảm bảo rằng quy hoạch được thiết kế phù hợp với nhu cầu thực tế và có sự đồng thuận cao.

Ngoài ra, để xây dựng một môi trường đầu tư hấp dẫn và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, trong quá trình lập quy hoạch phân khu, chúng tôi đã lắng nghe, tiếp thu các ý kiến góp ý từ những doanh nghiệp đã, đang và sẽ thực hiện đầu tư xây dựng dự án trên địa bàn từ đó đưa ra một số giải pháp cụ thể như: Bố trí các quỹ đất ở mới cùng với các công trình hạ tầng xã hội thiết yếu; bổ sung các khu vực tái định cư, nhà ở xã hội dành cho công nhân, người thu nhập thấp; xây dựng đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung, đáp ứng các tiêu chí của đô thị loại I.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đưa ra một số mô hình phát triển mới trên thế giới vào các đồ án để đảm bảo có một tầm nhìn dài hạn, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới, như mô hình phát triển các khu công nghiệp lấy trung tâm dịch vụ công cộng làm hạt nhân để phát triển tại phân khu Đại Đồng – Tri Phương…

Ý tưởng quy hoạch mô hình phát triển đô thị công nghiệp sinh thái theo phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/5.000 khu vực Đại Đồng – Hoàn Sơn – Tri Phương, huyện Tiên Du.

PV: Quy hoạch phân khu có những điểm đặc biệt chú trọng đến yếu tố bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Đơn vị tư vấn đã đưa ra những giải pháp cụ thể nào để giải quyết vấn đề này?

ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy: Quy hoạch phân khu là một công cụ quan trọng để đảm bảo sự phát triển của khu vực theo hướng bền vững, trong đó có các yếu tố về bảo vệ môi trường. Trong quá trình lập quy hoạch, chúng tôi luôn chú trọng đến việc tối ưu hóa việc sử dụng đất nhưng đồng thời kiểm soát, bảo vệ các khu vực sinh thái quan trọng. Điều này có thể thấy được qua cách ứng xử đối với những quỹ đất ven theo hành lang sông Cầu, sông Ngũ Huyện Khê, Sông Húc… Các không gian xanh dọc các hành lang sông này cơ bản đều được định hướng bố trí các khu công viên cảnh quan, công viên văn hóa, công viên nông nghiệp hoặc các đô thị sinh thái mật độ thấp.

Ngoài ra, các quy hoạch phân khu cũng tận dụng tối đa các không gian trống trong các đô thị để ưu tiên bố trí các khu cây xanh nhằm tạo ra không gian công cộng, giải trí, cảnh quan cho khu vực đồng thời góp phần giảm ô nhiễm môi trường, mang lại không khí trong lành cho người dân.

Các giải pháp về quản lý và xử lý chất thải hiệu quả bằng việc bố trí hệ thống thu gom xử lý chất thải rắn, xử lý nước thải và có cây xanh cách ly bao quanh để ngăn ngừa, hạn chế sự phát thải ô nhiễm môi trường.

Trích theo đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 728/QĐ-TTg ngày 20/6/2023.

PV: Theo ông, việc triển khai quy hoạch phân khu sẽ mang lại những lợi ích gì cho người dân và cộng đồng địa phương trong thời gian tới?

ThS. KTS Nguyễn Ngọc Huy: Việc triển khai quy hoạch phân khu là một trong những công cụ quan trọng giúp phát triển đô thị một cách bền vững và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Theo đó, quy hoạch phân khu phân chia rõ ràng các khu vực chức năng như: Đơn vị ở, khu công nghiệp, khu công cộng, khu thương mại – dịch vụ,… tạo nên sự mạch lạc, trật tự trong bố cục không gian đô thị, đảm bảo rằng mỗi khu vực được phát triển phù hợp với chức năng và nhu cầu của người dân.

Bên cạnh đó, quy hoạch phân khu giúp cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng trong từng khu vực. Đơn cử như các khu dân cư sẽ được quy hoạch đồng bộ với hệ thống đường giao thông, cấp thoát nước, điện… được tiếp cận các dịch vụ xã hội: Trường học, bệnh viện, công viên… điều này vừa nâng cao chất lượng sống của người dân, vừa thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Trong quá trình thực hiện quy hoạch phân khu, tỉnh cũng đã ưu tiên dành quỹ đất cho nhà ở xã hội, nhà ở tái định cư, giúp người dân “an cư lạc nghiệp”, bố trí quỹ đất cho cây xanh, không gian mở và các tiện ích công cộng sẽ cải thiện môi trường sống, đây là những lợi ích về an sinh rõ nét nhất của tỉnh này.

Điều quan trọng nữa đó là, quy hoạch phân khu còn là cơ sở pháp lý để triển khai quy hoạch chi tiết, các dự án đầu tư xây dựng, đẩy mạnh đầu tư cho khu vực, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

PV: Xin chân thành cảm ơn ông về những chia sẻ!